Depresja

Depresja to popularne schorzenie psychiatryczne, które dotyczy około 12% ludzi. Objawia się spadkami nastroju i niechęcią do życia. Dotyka częściej kobiety niż mężczyzn. Leczona powinna być psychiatrycznie.

Czym jest depresja?

Depresja to choroba mająca związek z zaburzeniami nastroju. Nie należy jej utożsamiać z depresją dwubiegunową, dla której typowe są okresy manii,  a więc radosnego podniecenia. Depresja jednobiegunowa do silnie obniżony nastrój i niechęć do jakichkolwiek aktywności.  Pierwsze wzmianki na temat depresji pochodzą już z czasów starożytnych.

Jest wiele rodzajów depresji. Wyróżnia się:

• zaburzenia afektywne dwubiegunowe,
• zaburzenia afektywne jednobiegunowe,
• epizody depresyjne, które trwają krócej niż 2 lata,
• zaburzenia depresyjne nawracające,
• dystymie. 

Depresja endogenna to depresja ciężka. Zazwyczaj nie można wskazać jednej przyczyny tego schorzenia. Bywa uwarunkowane biologiczne. Wymaga leczenia farmakologicznego, a niekiedy i hospitalizacji.

Depresja egzogenna to depresja reaktywna, która jest odpowiedzią na stres i trudne sytuacje życiowe. Nie należy ją przy tym utożsamiać np. z żałobą po bliskiej osobie. 

Depresja sezonowa to zaburzenie depresyjne nawracające, które częściej dotyczy kobiet niż mężczyzn. Na ogół pojawia się na przełomie jesieni i zimy. Niektórzy eksperci łączą depresję sezonową z depresją dwubiegunową. Jest ona typowa dla osób młodych i ma związek z małą ilością słońca. Osoby cierpiące na depresję sezonową są śpiące, bez energii, mają duży apetyt. 

Dystymie to przewlekłe zaburzenia nastroju, które dotyczą częściej kobiet niż mężczyzn. Chorzy odczuwają lęk, smutek i złość. Nie wiedzą we własne możliwości i są apatyczni. Czują zmęczenie i osłabienie. Początek dystymii nie jest gwałtowny, jak ma to miejsce w przypadku klasycznej depresji. 

Osobnym zaburzeniem jest depresja poporodowa, która dotyka głównie matek po porodzie. Mylona bywa niekiedy z baby blues, a więc wahaniami nastroju po urodzeniu dziecka. Baby blues ma związek ze zmianami hormonalnymi i trwa na ogół kilkanaście dni. 

Depresja – przyczyny

Za depresję odpowiadają główne czynniki biologiczne, psychologiczne i psychospołeczne. 

Biologiczne czynniki depresji to:

1. Zakłócenia w neuroprzekaźnictwie – dysfunkcje w zakresie neuroprzekaźnictwa. 
2. Zaburzenia hormonalne – mające związek ze stresem. 
3. Zmiany w biologii snu – nieprawidłowa zmiana faz snu.
4. Zmiany immunologiczne – utożsamiane niekiedy z przewlekłym stresem i zaburzeniami hormonalnymi. 
5. Czynniki genetyczne – depresji się nie dziedziczy, ale takie czynniki mają spore znaczenie.

Na skutek depresji w biochemii, strukturze i czynności mózgu dochodzi do wielu zmian:

• następuje zaburzenie przekaźnictwa neuronalnego wielu rejonów mózgu,
• u niektórych osób depresja ma związek ze zmniejszeniem objętości kory mózgowej,
• czasem wykrywa się mniejszą aktywność lewej półkuli, która odpowiada za emocje pozytywne.

Depresja – czynniki ryzyka

Okazuje się, że w życiu 12% osób doświadcza epizodu depresyjnego. Częściej schorzenie to dotyka kobiety niż mężczyzn, co może mieć związek z gospodarką hormonalną kobiet. Kobietom są też stawiane wysokie wymagania społeczne. 

Depresja dotyka ludzi w każdym wieku, ale zazwyczaj chorują na nią osoby w przedziale od 20 do 50 lat. Depresje zdarzyć się mogą u młodzieży i seniorów. Nie ma natomiast bezpośredniego związku statusu socjoekonomicznego z depresją. Przyjmuje się  jednak, że ludzie w małżeństwie rzadziej zapadają na depresję niż osoby rozwiedzione. 

Istotnym czynnikiem jest natomiast poważna, długotrwała choroba fizyczna np. nowotwór. Na zachorowanie są na pewno narażone osoby z trudną przeszłością i traumatycznym dzieciństwem. Depresja niekiedy występuje razem ze schizofrenią, anoreksją czy bulimią. 

Depresja – objawy

Podstawowym objawem depresji  jest obniżenie nastroju. Człowiek odczuwa smutek i to przez cały dzień. Zazwyczaj najgorzej jest rano. Pojawia się także lęk, który nie jest związany z niczym konkretny. Ma charakter braku poczucia bezpieczeństwa. Czasami depresji towarzyszą bóle napięciowe różnych części ciała i bóle narządów wewnętrznych. 

Depresja wiązać się może z anhedonią, a więc trudnościami z odczuwaniem przyjemności. Osobie chorej nic nie sprawia radości. Traci ona zainteresowanie swoim hoy. Problemem stają się wszystkie aktywności. 

Brak energii ujawnia się na różne sposoby. Osoby z depresją mają problem z podejmowaniem decyzji i nie mogą się skoncentrować. Ich myśli często krążą wokół jednego tematu, często przykrego. Często zanika popęd seksualny. 

W przypadku depresji zmienić się może waga ciała. Zaobserwować można spadek masy ciała mimo niestosowania żadnej diety lub wręcz odwrotnie – przybranie na wadze. 

Chorzy mają problemy ze snem, które mają różne formy. Niektórzy nie mogą zasnąć, a niektórzy budzą się w nocy. Jeśli mowa o emocjach, to przy depresji ludzie czują rozdrażnienie i bezsens życia. Mają problem z powstrzymywaniem płaczu. 

W depresji częste są myśli samobójcze. Konkretne plany i próby samobójcze występują rzadziej, ale i tak w około 20% przypadków są przyczyną śmierci u osób chorych na depresję. 

Depresja – diagnostyka

Leczeniem depresji zajmuje się psychiatra. Można się do niego udać bez skierowania, ale już do przyjęcia na oddział szpitalny konieczne jest badanie psychiatryczne. 

Diagnoza jest możliwa po przeprowadzeniu szczegółowego wywiadu. Pomocniczo stosuje się pewne testy np. Skalę Depresji Becka czy Skalę Depresji Hamiltona, ale nie jest to normą. 

Warto sprawdzić czy za obniżonym nastrojem nie kryją się inne schorzenia np. niedoczynność tarczycy, AIDS, toczeń rumieniowy układowy, nowotwór mózgu, choroba Addisona, choroba Cushinga czy borelioza. 

Depresja – leczenie

Podstawową metodą leczenia depresji jest farmakoterapia. Na ogół łączona jest z psychoterapią indywidualną lub grupową.  Wciąż w użyciu są też elektrowstrząsy. Celem leczenia jest kontrolowanie objawów choroby i zapobieganie jej nawrotom. 

W przypadku depresji stosuje się różne leki przeciwdepresyjne:

• inhibitory zwrotnego wychwytu monoamin np. leki trójpierścieniowe, selektywne inhibitory wychwytu zwrotnego serotoniny czy inhibitory wychwytu zwrotnego noradrenaliny,
• leki działające na receptory neuronów związanych z przebiegiem depresji,
• inhibitory monoaminooksygenazy, które zatrzymują proces przekształcania serotoniny i katecholamin w związki nieaktywne. 

Pierwsze efekty pojawiają się po około dwóch tygodniach. 

Kiepsko kojarzą się elektrowstrząsy, ale wciąż są wykorzystywane do leczenia depresji. Polegają na dostarczeniu do mózgu pacjenta impulsów elektrycznych i wywołaniu napadów drgawkowych. Efekty leczenia są widoczne bardzo szybko. 

Depresji trudno jest przeciwdziałać, gdy mowa o pierwszym jej epizodzie. Nie należy utożsamiać z tą chorobą żałoby, chociaż ma ona podobne objawy. 

Jeśli u danej osoby wystąpiły już epizody depresyjne, możliwe są nawroty. Objawy można dość łatwo rozpoznać.