Hipercholesterolemia

Hipercholesterolemia to przewlekłe zaburzenie gospodarki lipidowej, które oznacza wzrost poziomu cholesterolu. Przebiega często bezobjawowo, ujawniając się dopiero w postaci miażdżycy, która jest groźna dla zdrowia. Dlatego tak ważna jest profilaktyka.

Hipercholesterolemia – czym jest?

Hipercholesterolemia to zaburzenie gospodarki tłuszczowej w organizmie. Wiąże się ze wzrostem stężenia cholesterolu całkowitego i cholesterolu frakcji LDL we krwi. Granicznym stężeniem TC jest tutaj 5 mmol/l i LDL na poziomie powyżej 3 mmol/l. 

Podstawowym następstwem hipercholesterolemii jest wysokie ryzyko rozwoju miażdżycy. Jest ono tym większe, im szybciej pojawią się zaburzenia lipidowe i im wyższe jest stężenie cholesterolu we krwi. 

W Polsce stężenie LDL powyżej 3 mmol/l ma około 60% dorosłych osób. Dlatego trzeba regularnie wykonywać badania przesiewowe. 

Hipercholesterolemia pierwotna i wtórna – przyczyny

Wysokie stężenie cholesterolu rzadko bywa zaburzeniem pierwotnym. Częściej  ma charakter wtórny. Do przyczyn pierwotnych hipercholesterolemii zalicza się:

1. Zaburzenia jednogenowe np. hipercholesterolemia rodzinna, gdy zaburzona jest aktywność receptora LDL. Dzięki temu krew nie jest w prawidłowy sposób oczyszczana. Miażdżyca rozwija się na ogół w 4-5 dekadzie życia. Wspomnieć tutaj trzeba też o rodzinnym defekcie apolipoproteiny B-100. To zaburzenie, które związane jest z białkiem wchodzącym w skład cząsteczki LDL. 
2. Zaburzenia wielogenowe, które mają związek z mutacjami w wielu genach (hipercholesterolemia wielogenowa)

Dodatkowo hipercholesterolemia jest często objawem innych schorzeń np. chorób nerek czy niedoczynności tarczycy (hipercholesterolemia wtórna). Na jej rozwój wpływ mieć może przyjmowanie niektórych leków.

Hipercholesterolemia – objawy

Hipercholesterolemia zazwyczaj rozwija się bezobjawowo. Pierwszymi jej symptomami są na ogół objawy miażdżycy. Dolegliwości dotyczą wielu narządów. Czasem można zaobserwować także zmiany typowe dla samej hipercholesterolemii. Są to rąbek starczy rogówki, żółtaki płaskie powiek, żółtaki na skórze czy żółtaki ścięgien.

Hipercholesterolemia – diagnostyka

Hipercholesterolemia wykryta może zostać na podstawie badań parametrów gospodarki lipidowej. Zleca je lekarz rodzinny.

Zacząć trzeba od oznaczenia stężenia całkowitego cholesterolu i jego frakcji w surowicy krwi. Badanie to wykonywane jest na czczo. Warto robić je profilaktycznie od około 40. roku życia.

W diagnostyce należy dodatkowo uwzględnić ryzyko sercowo-naczyniowe, a więc ryzyko zgonu z powodu chorób w ciągu 10 lat. Od tego zależy plan leczenia i docelowy poziom cholesterolu we krwi. Uwzględnia się w tym przypadku wiek pacjenta, jego płeć, ciśnienie tętnicze, palenie papierosów i całkowite stężenie cholesterolu.

Hipercholesterolemia – powikłania

Najgroźniejszym skutkiem hipercholesterolemii jest miażdżyca – przewlekły stan zapalny naczyń tętniczych. Cząsteczki LDL przenikają w głąb ściany naczyń i są pochłaniane przez komórki układu odpornościowego. Tworzą się komórki piankowate odpowiedzialne za powstawanie blaszki miażdżycowej. 

Blaszki te tworzą się w niemal wszystkich tętnicach średnich i dużych. Dlatego zmiany dotyczyć mogą różnych narządów. Zazwyczaj są to mózg i serce. 

Ryzyko rozwoju miażdżycy ma związek np. z:

• predyspozycjami genetycznymi,
• nieodpowiednią dietą,
• otyłością,
• paleniem papierosów,
• chorobami współistniejącymi np. niedoczynnością tarczycy i niewydolnością nerek.

Hipercholesterolemia – leczenie

Podstawą jest zmiana stylu życia i odpowiednio dobrane leczenie farmakologiczne. Sporo zależy tutaj od ryzyka sercowo-naczyniowego i chorób współistniejących. Jeśli ryzyko sercowo-naczyniowe jest niskie, czasem wystarczy sama zmiana stylu życia.  Trzeba też raz na jakiś czas badać poziom cholesterolu we krwi. Gdy wyniki nie są satysfakcjonujące, konieczne jest leczenie farmakologiczne. 

U osób z cukrzycą czy objawową ChNS konieczne jest leczenie hipolipemizujące, a więc obniżające stężenie cholesterolu. Zmiana stylu życia wiąże się z ograniczeniem spożycia tłuszczów zwierzęcych, spożywaniem dużej ilości warzyw i owoców itd. Trzeba też zrezygnować z palenia papierosów i się ruszać. 

W leczeniu farmakologicznym wykorzystuje się:

1. Statyny – hamują wytwarzanie cholesterolu. Działają korzystnie na ścianę naczyń krwionośnych, bo hamują rozwój zmian miażdżycowych. Powikłaniami po ich stosowaniu bywa bolesność mięśni. Rzadko dochodzi do ciężkiego zapalenia mięśni. 
2. Żywice jonowymienne – wiążące kwasy żółciowe w jelicie i zmniejszające ilość cholesterolu w komórkach wątroby. Stosowane są u osób, u których nie można stosować statyn np. u kobiet w ciąży.
3. Ezetymib – zmniejszający wybiórczo wchłanianie cholesterolu w jelicie. 

Są też pewne metody oczyszczania krwi z LDL na skutek pasażu krwi pacjenta przez kolumnę z substancjami wychwytującymi selektywnie cząsteczki LDL. Są one jednak drogie i dlatego stosuje się je jedynie w przypadku osób z najcięższymi przypadkami hipercholesterolemii rodzinnej. 

Oprócz tego trzeba zwalczać czynniki rozwoju miażdżycy, do których należą cukrzyca czy otyłość. 

Hipercholesterolemia jest zaburzeniem przewlekłym, z którym człowiek zmaga się d o końca życia.