Łuszczyca

Łuszczyca to choroba, która objawia się pojawiającą się na skórze charakterystyczną łuską. Ma różne postacie. Atakuje nie tylko skórę, ale i paznokcie czy stawy. Wymaga leczenia pod okiem dermatologa, gdyż lubi nawracać.

Łuszczyca – czym jest?

Łuszczyca to popularne schorzenie skóry, które dotyka 2% populacji w Polsce. Nie jest to choroba zakaźna. Rozwija się zazwyczaj w okresie pokwitania, a więc między 40. a 70. rokiem życia. Trwa na ogół aż do śmierci. Objawy schorzenia powracają wielokrotnie i mają różne nasilenie.  

Łuszczyca ma związek ze zwiększeniem proliferacji komórek naskórka. Oznacza to pojawienie się na skrze grudkowych, złuszczających się wykwitów. Zazwyczaj nie pozostawiają one po sobie blizn. Wyróżnia się pięć odmian łuszczycy.

1. Łuszczyca wysiękowa – ze strupami, które tworzą się na skutek przesiąkania bogatobiałkowego osocza z niewielkich naczyń krwionośnych. Mogą mieć one różne rozmiary. Zwykle lokalizują się w fałdach skórnych. Czasem towarzyszą odmianie stawowej. 
2. Łuszczyca grudkowa (krostkowa)  – bardzo rzadka, bo stanowi tylko 5% wszystkich odmian. Jest jednak bardzo ciężka. Cechuje się obecnością jałowych krost, które nie są związane z mieszkami włosowymi. Typowymi jej objawami są gorączka, kiepskie samopoczucie, niedobory białkowe, leukocytoza czy zaburzenia wodno-elektrolitowe. Zmiany zazwyczaj nie pozostawiają po sobie blizn. Powikłaniem tej odmiany bywa amyloidoza nerek, która prowadzić może nawet do śmierci. 
3. Krostkowa łuszczyca na dłoniach i stopach – zmiany pojawiają się głównie na wewnętrznej stronie dłoni i podeszw. Po zmianach zostają zwykle brunatne plamy, rzadziej blizny. Nie ma natomiast objawów ogólnych. 
4. Uogólniona – bardzo ciężka, która wynika niekiedy z leczenia ognisk łuszczycy. Może towarzyszyć odmianie stawowej i krostkowej. 
5. Stawowa – łuszczycowe zapalenie stawów. To 20% przypadków łuszczycy. Rozwija się u osób w wieku od 20 do 50 lat, ale jest też postać młodzieńcza. Pojawia się u kobiet i mężczyzn. Objawy skórne zazwyczaj wyprzedzają objawy stawowe. Poza tym wyróżnia się trzy podgrupy łuszczycowego zapalenia stawów. Zapalenie dystalne dotyczy stawów międzypaliczkowych dystalnych dłoni i stóp. Jest zwykle niesymetryczne. Zapalenie zniekształcające dotyczy różnych stawów np. kręgosłupa. Ostatni rodzaj to zapalenie typu reumatoidalnego zapalenia stawów. Łatwo je można pomylić z RZS. Dotyczy jednak częściej stawów kręgosłupa i jest asymetryczne.

Łuszczyca – przyczyny

Przyczyny łuszczycy są różne. Prawdopodobnie są to przede wszystkim:

• czynniki genetyczne,
• występowanie w ustroju ognisk infekcji wirusowej lub bakteryjnej,
• nosicielstwo wirusa brodawczaka ludzkiego HPV, 
• nosicielstwo wirusa HIV,
• stosowanie niektórych leków np. przeciwmalarycznych czy antybiotyków, 
• spożywanie alkoholu,
• palenie papierosów,
• czynniki mechaniczne. 

Ryzyko zachorowania na łuszczycę jest większe u tych osób, u których rodzice również cierpieli na to schorzenie. Nie został jednak zbadany proces dziedziczenia genu odpowiedzialnego za łuszczycę. W przebiegu łuszczycy pojawia się przewlekły stan zapalny. 

Łuszczyca – objawy

Łuszczyca wiąże się z wieloma charakterystycznymi objawami:

1. skórnymi – sine, brunatne lub czerwone zmiany pokryte łuskami, które widać gołym okiem,  łuszczą się i można je łatwo zdrapać, widać wtedy krwawiącą powierzchnię, z czasem pojawiają się większe blaszki łuszczycowe lub zmiany zgrubiałe, łuski zaobserwować można głównie w okolicy kolan i łokci oraz na owłosionej skórze głowy,
2. paznokciowymi – zazwyczaj towarzyszą objawom skórnym, łuszczyca zająć może łożysko paznokcia lub jego macierz,
3. stawowymi – zmiany dotyczą różnych stawów, nie tylko tych najmniejszych, pojawić się może obrzęk i ból np. palca (palec kiełbaskowaty), w trudniejszych przypadkach dochodzi do destrukcji stawów i ograniczenia ich ruchomości. 

Łuszczyca – diagnostyka

Leczeniem łuszczycy zajmuje się dermatolog. Schorzenie ma na ogół przebieg łagodny. Wystarczające jest więc leczenie ambulatoryjne. Rzadko wymagana jest hospitalizacja. Sporo zależy od wielkości zmian, zajęcia stawów czy stanu pacjenta. 

W diagnostyce łuszczycy wykorzystuje się głównie badanie fizykalne. Lekarz ocenia charakter i wielkość zmian. W razie wątpliwości wykonać można dodatkowo badanie histopatologiczne. 

Gdy rozwinęło się łuszczycowe zapalenie stawów, wskazany jest też pomiar wartości OB. W tym celu pacjentowi pobiera się krew – na czczo, rano. Łuszczyca wiąże się ze wzrostem OB. Czasami wskazane jest wykonanie zdjęć RTG zajętych stawów.  Przydatne bywa również badanie płynu zgromadzonego w stawach. Płyn pobiera się poprzez nakłucie stawu.

Łuszczyca – leczenie

Łuszczycę leczy się w sposób zachowawczy. Nie można jej niestety wyleczyć całkowicie. Stosuje się w tym przypadku leki usuwające nadmiar zrogowaciałego naskórka i redukuje stan zapalny. 

W terapii miejscowej wykorzystywane są:

• maści zawierające 5-10% kwas salicylowy, które redukują nawarstwienie łusek i ułatwiają działanie lekom przeciwzapalnym, ale jednocześnie wywoływać one mogą pewne skutki uboczne np. uszkodzenie nerek,
• pochodne węgla kamiennego, które  redukują nawarstwione ogniska i zmniejszają stan zapalny,
• maści z cygnoliną, które zmniejszają proliferację komórek naskórka, przygotowywane są zwykle przez farmaceutę i stosuje się je ściśle z zaleceniami dermatologa, 
• maści z glikokortykosteroidami, które mają działanie przeciwzapalne, ale nie można ich stosować za długo, bo zwiększają częstość wysiewu zmian, 
• maści z retinoidem, a więc kwasem witaminy A, powodują redukcję grubości łusek, ale działają drażniąco, 
• maści z pochodnymi witaminy D4, które redukują namnażanie komórek naskórka i zmniejszają stan zapalny. 

Zmiany na paznokciach traktuje się zazwyczaj jedynie maściami glikokortykosteroidowymi. W łuszczycowym zapaleniu stawów nie stosuje się leczenia miejscowego, ale ogólne:

•  retinoidy,  które są skuteczne, ale też teratogenne, a więc np. uszkadzają płód, 
• fotochemoterapię, która jest bardzo popularną metodą leczenia łuszczycy, wykazuje duża skuteczność, 
• infliximab, a więc nowoczesny lek biologicznie aktywny, który daje dobre efekty w krótkim czasie,
• leki immunosupresyjne, ale  jako ostatnie w kolejności, bo są bardzo toksyczne dla organizmu. 

Oczywiście leków tych nie stosuje się jednocześnie. Schemat działania opracowuje lekarz.