Choroba Buergera

Choroba Buergera jest zazwyczaj skutkiem palenia papierosów. Objawia się bólami kończyn, mniejszą tolerancją na zimno i nadmierną potliwością dłoni oraz stóp. Wymaga niezwłocznej konsultacji lekarskiej. 

Choroba Buergera – czym jest?

Choroba Buergera, a więc zakrzepowo-zarostowe zapalenie naczyń jest przewlekłą chorobą drobnych naczyń górnych i dolnych kończyn. Cechuje ją stan zapalny, który utrzymuje się w naczyniach przez wiele lat, zmniejszając ich światło.  Z czasem dochodzi do niedokrwienia kończyn, tworzenia się owrzodzeń i zmian martwiczych. 

Czasami stan zapalny rozszerza się na nerwy i pacjent odczuwa ból. Schorzenie to ma charakter przewlekły i postępujący. Są jednak okresy remisji. 

Choroba Buergera dotyczy kończyn. Zazwyczaj nie wpływa na funkcjonowanie innych układów, narządów. Dojść jednak niekiedy może do zakażenia zmian martwiczych. 

W tym przypadku stan zapalny utrzymuje się przez  długi czas w ścianach naczyń krwionośnych. Komórki układu odpornościowego uszkadzają ich ściany. Tworzą się przyścienne zakrzepy, które z czasem włóknieją i zwężają światło naczynia, utrudniając dopływ krwi. Zmiany jako pierwsze pojawiają się w kończynach, do których dopływa niewiele krwi. 

Zmiany patologiczne nie są ciągłe, ale okresowe. Zdarza się, że patologia pojawia się w  naczyniach jamy brzusznej. 

Choroba Buergera – występowanie

Choroba Buergera diagnozowana jest zazwyczaj u młodych mężczyzn. Dotyka tylko w 8% kobiety. Pierwsze jej objawy obserwuje się około 20-25 roku życia. Schorzenie to ma ścisły związek z paleniem papierosów. Bez rzucenia tego nałogu trudno jest myśleć o zatrzymaniu postępu choroby. W Polsce choroba Buergera dotyczy 3% osób. Najczęściej chorują mieszkańcy Indii – aż 66% populacji.

Choroba Buergera – przyczyny

Choroba Buergera znana jest od 100 lat, ale wciąż nie jest znana jej dokładna przyczyna. Prawdopodobnie wpływ na jej występowanie ma genetyka. U niektórych osób palenie papierosów uruchamia mechanizmy zapalne i zakrzepowe w ścianach naczyń krwionośnych. Odbywa się to na zasadzie reakcji autoimmunologicznej.  

Układ odpornościowy nie rozpoznaje w prawidłowy sposób własnych tkanek i zaczyna je atakować. Powstaje zapalenie.

Choroba Buergera – objawy

Podstawowymi objawami choroby Buergera są:

• bóle kończyn, które z czasem ulegają nasileniu, mogą utrudniać sen,
• mniejsza tolerancja na zimno, drętwienie kończyn, zmiana zabarwienia skóry, 
• nadmierna potliwość stóp i dłoni,
• ból w czasie chodzenia, który zmusza do odpoczynku,
• objaw Raynauda, a więc ból i zmiana zabarwienia skóry rąk i stóp,
• owrzodzenia i zmiany martwicze na dłoniach i stopach, które powstają po kilku latach,
• bóle brzucha,
• depresja, pogorszenie nastroju.

Niestety choroba Buergera postępuje. Nie należy więc lekceważyć już pierwszych jej objawów. Bez podjęcia odpowiedniego leczenia i rzucenia palenia, schorzenie będzie postępować dalej i doprowadzi do nieodwracalnych zmian – martwicy. 

W przypadku 40% pacjentów cierpiących na tę chorobę występują też objawy zapalenia żył powierzchniowych – czerwone, bolesne guzki na skórze podudzi czy przedramion.

Choroba Buergera – diagnostyka

Osoby cierpiące na tę chorobę powinny znajdować się pod opieką chirurga naczyniowego. Do postawienia diagnozy potrzebne są w tym przypadku wywiad lekarski i badanie fizykalne. Na chorobę Buergera wskazywać mogą:

• początek objawów przed 40. rokiem życia,
• palenie papierosów,
• zapalenia żył powierzchownych. 

Czasem lekarz stwierdza także brak tętna w kończynach czy zmiany patologiczne poniżej kolan i łokci. W razie potrzeby wykonać można dodatkowe badania obrazowe, biochemiczne i histologiczne:

• badanie poziomu OB i CRP, które świadczą o stanie zapalnym w organizmie,
• arteriografia polegająca na podaniu środka kontrastowego do tętnicy i jej zobrazowaniu przy pomocy promieniowania RTG,
• badanie histologiczne polegająca na pobraniu fragmentu zmienionej chorobowo żyły powierzchownej i jej ocenie pod mikroskopem. 

W czasie stawiania diagnozy warto skorzystać z systemu punktowego. Każdej zmianie przypisywana jest odpowiednia liczba punktów. Suma powyżej 10 daje rozpoznanie. 

Choroba Buergera – leczenie

Podstawą jest to, aby zrezygnować z palenia papierosów. U niektórych osób już to jest w stanie zatrzymać rozwój choroby. Leczenie poza tym polega na łagodzeniu bólu i miejscowym opracowywaniu obszarów owrzodzeń i martwicy. 

Pacjentom z dolegliwościami bólowymi podawany jest paracetamol. W przypadku silnego  bólu stosuje się opioidy np. tramadol. Czasem wskazane jest wykonanie znieczulenia nadoponowego, a więc wstrzyknięcie środka znieczulającego w kanał kręgowy nad oponę twardą. Niweluje to ból na kilkanaście dni. 

Poza tym bardzo ważne jest miejscowe leczenie owrzodzeń i martwicy. Martwicę wilgotną należy opatrywać przy pomocy środków antyseptycznych. Pozwala to zmienić ją a martwicę suchą. Pomocne bywa pędzlowanie martwicy specjalnym roztworem poliwinylopirolidonu. Na owrzodzenia stosuje się opatrunki hydrożelowe i antyseptyczne. 

Jeśli u pacjenta dojdzie do zakażenia tkanek bakteriami beztlenowymi i rozwoju zgorzeli, konieczne jest zastosowanie antybiotyków dożylnych. Zakazane jest stosowanie maści miejscowych. 

W celu poprawy ukrwienia obwodowych części kończyn, chorym podaje się leki z grupy prostanoidów. Ich zadaniem jest rozszerzenie zmienionych chorobowo naczyń. Nieznana jest jednak do tej pory ich skuteczność. W okresie zaostrzenia choroby pacjentom podawana jest heparyna. 

Leczenie chirurgiczne ogranicza się do wycinania martwiczych tkanek czy amputacji obwodowych części kończyn, gdy jest taka konieczność. 

Choroba Buergera – jak żyć?

Co ciekawe, choroba w wielu przypadkach sama ustępuje około 45. roku życia. Przez wiele lat może jednak spowodować bardzo poważne zmiany. 

Podstawą jest oczywiście rezygnacja z palenia papierosów, co bywa bardzo trudne. Choroba Buergera składa się z okresów remisji i zaostrzeń.