Moczówka prosta ośrodkowa jest efektem niedoboru wazopresyny – hormonu odpowiadającego za zagęszczenie moczu w nerkach. Objawia się wielomoczem, także w nocy i dużym pragnieniem. Prowadzi do zaburzeń elektrolitowych, a więc wymaga leczenia.
Moczówka prosta ośrodkowa – czym jest?
Jednym z najważniejszych gruczołów dokrewnych w ludzkim organizmie jest przysadka mózgowa. Wydziela ona hormony. Znajduje się w środkowym dole czaszkowym – w siodle tureckim. Po obu stronach przysadki zlokalizowane są zatoki jamiste. Biegną am naczynia tętnicze, żylne i nerwy. Nad przysadką krzyżują się włókna nerwów wzrokowych.
Przysadkę budują dwa płaty. Płat przedni (gruczołowy) zawiera aż pięć typów komórek, które produkują hormony. To hormony tropowe wpływające na pracę innych gruczołów dokrewnych. Są to adrenokortykotropina regulująca funkcję nadnerczy, tyreotropina wpływająca na tarczycę, gonadotropiny oddziałujące na jądra i jajniki, prolaktyna regulująca laktację i hormon wzrost somatropina. Płat tylny (nerwowy) zbudowany jest z zakończeń nerwowych podwzgórza, z którym przysadkę łączy lejek. To tam magazynowane są wazopresyna i oksytocyna.
Choroby przysadki to dość duża grupa schorzeń. Ich objawy wynikają z nadmiaru hormonów lub z ucisku guza na struktury sąsiednie. Jeszcze inne choroby związane są z niedoborem hormonów przysadkowych. Przykładem jest moczówka prosta ośrodkowa wynikająca z niedoboru wazopresyny.
Guzy przysadki to aż 10% guzów mózgu. Są to guzy nieczynne hormonalnie i guzy produkujące hormony. Wyróżnia się tutaj guzy prolaktynowe, guzy wydzielające hormon wzrostu, guzy wydzielające ACTH, guzy gonadotropiny i tyreotropiny.
Moczówka prosta ośrodkowa jest efektem niedoboru wazopresyny. Odpowiada ona za zagęszczanie moczu w nerkach. Jej niedobór wiąże się z wydalaniem za dużej ilości moczu. Choroba ta występuje raz na 25 tysięcy osób.
Niedobór ADH nie pozwala na wbudowanie do kanalików nerkowych białek – akwaporyn, które tworzą kanały, przez które nadmiar wody jest wchłaniany z moczu do krwi. Bez tych kanałów mocz nie jest prawidłowo zagęszczany. Organizm wydala go w za dużych ilościach. Dochodzi do utraty wody z organizmu. Moczówka prosta ośrodkowa skończyć się może zaburzeniami elektrolitowymi.
Moczówka prosta ośrodkowa – objawy
Podstawowe objawy tego schorzenia to:
- oddawanie moczu w dużej ilości,
- mocz o małym ciężarze właściwym,
- nocne oddawanie moczu, a więc nykturia,
- wzmożone pragnienie.
W skrajnych przypadkach następuje splątanie, skurcze mięśniowe, napady padaczkowe i śpiączka.
Moczówka prosta ośrodkowa – przyczyny
Przyczyną niedoboru wazopresyny jest często uszkodzenie podwzgórza, tylnego płatka przysadki lub lejka łączącego dwie struktury. Wynikać to może z nacieków zapalnych, nowotworu, urazów, operacji, uszkodzenia naczyniowego itd. Istnieje także moczówka prosta nerkowa. W tym przypadku wazopresyna jest produkowana w odpowiednich ilościach, ale nie reagują na nią kanaliki nerkowe. To schorzenie nerek, a nie przysadki.
Moczówka prosta ośrodkowa – diagnostyka
Choroby przysadki mózgowej objawiają się w różny sposób. Leczeniem powinien zajmować się w tym przypadku endokrynolog.
Przed postawieniem diagnozy trzeba wykluczyć m.in. cukrzycę, nadużywanie leków moczopędnych czy schorzenia psychogenne. Zacząć należy od testu odwodnieniowego. Pacjent przez jakiś czas nie przyjmuje płynów. Oznacza się wówczas ciężar właściwy i osmolalność moczu. Chorego co 30 minut się waży. Test trwa do chwili, aż stwierdza się ubytek minimum 3% masy ciała lub stężenie sodu przekroczy normę. U pacjentów z moczówką trwa do kilku godzin. Organizm zdrowych osób zaczyna w tej sytuacji wydzielać wazopresynę, która zagęszcza mocz.
Kolejnym krokiem jest zbadania, z czego wynika moczówka. Pacjentowi podaje się desmopresynę. To analog wazopresyny. Potem sprawdza się stopień zagęszczenia moczu. Zagęszczenie o minimum 50% oznacza moczówkę prostą centralną. Trzeba wówczas wykonać badania obrazowe przysadki.
Leczenie moczówki prostej
Podstawa to leczenie choroby podstawowej, która powoduje zaburzenie. Może być to guz okolicy przysadki mózgowej lub zapalenie. Trzeba też uzupełnić niedobory ADH w organizmie. Podaje się w tym celu desmopresynę doustnie lub donosowo. Chory może dzięki temu prawidłowo funkcjonować. Moczówka nie jest groźna dla życia, o ile regularnie uzupełnia się płyny w organizmie.
Najważniejsze informacje:
- Moczówka prosta ośrodkowa jest efektem niedoboru wazopresyny - hormonu odpowiadającego za zagęszczenie moczu w nerkach. Choroba ta występuje raz na 25 tysięcy osób.
- Moczówka prosta ośrodkowa skończyć się może zaburzeniami elektrolitowymi.
- Przyczyną niedoboru wazopresyny jest często uszkodzenie podwzgórza, tylnego płatka przysadki lub lejka łączącego dwie struktury.
- Istnieje także moczówka prosta nerkowa. W tym przypadku wazopresyna jest produkowana w odpowiednich ilościach, ale nie reagują na nią kanaliki nerkowe.
- Podstawa to leczenie choroby podstawowej, która powoduje zaburzenie. Może być to guz okolicy przysadki mózgowej lub zapalenie.
FAQ - Najczęsciej zadawane pytania
- Czym objawia się moczówka prosta?
- Jej podstawowymi objawami są wielomocz, oddawanie moczu w nocy czy nadmierne pragnienie.
- Czy moczówka prosta jest uleczalna?
- Sporo zależy od choroby podstawowej, która ją wywołuje. Sama w sobie nie stanowi zagrożenia dla życia, o ile uzupełnia się na bieżąco płyny w organizmie.
- Jakie badania wykonuje się na moczówka prostą?
- Są to test odwodnienowy i badanie związane z podawaniem choremu desmopresyny. Pozwala to na odróżnienie moczówki prostej nerkowej od środkowej.
