Świnka to choroba wirusowa, na którą najczęściej zapadają kilkuletnie dzieci. Jej głównym objawem jest obrzęk ślinianek przyusznych. Jednak wirus atakuje także inne gruczoły. Możliwe są więc powikłania np. zapalenie jąder, jajników, wątroby czy opon mózgowo-rdzeniowych. Choroba przenoszona jest drogą kropelkową.
Świnka – charakterystyka choroby
Świnka, a więc nagminne zapalenie przyusznic to wirusowa choroba zakaźna. Na ogół cierpią na nią dzieci, rzadziej niemowlęta i dorośli. Sama nazwa świnka najprawdopodobniej ma związek z wyglądem chorej osoby, u której pojawia się obrzęk ślinianek przyusznych. Zakażenie odbywa się drogą kropelkową.
Świnka to choroba sezonowa. Większość zachorowań zaobserwować można wiosną i zimą. Przebieg choroby na ogół nie jest ciężki i leczenie nie jest konieczne. Jednak wirus atakuje także inne gruczoły czy centralny układ nerwowy. Powikłania mogą być naprawdę poważne.
Świnka jest chorobą powszechną na całym świecie. w latach 2001-2005 zachorowalność na nią wynosiła 70 tysięcy przypadków rocznie. W roku 2007 było to już tylko 4000 przypadków. Ma to związek z obowiązkowym szczepieniem przeciwko tej chorobie. Mowa tutaj o szczepionce skojarzonej MMR przeciwko odrze, śwince i różyczce.
W jaki sposób objawia się świnka?
Podstawowe objawy świnki to gorączka, powiększenie i bolesność ślinianek przyusznych, bóle mięśni, powiększenie gruczołów podżuchwowych i podjęzykowych, kiepskie samopoczucie, suchość w ustach, trudność w żuciu i przełykaniu, utrata apetytu czy szczękościsk. W 30% przypadków choroba przebiega w zasadzie bezobjawowo.
Wirus świnki rozprzestrzenia się drogą kropelkową. Zarazić się można poprzez bezpośredni kontakt z osobą chorą czy dotykanie przedmiotów zanieczyszczonych jej śliną. Największe ryzyko zakażenia istnieje na około 7 dni przed pojawieniem się obrzęku ślinianek i utrzymuje się jeszcze przez około 9 dni.
Wirus namnaża się w obrębie błony śluzowej jamy ustnej. Potem trafia do krwioobiegu i razem z krwią wędruje do narządów i tkanek, w tym gruczołów. Okres wylęgania się świnki to około 15 dni. Przebycie choroby daje odporność na całe życie, tak samo jak szczepienie.
Świnka – ewentualne powikłania
Świnka ma na ogół łagodny przebieg. Gorsze są powikłania, które wynikać mogą z dostania się wirusa do tkanek i narządów. Pojawia się wówczas gorączka i ból.
Najważniejsze powikłania świnki to zapalenie opon mózgowo-rdzeniowy i mózgu, zapalenie jąder, zapalenie jajników, zapalenie trzustki, zapalenie gruczołu krokowego, zapalenie wielonerwowe, zapalenie wątroby, zapalenie tarczycy, zapalenie wielostawowe czy małopłytkowość.
Konsekwencjami zapalenia bywają niedosłuch i głuchota na skutek zapalenia ucha środkowego czy nerwu słuchowego, męska niepłodność w wyniku zapalenia jąder czy cukrzyca związana z uszkodzeniem trzustki. Świnka w pierwszym trymestrze ciąży oznacza większe ryzyko poronienia. Rzadko choroba prowadzi do śmieci na skutek zapalenia mózgu.
Świnka – diagnostyka i szczepienie
Lekarz świnkę rozpoznaje po jej charakterystycznych objawach. Czasem przeprowadza się badania serologiczne. Opierają się one na wykrywaniu przeciwciała klasy IgM w surowicy krwi metodą ELISA. Wykrywane są one w surowicy już w 11 dni po ekspozycji na chorobę. Niekiedy wyniki badania są jednak fałszywe.
Rzadziej stosowane są również metody molekularne oparte na reakcji PCR. Pozwalają na wykrycie materiału genetycznego wirusa w wydzielinach.
Obecnie to szczepienie ochronne MMR jest podstawowym sposobem zapobiegania śwince. Szczepi się już dzieci w wieku 13-14 miesięcy, a potem w wieku 6 lat. Jest to dawka przypominająca. Szczepić się mogą także osoby dorosłe, które nie przechodziły świnki w dzieciństwie. Im podaje się jedną dawkę szczepionki.
Świnka – leczenie
Nie ma żadnej specjalistycznej metody leczenia świnki. Podobnie jest w przypadku innych chorób wirusowych. Stosuje się tutaj doraźne środki przeciwbólowe i przeciwgorączkowe. Trzeba też dbać o higienę jamy ustnej. Chory nie powinien wychodzić z domu.
Z diety pacjenta należy wykluczyć produkty kwaśne i ostre przyprawy. Warto przygotowywać mu pokarmy, które nie są trudne do przełykania i nie wymagają żucia.
Najważniejsze informacje:
- Świnka to choroba wirusowa, ale z roku na rok zachorowalność na nią spada. To wynik szczepienia dzieci MMR przeciwko śwince, odrze i różyczce.
- Nie ma specjalistycznego leczenia świnki, bo jest to choroba wirusowa. Pacjentowi podaje się jedynie doraźnie leki przeciwbólowe i przeciwgorączkowe.
- Sama świnka nie jest chorobą groźną. W 30% przypadków nie daje praktycznie objawów. Groźne bywają jednak jej powikłania - niedosłuch, niepłodność, cukrzyca.
FAQ - Najczęsciej zadawane pytania
- Ile razy można zachorować na świnkę?
- Świnka to choroba wirusowa, na którą człowiek choruje jeden raz. Potem nabywa odporność. Jednak dzisiaj istnieje szczepienie ochronne MMR przeciwko tej chorobie, a także przeciwko odrze i różyczce.
- Czy przy śwince można wychodzić na dwór?
- Nie jest to zalecane. Pacjent powinien pozostać w domu i odpoczywać. Można mu doraźnie podawać leki przeciwgorączkowe i przeciwbólowe.
- Czy świnka jest groźna?
- Sama świnka nie jest chorobą groźną, ale groźne bywają jej powikłania związane z zapaleniem narządów czy gruczołów. Zapalenie jąder może skończyć się np. męską niepłodnością.
