Atopowe zapalenie skóry

Atopowe zapalenie skóry to schorzenie skórne, niezakaźne, które wywołane jest alergią np. na kurz czy wełnę. Alergia ta ma podłoże genetyczne i objawia się wykwitami na skórze, świądem i przebarwieniami.

Atopowe zapalenie skóry – charakterystyka AZS

Atopowe zapalenie skóry to popularna choroba alergiczna skóry. Ma podłoże zapalne, ale jest niezakaźna. Związek ma z miejscową nadwrażliwością na niektóre substancje. To schorzenie uwarunkowane genetycznie. 

Skóra osób, które mają skłonność do AZS jest:

• sucha, co wynika z utraty naturalnej powłoki lipidowej,
• zrogowaciała, co wynika z zaburzeń oddzielania i usuwania zrogowaciałych mas naskórka,
• swędząca.

AZS pojawia się na ogół już u małych dzieci. Potem ustępuje, czasem samoistnie do piątego roku życia. U dorosłych często powraca. Dlatego atopowe zapalenie skóry ma trzy fazy – niemowlęcą, dziecięcą i dorosłą. Choroba dotyka 20% dzieci i 2% osób dorosłych. Nieco ciężej chorują dziewczynki i kobiety.

Atopowe zapalenie skóry – przyczyny

Nie są znane dokładne przyczyny rozwoju zmian w AZS. Wymienia się tutaj na ogół:

• czynniki genetyczne: jeśli rodzice mieli to schorzenie, to dzieci prawdopodobnie również będą na nie cierpieć,
• osobnicza skłonność do nadwrażliwości typu I po kontakcie z alergenami,
• zaburzenia czynności układu immunologicznego skóry. 

Nie bez znaczenia są także czynniki środowiskowe:

• kurz, roztocza, a więc czynniki wziewne,
• czynniki pokarmowe,
• wełna,
• substancje chemiczne,
• czynnik infekcyjne np. bakterie i grzyby,
• stres,
• niska temperatura powietrza. 

U osób zdrowych te czynniki nie wywołują zmian na skórze. Jednak, gdy dochodzą do tego predyspozycje genetyczne czy zaburzenia immunologiczne, pojawia się AZS. 

Atopowe zapalenie skóry – objawy

Do charakterystycznych objawów atopowego zapalenia skóry zalicza się:

• zmiany skórne wypryskowe:  na ogół wykwity grudkowe lub pęcherzykowe z treścią surowiczą, zrogowaciały naskórek, łuszcząca się skóra,
• zmiana kolorytu skóry na jaśniejszy: biały dermografizm,
• powiększenie węzłów chłonnych: przy zmianach rozległych,
• świąd skóry: czasem mocno nasilony, bo swędzą pęcherzyki i grudki, trudno go znieść wieczorem i w nocy,
• przeczosy: nadżerki powstające na skutek intensywnego drapania zmian zapalnych,
• lichenizacja naskórka: na skutek intensywnego drapania i uszkadzania naskórka, to pogrubienie i stwardnienie skóry,
• wygładzenie powierzchni paznokci,
• suchość skóry i włosów, wysychanie warg,
• rogowacenie mieszkowe: głównie u osób dorosłych,
• wykwity tworzące się na skutek nadkażania skóry: to powikłanie AZS,
• zaburzenia widzenia i zaćma: kolejne powikłania choroby,
• astma oskrzelowa, zapalenie alergiczne spojówek, alergiczny nieżyt nosa.

Zmiany ostre, typowe dla niemowląt i małych dzieci przechodzą w czasem w wykwity utrzymujące się przewlekle u osób dorosłych. 

U dzieci zmiany pojawiają się na twarzy i szyi, łokciach, kolanach i nadgarstkach. W przypadku osób dorosłych są to nadgarstki oraz zgięcia stawów. 

Atopowe zapalenie skóry – diagnostyka

Należy przede wszystkim udać się do dermatologa. Terapia jest długotrwała i żmudna. Rzadko konieczna jest na szczęście hospitalizacja. 

Podstawą jest w tym przypadku badanie fizykalne. Poza tym wykonuje się:

• morfologię w celu sprawdzenia ilości granulocytów kwasochłonnych we krwi,
• pomiar stężenia immunoglobuliny E, a więc test RIST,
• testy punktowe i śródskórne z udziałem alergenów.

Badania są dla pacjenta bezpieczne. Jedynym wyjątkiem jest ostra reakcja całego organizmu – objawia się spadkiem ciśnienia tętniczego krwi i wzrostem tętna. Długotrwałe niedokrwienie ważnych narządów może prowadzić do ich poważnego uszkodzenia. Mowa tutaj o wstrząsie anafilaktycznym, ale zdarza się on bardzo rzadko – w 0,02% przypadków. Z badań nie należy więc rezygnować.

Atopowe zapalenie skóry – leczenie

Przy AZS stosuje się leczenie miejscowe i ogólne. Leczenie miejscowe to:

• systematyczne stosowanie preparatów nawilżających i natłuszczających skórę, które zmniejszają objawy jej wysuszania, są dostępne w aptekach bez recepty, 
• stosowanie maści i kremów zawierających glikokortykoidy o średniej sile działania, które sprawdzają się w przypadku kończyn dolnych i górnych, hamują aktywność układu immunologicznego,
• stosowanie maści zawierających leki immunosupresyjne, które sprawdzają się w obrębie twarzy.

Z kolei terapia ogólna obejmuje:

• doustne środki antyhistaminowe, które blokują receptory dla histaminy wywołującej objawy AZS, 
• doustne glikokortykoidy o średniej sile działania w okresie wysiewu zmian, które redukują zmiany zapalne,
• doustne leki immunosupresyjne, które stosowane są w ciężkich przypadkach,
• fotochemioterapia, a więc poddawanie się promieniowaniu UVA przez kilka tygodni każdego dnia.