Miażdżyca

Miażdżyca to popularna choroba przewlekła naczyń tętniczych. Wiąże się z długotrwałym stanem zapalnym ścian dużych i średnich tętnic. Prowadzi do odcinkowych zwężeń światła naczynia, upośledzając tym samym dopływ krwi i powodując niedokrwienie narządów.

Miażdżyca – krótka charakterystyka i przyczyny

Miażdżyca to popularna choroba układu krwionośnego, która objawia się zwykle po 40. roku życia. Jednak pierwsze zmiany miażdżycowe stwierdzane są już u małych dzieci. 

Zazwyczaj to schorzenie ma charakter uogólniony. W końcu zmiany dotyczą tętnic, które doprowadzają krew do wielu narządów. Zmiany mogą być jednak różne. 

Na rozwój miażdżycy wpływają czynniki genetyczne i środowiskowe. Dzisiaj mówi się, że miażdżyca to skutek reakcji obronnej ludzkiego organizmu na czynniki, które uszkadzają śródbłonek wyścielający światło naczyń tętniczych. Są to dym papierosowy, nadciśnienie tętnicze, cukrzyca, wolne rodniki czy zwiększone stężenie frakcji LDL cholesterolu. 

Organizm chce naprawić uszkodzony śródbłonek i uruchamia reakcje, które rozwijają stan zapalny. Gdy nie dochodzi jednak do usunięcia czynnika uszkadzającego, mechanizmy te to za mało i patologie się rozwijają. Tempo zmian zależy w dużej mierze od czynników genetycznych, chorób współistniejących i stylu życia. 

Kto może zachorować na miażdżycę?

• przede wszystkim osoby po 40. roku życia, 
• częściej mężczyźni niż kobiety,
• osoby, u których w rodzinie występowały zawały serca i udary mózgu,
• osoby cierpiące na nadciśnienie tętnicze,
• cukrzycy, 
• palacze papierosów,
• osoby, które odżywiają się w nieodpowiedni sposób, są otyłe,
• osoby mało aktywne fizycznie.

Miażdżyca – objawy

Objawy schorzenia zależą w dużej mierze od lokalizacji zmian, stopnia ich nasilenia i dynamiki rozwoju. Początkowo miażdżyca nie daje żadnych objawów. Symptomy mają związek z niedokrwieniem narządów. 

1. Serce – choroba niedokrwienna serca z gniotącym bólem za mostkiem, który promieniuje, wywołany jest stresem lub wysiłkiem fizycznym, następuje w spoczynku lub po nitroglicerynie. 
2. Mózg – przemijające zaburzenia świadomości, zaburzenia widzenia i mocy, dysfunkcje ruchowe i czuciowe. Nagłe zamknięcie światła jednej z tętnic mózgowych oznacza udar niedokrwienny. Jego objawy zależą od lokalizacji, a następstwa bywają trwałe. 
3. Kończyny dolne – chromanie przestankowe, a więc ból łydki w czasie chodzenia. Z czasem ból pojawia się także w spoczynku. W bardziej zaawansowanych stadiach skóra staje się blada i chłodna. Rozwinąć się też mogą owrzodzenia i zmiany martwicze.

W praktyce zmiany miażdżycowe rozwijając się w tętnicach, które doprowadzają krew do niemal wszystkich narządów.

Miażdżyca – przebieg

Miażdżyca prowadzi do uszkodzenia ściany tętnic dużej i średniej wielkości. Proces ten jest wieloetapowy.

1. Pasma tłuszczowe – obecne są już u ludzi młodych. Są bezobjawowe i  nie prowadzą do zwężenia światła naczynia. Zazwyczaj zmieniają się w czasem w zmiany patologiczne. 
2. Blaszka miażdżycowa – tworzy się z tłuszczowego rdzenia, który od strony światła naczynia pokryty jest czapeczką z tkanki włóknistej i włókien mięśniowych. Prowadzi do stopniowego zwężenia światła naczynia. 
3. Zmiana niestabilna – blaszka staje się coraz większa. Dochodzi do osłabienia czapeczki. Niestabilna zmiana może pęknąć. Tworzy się zakrzep, który może całkowicie zamknąć światło naczynia. 

Zmiany narządowe w dużej mierze zależą od tego, czy niedokrwienie ma charakter ostry czy przewlekły. Przy postaci przewlekłej objawy pojawiają się dopiero po jakimś czasie. Z kolei ostre niedokrwienie często wiąże się z pęknięciem blaszki miażdżycowej, martwicą tkanek, udarem mózgu czy zawałem serca.

Miażdżyca – diagnostyka

Miażdżyca to poważny problem ludzi w średnim i starszym wieku. Przy mało zaawansowanej postaci choroby wystarczy pozostawać pod opieką lekarza rodzinnego. Czasem jednak konieczna jest pomoc specjalisty. 

Podstawowym badaniem wykorzystywanym w tym przypadku jest ultrasonografia tętnic szyjnych. Pozwala na wykrycie zmian w naczyniach jeszcze przed pojawieniem się objawów klinicznych. Ocenia się tutaj sumę grubości wewnętrznej i środkowej warstwy ściany tętniczej. Powinna wynosić około 1 mm. Pogrubienie np. odcinkowe oznacza miażdżycę. 

Inne badania zależą już od zaawansowania procesów miażdżycowych i mają związek z objawami klinicznymi.

1. Ból klatki piersiowej – EKG spoczynkowe i wysiłkowe, oznaczenie markerów biochemicznych martwicy mięśnia sercowego.
2. Chromanie przestankowe – USG tętnic kończyn dolnych.

Warto też wykonać badania w celu zdiagnozowania cukrzycy, nadciśnienia tętniczego czy zaburzeń lipidowych. 

Miażdżyca – leczenie

Podstawą jest w tym przypadku usunięcie czynników ryzyka – leczenie cukrzycy, rzucenie palenia walka z nadprogramowymi kilogramami itd. Zdarzają się jednak sytuacje, gdy trzeba sięgnąć po odpowiednie leki. Istotną rolę odgrywają przede wszystkim preparaty hipolipemizujące, które przywracają prawidłową gospodarkę tłuszczową w organizmie. 

1. Statyny – hamują syntezę cholesterolu. Działają przy okazji ochronnie na śródbłonek naczyniowy. Zmniejszają ryzyko zakrzepów i zmniejszają stan zapalny.
2. Żywice wiążące kwasy żółciowe – obniżają stężenie cholesterolu LDL.
3. Fibraty – obniżają stężenie trójglicerydów.
4. Ezetymib – hamuje w jelicie wchłanianie cholesterolu pokarmowego. 

Z pomocą przychodzą poza tym niektóre witaminy:

1. Witamina PP – obniża stężenie cholesterolu LDL i trójglicerydów, ale powodować może kołatanie serca
2. Witamina B6 – obniża stężenie homocysteiny, która uszkadza śródbłonek naczyniowy.
3. Witamina C i E – przeciwutleniacze.