Łojotokowe zapalenie skóry

Łojotokowe zapalenie skóry jest poważną dermatozą, która dotyka osoby w różnym wieku. Często ma związek z nasilonymi zmianami hormonalnymi. Przyczyną schorzenia bywa wzmożony łojotok, ale nie bez znaczenia są również grzyby Malassezia.

Łojotokowe zapalenie skóry – czym jest?

Łojotokowe zapalenie skóry ŁZS to przewlekła nawracająca choroba dermatologiczna. Na ciele w jej przebiegu pojawiają się wykwity złuszczające na podłożu rumieniowym. Zlokalizowane są one w miejscach, w których gromadzą się gruczoły łojowe, a więc na twarzy czy owłosionej skórze głowy. 

ŁZS to popularne schorzenie skórne, które dotyka około 3% populacji. Jednak część przypadków prawdopodobnie nie jest diagnozowana. 

Łojotokowe zapalenie skóry rozwinąć się może w każdym wieku. Często dotyczy niemowląt do 12. miesiąca życia, nastolatków w okresie dojrzewania, młodych dorosłych osób po 50. roku życia. ŁZS rozwinąć się może na skutek nasilonego łojotoku.

Łojotokowe zapalenie skóry – przyczyny

Przyczyny schorzenia nie są dobrze poznane. Prawdopodobnie największe znaczenie ma tutaj nadaktywność gruczołów łojowych i zaburzenia związane z odnawianiem komórek naskórka.  

Choroba rozwija się zazwyczaj w fazach podwyższonej aktywności wydzielniczej skóry. Dzieje się tak u małych dzieci. Problem nasila się też w okresie dojrzewania i u osób starszych z zaburzeniami hormonalnymi. Zmiany znajdują się tam gdzie są gruczoły. 

ŁZS związek ma też prawdopodobnie z grzybami drożdżopodobnymi Malassezia furfur. Wnikają one do warstwy rogowej i stymulują procesy prowadzące do stanu zapalnego. 

Trzeba też wspomnieć o zaburzeniach immunologicznych. Łojotokowe zapalenie skóry dotyka od 40 do 80% osób chorych na AIDS. 

Na rozwój schorzenia wpływ mają też nadużywanie alkoholu, zaburzenia odżywiania odpowiednia dieta,  stosowanie niektórych leków, niewłaściwa pielęgnacja skóry ekspozycja na stres czy noszenie obcisłej bielizny. ŁZS nie przenosi się z człowieka na człowieka 

Łojotokowe zapalenie skóry – objawy

Typowymi objawami ŁZS są wykwity rumieniowo-złuszczenowe, które pojawiają się na zaczerwienionej skórze. Początkowo zmiany nie są duże, ale obejmują znaczne partie ciała. Z czasem się nasilają. W skrajnych przypadkach na skórze tworzy się zbita skorupa zbudowana ze zbitego łoju i zaschniętego naskórka.  

Wypryski mogą mieć nieco inny wygląd w zależności od miejsca występowania. Te na głowie przypominają łupież. Na twarzy pojawiają się z kolei lepkie strupy. ŁZS swędzi, co nie jest zbyt przyjemne. Drapanie skóry głowy prowadzić może do urazów mechanicznych i wypadania włosów. Jest przyczyna łysienia. 

Zmiany chorobowe pojawiają się w skupiskach dużych ognisk gruczołów łojowych. Widać je na uszach, szyi, twarzy, owłosionej skórze głowy, pod pachami czy na klatce piersiowej. Rzadko dotyczą nóg i rąk, a także pleców i brzucha. 

Łojotokowe zapalenie skóry twarzy to chyba najbardziej uciążliwa postać ŁZS. Bywa przyczyną kompleksów. Zmiany na czole układają się niekiedy w kształt korony łojotokowej. Przypomina ona nieco koronę łuszczycową. Wykwity zaobserwować można też na skórze brwi czy fałdach nosowo-wargowych, rzadziej na policzkach i powiekach. Skóra nie prezentuje się świeżo, jest przetłuszczona. Świąd powoduje chęć drapania, co oznacza kolejne podrażnienia. 

Dość powszechne jest także łojotokowe zapalenie skóry głowy. Jego przyczyny są takie same – duża aktywność gruczołów łojowych, zaburzenia odporności czy działalność grzybów Malassezia. ŁZS głowy niekiedy utożsamiane jest z łupieżem, ale eksperci nie są co do tego zgodni. W łagodnej postaci zmiany są delikatne. Na głowie wytworzyć się jednak dobrze może skorupa. Włosy stają się przerzedzone na skutek drapania. 

Łojotokowe zapalenie skóry uszu obejmuje obszar za uszami – przy linii włosów. ŁZS zazwyczaj nie występuje w uszach. 

Łojotokowe zapalenie skóry u dzieci

ŁZS często dotyka małe dzieci do 12. miesiąca życia i nastolatków w wieku od 11 do 15 lat. Łojotokowe zapalenie skóry u niemowląt to zjawisko zupełnie normalne. Choroba obejmuje głowę, często ma postać ciemieniuchy. Ma na szczęście lekki przebieg. Nie boli i nie swędzi. W zasadzie nie wymaga leczenia, a odpowiedniej pielęgnacji. 

Trzeba jednak podjąć działanie, aby nie doszło do sklejania się włosów, rozwoju infekcji bakteryjnych i grzybiczych czy przeniesienia wykwitów na inne części skóry. Poprawa powinna być widoczna już po kilku tygodniach. Sporo zależy od tego, jak szybko gruczoły łojowe unormują swoją pracę. Pewne znaczenie ma pora roku. Latem ciemieniucha utrzymuje się dłużej niż zimą. 

U małych dzieci łojotokowe zapalenie skóry objąć też może inne partie ciała np. miejsca intymne. 5% takich dzieci w przyszłości prawdopodobnie zachoruje na łuszczycę.

Łojotokowe zapalenie skóry – diagnostyka

Diagnostyka ŁZS nie jest trudna. Wystarczy na ogół wykonać podstawowe badanie dermatologiczne. Zdarza się jednak, że konieczne jest przeprowadzenie biopsji i pobranie wycinków do badania histopatologicznego. Są bowiem pewne choroby, które mogą dawać podobne objawy. Wymienić tutaj trzeba:

• łuszczycę, której przyczyny nie są do końca znane, 
• atopowe zapalenie skóry, a więc chorobę przewlekłą i nawracającą,
• trądzik łojotokowy i różowaty,
• łupież pstry,
• zakażenia grzybicze.

Łojotokowe zapalenie skóry głowy i twarzy – leczenie

Celem leczenia jest łagodzenie objawów ŁZS i działanie przyczynowe mające związek z ograniczeniem populacji grzybów Malassezia. Daje dobre efekty, ale choroba lubi powracać. Leczeniem łojotokowego zapalenia skóry zajmuje się dermatolog. Nie należy ŁZS leczyć samodzielnie. W ten sposób można sobie zaszkodzić. 

Doustne leki na łojotokowe zapalenie skóry przyjmuje się, gdy zmiany są znaczne i bardzo uciążliwe. Są to:

• flukonazol itrakonazol, a więc syntetyczne leki przeciwgrzybicze, 
• retinoidy, a więc pochodne witaminy A w niewielkich dawkach. 

Czasem krótkotrwale stosuje się sterydy. Wszystkie te leki nie mogą być przyjmowane przez kobiety w ciąży i karmiące piersią. 

ŁZS na ogół leczy się miejscowo. Maści i kremy na łojotokowe zapalenie skóry zawierają:

• glikokortykosteroidy o działaniu przeciwzapalnym,
• inhibitory kalcyneuryny, które mają właściwości przeciwzapalne i immunomodulujące, 
• pochodne imidazolowe, które działają przeciwgrzybiczo. 

Wspomagać się można maściami nagietkowymi i konopnymi. Na skórę głowy stosuje się specjalistyczne szampony. 

Ważnym elementem profilaktyki jest w tym przypadku dieta. Może ona zapobiegać nawrotom choroby. Warto w swoim menu uwzględnić produkty bogate w witaminy z grupy B i cynk. 

Dobrze jest na co dzień sięgać po szampony do włosów zawierające witaminy z grupy B, witaminę E i sole cynku. Do pielęgnacji twarzy przeznaczone są kosmetyki na łojotokowe zapalenie skóry – lekkie i naturalne, które nie mają działania wysuszającego. Przesuszenie skóry powoduje, że intensywniej pracują gruczoły łojowe, co wiele osób może zaskoczyć.