Jałowa martwica kości

Jałowa martwica kości na ogół dotyczy dzieci i młodzieży w fazie wzrostu. Objawia się obrzękiem, bólem czy ograniczoną ruchomością. Leczenie trzeba rozpocząć jak najszybciej, aby nie doszło do kalectwa.

Jałowa martwica kości – przyczyny

Jałowa martwica kości cechuje się obumarciem tkanki kostnej i częściowo chrzęstnej na skutek niedokrwienia na ograniczonym obszarze kości. Proces zapalny nie ma związku z infekcją drobnoustrojami. Jest to więc martwica aseptyczna, jałowa. Przyczyną jest pozbawienie kości dopływu krwi. Do zaburzeń często dochodzi u dzieci i młodzieży. 

Przyczyn zaburzenia krążenia jest wiele:

• urazy, mikrourazy,
• zaburzenia wrodzone i rozwojowe,
• przeciążenia chrząstki,
• zatory,
• zmiany hormonalne,
• zaburzenia kostnienia. 

W przypadku osób dorosłych problem leży w chorobie alkoholowej, terapii steroidami, chorobie kasenowej.

Jałowa martwica kości – objawy

Objawy schorzenia nie są charakterystyczne i zaczyna się ona skrycie. Początkowo jest to delikatny ból. Pojawić się też mogą obrzęk, ocieplenie, pogrubienie zarysów, wzmożone napięcie mięśni itd. Przykurcze stawowe świadczą już o zaawansowanej chorobie. 

Obumarła tkanka kostna początkowo ulega osteolizie – resorpcji tkanki kostnej, a potem odbudowie. Nowa tkanka jest wrażliwa na ucisk i odkształcenia. Dlatego tak duże znaczenie ma odpowiednie leczenie. Może zapobiec kalectwu. 

Jałowa martwica kości udowej

Jałowa martwica kości udowej, a więc choroba Perthesa to najpopularniejsza martwica u dzieci i młodzieży. Dotyczy głównie chłopców w wieku do 10 lat. Na ogół dotyka jednego stawu, ale są wyjątki. 

Pierwszym objawem martwicy jest ból stawu kolanowego, rzadziej biodrowego i utykanie. Utykanie ustępuje po nocy i odpoczynku. Schorzenie powoduje ograniczenie sprawności. 

Lekarz powinien zlecić w tym przypadku badania krwi i moczu, aby wykluczyć infekcje czy schorzenie autoimmunologiczne. W badaniach nie ma wówczas odchyleń od normy. Konieczne jest też wykonanie zdjęcia RTG stawów biodrowych. Na tej podstawie można określić okres choroby i rozległość martwicy. 

Pomocny jest też rezonans jądrowy i scyntygrafia kości. Pozwala to wykryć obszar niedokrwienia  obrębie nasady i przynasady. Czasem lekarz zleca USG stawów biodrowych. 

Choroba rozwija się przez 2-3 lat i dzieli się na 4 okresy:

1. Okres pierwszy – trwa 2-3 miesiące i cechuje się zmianami zapalnymi w obrębie stawu biodrowego. 
2. Okres drugi – trwa od 4 do 12 miesięcy.
3. Okres trzeci – trwa nawet kilka lat i cechuje się odbudową tkanki kostnej.
4. Okres czwarty – kończy się przebudową struktury kostnej. 

Leczenie jałowej martwicy kości udowej zależy od stopnia zaawansowania schorzenia i wieku dziecka. Celem leczenia jest regeneracja nasady kości udowej. Wykorzystuje się do tego fizykoterapię, opatrunki gipsowe czy wyciągi pośrednie. W niektórych przypadkach konieczna jest operacja.

Jałowa martwica guzowatości kości piszczelowej

Jałowa martwica guzowatości kości piszczelowej rozwija się nieco później, gdy szkielet jest poddawany za intensywnym obciążeniom. Tworzy się na skutek przewlekłych mikrourazów, które są spowodowane pociąganiem guzowatości przez więzadło rzepki. Schorzenie to dotyka głównie aktywnych fizyczne chłopców. 

Choroba objawia się głównie bólem w okolicy guzowatości piszczeli, który nasila się po wysiłku fizycznym. Dana okolica jest ciepła, wrażliwa na dotyk, obrzęknięta. Z czasem niekiedy dochodzi do oddzielenie guzowatości piszczeli, co widać na zdjęciu RTG.  

Chorobę często kończy osiągnięcie dojrzałości kostnej. Kończynę trzeba oszczędzać. Przy nasilonych dolegliwościach unieruchamia się ją w ortezie tutorowej na 2 tygodnie. Pomocna jest też fizykoterapia, w tym jonoforeza i lampa solux. Operacja to ostateczność.

Jałowa martwica kłykcia przyśrodkowego piszczeli

Jałowa martwica kłykcia przyśrodkowego piszczeli, a więc choroba Blounta to choroba, której przyczyną nie jest znana. Prawdopodobnie ma związek z mikrourazami i wadliwym ukrwieniem. Dotyka np. dzieci często siedzące po turecku. Dochodzi także do szpotawego ustawienia kolan i rotacji wewnętrznej. 

Choroba Blounta ma dwie postawie:

• dziecięcą, która rozwija się u dzieci w wieku od 2 do 4 lat, jest zwykle obustronna i cechuje się szpotawością kolan,
• młodzieńczą, która dotyka dzieci w wieku od 12 do 14 lat i jest jednostronna, ma gorsze rokowania. 

Leczenie choroby Blounta to leczenie operacyjne. Czasem początkowo wykorzystuje się ortezy korekcyjne, które dziecko w ciągu dnia zakłada do chodzenia. Jeśli nie ma poprawy, konieczna jest operacja.

Jałowa martwica nasad trzonów kręgowych

Jałowa martwica nasad trzonów kręgowych dotyka dzieci w wieku od 10 do 12 lat, głównie chłopców. Ma związek z nadmierną kifozą odcinka piersiowego kręgosłupa. Przyczyną schorzenia jest martwica aseptyczna nasad trzonów kręgosłupa piersiowego. To efekt przeciążeń i licznych mikrourazów. 

Pierwszymi objawami schorzenia są ból, ograniczenie ruchomości klatki piersiowej i męczenie się po dłuższym staniu. W diagnostyce wykonuje się zdjęcie RTG. Proces leczenia zależy od wieku dziecka oraz od stopnia deformacji. Przy niewielkich zmianach wskazana jest rehabilitacja. Czasem jednak konieczne jest sięgnięcie po gorsety czy opatrunki gipsowe. Operacja to ostateczność.

Oddzielająca martwica chrzęstno-kostna

Oddzielająca martwica chrzęstno – kostna dotyczy głównie kości udowej, ramiennej i skokowej. Jej przyczynami są przeciążenia, mikrourazy i zaburzenia ukrwienia. Objawy choroby nie są początkowo duże. Ma to z wiązek z oderwaniem fragmentu martwej chrząstki i zablokowaniem stawu. Traci on swoją ruchomość, pojawia się ból  i obrzęk. 

W diagnostyce wykonuje się zdjęcie RTG i rezonans magnetyczny stawu. W leczeniu podstawą jest ograniczenie ruchomości i obserwacja stawu. Oddzielony fragment niekiedy zespala się operacyjnie.