Kostniakomięsak

Kostniakomięsak jest złośliwym nowotworem tkanki łącznej. Na ogół atakuje kości długie. Jego objawami są bóle, obrzęki i patologiczne złamania. Leczy się go chemioterapią, a niekiedy i chirurgicznie.

Kostniakomięsak – krótka charakterystyka

Kostniakomięsak to mięsak kościopochodny będący pierwotnym nowotworem złośliwym tkanki kostnej. To najczęstszy nowotwór złośliwy kości.  Objawia się obrzękiem, guzkiem i bólem w okolicy kolan czy ramienia. Osteosarcoma dotyczy głównie mężczyzn w wieku od 10 do 25 lat. Dziewczynki chorują znacznie rzadziej. Kostniakomięsak występować może też u młodszych dzieci i starszych osób, ale są to wyjątki.

Kostniakomięsak – przyczyny

Nie jest znana dokładna przyczyna nowotworu. Wydaje się jednak, że istnieją pewne czynniki ryzyka:

• gwałtowny wzrost kości,
• czynniki środowiskowe np. ekspozycja na promieniowanie jonizujące,
• czynniki genetyczne np. dysplazja kostna. 

Kostniakomięsak rozwija się zwykle z osteoblastów, a więc komórek tworzących kości. Występuje więc często w czasie pokwitaniowego skoku wzrostu u dzieci. 

Osteosarcoma rozwinąć się może w każdej kości, ale zazwyczaj obejmuje kości długie. Są to kość udowa, kość piszczelowa, kość ramieniowa, rzadziej miednica czy czaszka.

Kostniakomięsak – objawy

Objawami kostniakomięsaka są ból i obrzęk w okolicy kolana lub barku. Utrzymują się one od kilku tygodni do kilku miesięcy, rzadko dłużej. Ból nasila się w czasie aktywności fizycznej. Zdarza się, że wybudza chorego ze snu. Pojawić się też może wyczuwalny guzek. 

W sytuacji, gdy dojdzie do zajęcia stawu, ma miejsce ograniczenie jego ruchomości. Niektórzy chorzy zaczynają utykać, gdy nowotwór obejmuje kończynę dolną. Niekiedy osteosarcoma prowadzi do złamań patologicznych. Kości są osłabione i łatwiej można je złamać. 

Przerzuty są w tym przypadku rzadkie. Wtedy zaobserwować można krwioplucie, duszności.

Kostniakomięsak – diagnostyka

W razie pojawienia się niepokojących objawów u dziecka, trzeba zgłosić się niezwłocznie do lekarza. W razie podejrzenia nowotworu konieczna jest konsultacja ortopedyczna lub onkologiczna. 

W czasie pierwszej wizyty lekarz na ogół wykonuje badanie fizykalne. Potem powinien zlecić podstawowe badania krwi i zdjęcie RTG. Na zdjęciu widać tzw. trójkąt Codmana. To trójkątny obszar, który powstaje pod okostną kości na skutek nowotworu. 

Inne badania diagnostyczne wykorzystywane w tym przypadku do:

• tomografia komputerowa płuc w celu oceny ewentualnych przerzutów.
• rezonans magnetyczny danego miejsca. 

Kluczowe znaczenie ma oczywiście biopsja. Wykonuje ją ortopeda. W znieczuleniu miejscowym wykonuje się biopsję gruboigłową Craiga, a w znieczuleniu ogólnym biopsję otwartą. Pacjent przyjmować w tym czasie musi leki cytostatyczne, które niwelują ryzyko rozprzestrzeniania się komórek nowotworowych dalej. 

Przed rozpoczęciem leczenia wykonuje się również scyntygrafię kości. Pozwala ona na określenie, w których ościach rozwinął się nowotwór.

Kostniakomięsak – czynniki ryzyka

Niestety kostniakomięsakowi nie można zapobiec. Warto znać jednak czynniki ryzyka, które sprzyjają tej chorobie.

1. Gwałtowny wzrost kości – osteosarcoma na ogół występuje w czasie pokwitaniowego skoku wzrostowego.
2. Czynniki środowiskowe – ekspozycja na promieniowanie jonizujące.
3. Czynniki genetyczne – dysplazja kostna, zespół Li-Fraumeni czy retinoblastoma.

Kostniakomięsak – leczenie

Stosuje się w tym przypadku chemioterapię i leczenie chirurgiczne. Pełny cykl leczenia trwa 46 tygodni. Po zabiegu konieczna jest rehabilitacja. 

Chemioterapia opiera się na stosowaniu leków, które zabijają komórki nowotworowe.  Wykorzystywana jest przed operacją w celu zmniejszenia masy guza i po operacji w celu zniszczenia wszelkich komórek rakowych. 

Chemioterapeutyki podawane są doustnie lub dożylnie – w szpitalu. Są to m.in. metotreksat, winkrystyna czy cyklofosfamid. Niestety ich przyjmowanie wiąże się też z pewnymi skutkami ubocznymi –  utratą owłosienia, anemią, nudnościami, wymiotami, ryzykiem infekcji itd. W skrajnych przypadkach dochodzi do utraty słuchu, uszkodzenia mięśnia sercowego, bezpłodności czy uszkodzenia nerek. Wszelkie objawy niepożądane wymagają błyskawicznej konsultacji lekarskiej. 

Leczenie operacyjne ma na celu całkowite usunięcie nowotworu. Lekarze dążą do ocalenia kończyny, ale nie jest to najważniejsze. Czasem jest konieczna jej amputacja. Zmiany są bowiem zbyt rozległe. 

Leczenie chirurgiczne wdrażane jest w 10. tygodniu terapii. Wcześniej stosuje się chemioterapię. Gdy jest to możliwe, usuwa się tylko guz nowotworowy. Ubytek kości jest uzupełniany metalową protezą lub wszczepem kostnym. W sytuacji, gdy kostniakomięsak jest mocno zaawansowany, konieczna bywa amputacja. 

Przy przerzutach stosuje się chirurgiczne wycięcie zmian. Wyjątkiem są sytuacje, gdy ogniska przerzutów są niewielkie i zanikają na skutek chemioterapii. 

W przypadku, gdy nowotwór ograniczony jest do kości, od 60 do 80% pacjentów przeżywa 5 lat. Sporo zależy przy tym od odpowiedni nowotworu a chemioterapię. Przy postaci rozsianej rokowania są gorsze. 

Po udanej operacji i chemioterapii, chory musi regularnie się  badać. Przez pierwszy rok powinien zgłaszać się do lekarza co 3 miesiące, potem nieco rzadziej. Obowiązkowe badania kontrolne składają się z morfologii krwi i zdjęcia RTG danej okolicy.