Krzywica

Krzywica to choroba, która dotyczy dzieci w okresie rozwoju. Jej przyczyną jest niedobór witaminy D. Jej objawami są zaburzenia snu, rozdrażnienie, wady postawy czy brak łaknienia. Trzeba wówczas jak najszybciej rozpocząć leczenie, gdyż prawidłowa mineralizacja szkieletu jest niezbędna do rozwoju dziecka.

Krzywica – przyczyny

Krzywica to choroba wieku rozwojowego. U dorosłych jej odpowiednikiem jest osteomalacja. Krzywica wiąże się ze zmniejszoną mineralizacją szkieletu kostnego w okresie wzrostu. Wynika to z niskiego stężenia fosforu lub wapnia. 

Krzywica zwykle ma związek z niedoborem witaminy D. Witamina D3 prawidłowo powoduje wzrost stężenia wapnia w surowicy krwi. Zwiększa bowiem wchłanianie wapnia w jelitach. Niedobór witamin D3 skutkuje zmniejszeniem wchłaniania wapnia, co przekłada się na mniejsze stężenie wapnia w surowicy. 

Niskie stężenie wapnia skutecznie pobudza przytarczyce do produkcji parathormonu. Ten z kolei powoduje wzrost utraty fosforanów przez nerki. Pobudza też w kościach komórki kościogubne do osteolizy – wypłukuje z kości wapń. Efektem jest zmniejszenie zawartości wapnia w kościach. 

Niemowlęta mają zapotrzebowanie na witaminę D3 na poziomie około 400 j.m.. W przypadku dzieci do lat 10 jest to 600-100 j.m, a starszych dzieci 800-1600 j.m.

Krzywica – objawy

Podstawowe objawy krzywicy to rozdrażnienie, brak łaknienia, zaburzenia snu, płaczliwość, zmniejszona ruchliwość, zahamowanie przyrostu masy ciała, obniżone napięcie mięśniowe, zmiany kostne, opóźnione ząbkowanie, deformacje klatki piersiowej, zmiany w obrębie kończyn, kolana szpotawe czy koślawe.

Krzywica – diagnostyka

W diagnostyce krzywicy wykorzystuje się nie tylko badania fizykalne, ale i badania laboratoryjne. W krwi oznacza się poziom witaminy D, fosforanów, wapnia i fosfatazy alkalicznej. Pomocne bywa też zdjęcie RTG kości. Widać na nim typowe dla krzywicy poszerzenia nasad i chrząstki nasadowej. 

Krzywica – leczenie

U dzieci, u których objawy krzywicy są delikatne i które wcześniej przyjmowały witaminę D, zaleca się przyjmowanie przez 3-4 tygodnie 100 j.m. witaminy D3. Gdy krzywica jest zaawansowana i nie stosowano wcześniej suplementacji, zaleca się przyjmowanie przez 4-6 tygodni witaminy w dawce 4000 j.m. 

Przeciwwskazaniami do stosowania witaminy D3 są niedoczynność tarczycy, zespół Williamsa oraz idiopatyczna hiperkalcemia niemowląt. 

Są też niestety krzywice odporne na witaminę D. Nie wynikają one z niedoboru tej witaminy w organizmie. Suplementacja w tym przypadku nie przynosi żadnej poprawy. 

Krzywice oporne na witaminę D nabyte bywają skutkiem przewlekłych chorób nerek i wątroby. To właśnie w tych narządach witamina D ulega przemianom do postaci aktywnej. W leczeniu stosuje się tutaj więc aktywne postaci witaminy D.

Krzywica nabyta  oporna na witaminę D jest też czasem efektem stosowania niektórych leków przeciwpadaczkowych. Wpływają one bowiem na przemianę witaminy D w wątrobie. U tak leczonych dzieci krzywicy można jednak zapobiegać, stosując dietę bogatą w wapń i stosując przewlekle witaminę D3. 

Do krzywicy prowadzić poza tym może nadmiar fosforanów w diecie. Powodują one zmniejszenie stężenia wapnia, co skutkuje wyrzutem parathormonu odpowiadającego za demineralizację kości. Zbyt duże stężenie fosforanów może być skutkiem zbyt dużej podaży mleka krowiego lub sztucznych mieszanek. Lekarz zalecić może ich ograniczenie i podawanie dziecku przed karmieniem glukonianu wapnia. Substancja ta ogranicza wchłanianie fosforanów w przewodzie pokarmowym. 

Są poza tym krzywice odporne na witaminę D wrodzone. Rodzinna krzywica hipofosfatemiczna wynika z zaburzeń  wchłaniania zwrotnego fosforanów w nerkach. Jej leczenie polega na podawaniu witaminy D3 i soli fosforanowych. Krzywice pseudoniedoborowe typu I i II to efekt braku działania witaminy D mimo jej prawidłowej podaży.

Krzywica – zapobieganie

U noworodków i niemowląt zalecana jest suplementacja witaminą D, aby zapobiec rozwojowi krzywicy. Całkowita dawka dobowa wynosić powinna 400 j.m.dziennie. Jeśli kobieta w ciąży w III trymestrze przyjmowała witaminę, suplementację rozpocząć można, gdy maluch ma 3 tygodnie. 

Kobiece mleko nie zawiera zbyt dużo witaminy D. Dlatego karmione w ten sposób dzieci powinny dostawać codziennie 400 j.m. witaminy D w formie preparatu farmakologicznego. Jednak już mieszanki mleczne są wzbogacane w witaminę D. Czasem więc w tej sytuacji suplementacja nie jest konieczna. 

Większych dawek witaminy D potrzebują wcześniaki. Do 40 tygodnia wieku skorygowanego podaje się im dziennie 800-1000 j.m. witaminy D. Także dzieci do lat 18. powinny przyjmować od 600 do 1800 j.m. witaminy D – najlepiej w urozmaiconej diecie. Witamina D obecna jest np. w jajkach, rybach, tranie czy mleku. 

Większych dawek witaminy D potrzebują dzieci z celiakią, mukowiscydozą czy zapaleniem trzustki. Decyzja należy oczywiście do lekarza. 

W profilaktyce krzywicy zaleca się też dostarczanie organizmowi wapnia, fosforu i białka.  

Witamina D -przedawkowanie

Przedawkowanie witaminy D objawia się biegunką, wymiotami, zmęczeniem, wielomoczem czy zwiększonym pragnieniem. W skrajnych przypadkach dojść może do zaburzeń rytmu serca i zaburzeń świadomości.