Choroba Gravesa-Basedowa

Choroba Gravesa-Basedowa to schorzenie autoimmunologiczne tarczycy. Jego objawy dotyczyć mogą jednak także skóry czy oczu. Czy jest uleczalna? Kto może na nią zachorować?

Choroba Gravesa-Basedowa – czym jest?

Choroba Gravesa-Basedowa zaliczana jest do chorób autoimmunologicznych tarczycy. Odkryta została w połowie XIX wieku przez Gravesa i Basedowa – pracujących zupełnie oddzielnie. Zdaniem wielu ekspertów jest to najczęstsza przyczyna nadczynności tarczycy. 

W tym schorzeniu własne przeciwciała pobudzają tarczycę do produkcji hormonów. Dochodzi do przerostu tarczycy i jej unaczynienia. Mechanizm powstawania choroby nie jest do końca znany, ale ma związek z dużą produkcją estrogenów. Dlatego schorzenie to dotyka znacznie częściej kobiety niż mężczyzn. U kobiet początek choroby obserwuje się zazwyczaj w wieku 40-50 lat. U mężczyzn objawia się znacznie później. 

W stadium eutyreozy choroba Gravesa-Basedowa nie musi dawać żadnych objawów. Prawidłowy poziom hormonów skutecznie maskuje schorzenie. Choroby tej nie można obecnie wyleczyć. Po okresie remisji może znowu powrócić.

Choroba Gravesa-Basedowa – przyczyny

Nie do końca znane są do tej pory przyczyny powstawania choroby. Znaczenie mają tutaj prawdopodobnie czynniki genetyczne i epigenetyczne. 

Schorzenie to rozwija się na skutek dziedziczenia, ale spory wpływ na to mają również czynniki środowiskowe:

• palenie papierosów,
• stres emocjonalny, 
• nadmierna podaż jodu,
• niektóre leki,
• czynniki zakaźne,
• estrogeny. 

Po usunięciu tarczycy choroba Gravesa-Basedowa na ogół wycisza się, ale wcześniej pacjenta trzeba wprowadzić w stan eutyreozy, aby nie doszło do przełomu tarczycowego.

Choroba Gravesa-Basedowa – objawy

Objawy tego schorzenia pojawiają się dość późno. Początkowo nie ma ich wcale lub są łagodne. Wymienić tutaj trzeba zaburzenia rytmu serca czy migotanie przedsionków. 

Objawami choroby Gravesa-Basedowa bywa:

• wypadanie włosów,
• rzadkie lub całkowity brak miesiączki, 
• nietolerancje pokarmowe, 
• biegunki,
• problemy z wątrobą,
• guzki w obrębie tarczycy,
• objawy skórne np. obrzęk śluzowaty,
• utrata wagi mimo dobrego apetytu. 

Schorzenie to wyróżnia triada Basedowa zwana triada merseburską. Jej objawami są:

• wole w obszarze szyi,
• wytrzeszcz oczu,
• tachykardia. 

Jeśli choroba nie jest leczona, prowadzi do niedoczynności tarczycy. Dawniej mówiono, że jest to skutek uboczny leczenia jodem. 

Na skutek pobudzenia współczulnego układu nerwowego choroba Gravesa-Basedowa wpływa na oczy. Stają się one szeroko otwarte. Człowiek zaczyna bardzo rzadko nimi mrugać. 

Schorzenie prowadzić też może do orbitopatii. Objaw ten zauważyć można w tym samym czasie, co nadczynność tarczycy lub nieco później. To pieczenie i łzawienie oczu, światłowstręt oraz podwójne widzenie. W skrajnych przypadkach dochodzi do utraty wzroku. 

Choroba Gravesa-Basedowa jest niekiedy efektem silnego wstrząsu psychicznego. U chorego zauważyć można problemy z koncentracją, niepokój, a niekiedy i pewne objawy psychotyczne. 

Choroba Gravesa-Basedowa – diagnostyka

Podstawą jest oczywiście standardowy wywiad lekarski i badanie fizykalne. Potem można przejść do wykonania bardziej szczegółowych badań. Są to:

• badanie stężenia hormonów TSH, FT3 i FT4,
• badanie przeciwciał antyTP, anty-Tg i antyTSHR. 

Warto dodatkowo wykonać badanie krwi obwodowej czy oznaczyć poziom fosfatazy zasadowej. Lekarz może też zlecić USG tarczycy i EKG. 

Razem z chorobą Gravesa-Basedowa występować mogą cukrzyca typu 1, bielactwo czy reumatoidalne zapalenie stawów. Rozpoznać można też jednocześnie chorobę Hashimoto. 

Z drugiej strony Graves-Basedow może też przypominać inne schorzenia. Choroba ta i Hashimoto mają to samo podłoże autoimmunologiczne i dotyczą tarczycy. Różnicę zauważyć można dopiero w badaniu USG. Niektórzy chorobę Gravesa-Basedowa mylą ze stwardnieniem rozsianym.

Choroba Gravesa-Basedowa – leczenie

Nie da się leczyć przyczynowo tej choroby, a więc pozostaje leczenie objawowe.

1. Leczenie jodem w formie kapsułek. 
2. Leczenie farmakologiczne z udziałem leków przeciwtarczycowych i sterydów.
3. Leczenie operacyjne, gdy inne e metody zawiodą. To rozwiązanie dla osób z guzkami tarczycy, które są złośliwe. 

Zaleca się też wyjazd nad morze, aby nawdychać się nieco naturalnego jodu. Warto regularnie odwiedzać jaskinie solne i podobne miejsca. Konieczna jest rezygnacja z palenia papierosów. To zwiększa bowiem szanse na wytrzeszcz oczu. Oczywiście to jedynie dodatek do terapii zaproponowanej przez lekarza. 

Choroba Gravesa-Basedowa nie jest wyleczalna. Można jedynie zniwelować jej objawy. Przejść jednak może w okres remisji.

Choroba Gravesa-Basedowa – dieta

Jest całkiem spory związek między tym schorzeniem a dietą. Chorzy mogą mocno tracić na wadze, a więc ich menu powinno być dość kaloryczne. 

1. Warto spożywać sporo orzechów, olejów roślinnych czy awokado.
2. Jadłospis powinien dostarczać do organizmu w niemal 70% węglowodany, a jedynie 15% białek i 20% tłuszczu. 
3. Węglowodanami mogą być produkty zbożowe, warzywa i owoce. Wskazane jest spożywanie ryb i jajek, pestek dyni czy awokado. 

Bardzo ważna jest poza tym odpowiednia suplementacja.

Choroba Gravesa-Basedowa – ciąża

Kobiety, które planują ciążę, muszą zdawać sobie sprawę z tego, że leczenie tyreostatykami może mieć wpływ na wady rozwojowe dziecka, a sama choroba może wrócić. Nadczynność tarczycy także niekiedy negatywnie wpływa na płód. 

W ciążę najlepiej zajść w fazie eutyreozy  pełnej remisji choroby, uzgadniając to z lekarzem. U kobiet ciężarnych z chorobą Basedowa rozpoznaje się potliwość, tachykardię, intensywne chudnięcie czy wysokie tętno. 

Choroba Gravesa-Basedowa wiąże się niestety z wyższym ryzykiem poronień i przedwczesnych porodów. Stanowi zagrożenie dla matki i dziecka. Po porodzie schorzenie i niekiedy się wycisza. Ryzyko jego nawrotu spada do 5%.

Choroba Gravesa-Basedowa u dzieci

Choroba Gravesa-Baedowa u dzieci zdarza się rzadko – rzadziej niż u dorosłych. Wyróżnia się trzy jej typy. Są to postać utajona bez żadnych objawów i postać jawna z objawami klinicznymi. Najgroźniejszy jest jednak przełom tarczycowy. Może prowadzić nawet do śmierci.

U dzieci objawami schorzenia są:

• zaburzenia snu,
• stany lękowe,
• nadpobudliwość,
• wysypki,
• pokrzywki,
• wypadanie włosów. 

Czasem pojawia się wytrzeszcz oczu czy zaburzenia pokarmowego. U dziewczynek normą są problemy z miesiączką.

Choroba Gravesa-Basedowa – powikłania

Choroba Gravesa-Basedowa jeśli nie jest leczona prowadzić może do udaru mózgu, zawału serca lub przełomu tarczycowego. Jako efekt uboczny terapii pojawia się ból gardła np. przy stosowaniu jodu radioaktywnego. W skrajnych wypadkach dochodzi do utraty wzroku z powodu wytrzeszczu złośliwego.