Ciążowa choroba trofoblastyczna

Ciążowa choroba trofoblastyczna to w zasadzie nazwa grupy schorzeń, które są efektem nieprawidłowego zapłodnienia. Przyczyną są zaburzenia w rozwoju trofoblastu – budulca łożyska. Do grupy chorób tego rodzaju zalicza się raka kosmówki, guza miejsca łożyskowego czy zaśniad groniasty całkowity.

Ciążowa choroba trofoblastyczna – przyczyny

W normalnych warunkach po zapłodnieniu powstaje zygota – pierwsza komórka organizmu. Plemnik i komórka jajowa mają tylko połowę materiału genetycznego komórki ojcowskiej lub matczynej. Po połączeniu zygota zawiera już całość materiału genetycznego. To komórka diploidalna.

Z czasem zygota ulega podziałom. Rośnie liczba komórek, a nowy organizm nosi kolejne nazwy moruli, blastuli i blastocysty. Blastocysta, która powstaje po około tygodniu od momentu zapłodnienia składa się z węzła zarodkowego i trofoblastu. Z tego drugiego elementu rozwija się łożysko. 

Łożysko odpowiada za zapewnienie zarodkowi odpowiedniej ilości składników odżywczych. To ono odbiera od niego produkty przemiany materii i produkuje istotne hormony umożliwiające utrzymanie ciąży. Łożysko produkuje gonadotropinę kosmówkową. Jego poziom znacznie wzrasta po zapłodnieniu, co wykorzystują popularne testy ciążowe. 

W przypadku chorób ciążowych trofoblastycznych dochodzi do nieprawidłowego rozwoju trofoblastu.

Ciążowa choroba trofoblastyczna – rodzaje i objawy

Cechą charakterystyczną dla wszystkich ciążowych chorób trofoblastycznych jest nadmierny rozrost trofoblastu i nadprodukcja hormon hCG. Wywołuje on nudności i wymioty. 

Zaśniad groniasty występuje raz na około 1000 ciąż. Jest efektem błędów, które pojawiają się w procesie produkcji gamet lub w czasie zapłodnienia:

• zaśniad groniasty całkowity powstaje na skutek zapłodnienia pustej komórki jajowej, nie dochodzi wtedy do rozwoju zarodka
• zaśniad groniasty częściowy powstaje na skutek zapłodnienia prawidłowej komórki jajowej dwoma prawidłowymi plemnikami lub jednym nieprawidłowym plemnikiem, zarodek nie jest wtedy zdolny do życia i po kilku tygodniach ginie,
• zaśniad inwazyjny, który ma miejsce wówczas, gdy zaśniad groniasty całkowity nacieka na błonę śluzową macicy lub jej naczynia krwionośne, tworzą się wtedy zatory trofoblastyczne; mogą samoistnie zanikać powodując krwotoki.

Objawami zaśniadu groniastego są krwawienie z dróg rodnych, wymioty, nudności czy powiększenie macicy. 

Rak kosmówki zwany kosmówczakiem to złośliwy nowotwór trofoblastu, który występuje raz na 20-30 tysięcy ciąż. Poprzedza go często zaśniad groniasty lub poronienie. Daje niestety przerzuty do mózgu, płuc, wątroby, pochwy czy nerek. Z drugiej strony  dobrze reaguje na leczenie i można go całkowicie wyleczyć. 

Podstawowymi objawami raka kosmówki są:

• krwawienie z dróg rodnych,
• ból w klatce piersiowej, kaszel, duszności, 
• drgawki, zaburzenia świadomości,
• nudności, wymioty. 

Guz miejsca łożyskowego występuje bardzo rzadko. Tworzy się w miejscu implantacji łożyska. Rośnie wolniej od raka kosmówki i w zasadzie nie daje przerzutów. Nie reaguje też dobrze na leczenie. Często chemioterapia jest w tym przypadku nieskuteczna.

Ciążowa choroba trofoblastyczna – czynniki ryzyka

Wciąż nie do końca wiadomo jakie są  czynniki zwiększające ryzyko zachorowania na chorobę trofoblastyczną. Prawdopodobnie winne są tutaj uwarunkowania genetyczne. Niektórzy zwracają też uwagę na palenie papierosów, kontakt z herbicydami czy niedobór kwasu foliowego. 

Dodatkowo występowanie w przeszłości ciąży zaśniadowej aż 10 razy zwiększa ryzyko powstania zaśniadu w czasie kolejnej ciąży. Nie ma obecnie skutecznego sposobu zapobiegania chorobie trofoblastycznej. 

Ciążowa choroba trofoblastyczna – diagnostyka

Ciążowa choroba trofoblastyczna bez odpowiedniego leczenia stanowi zagrożenie dla życia i zdrowia kobiety. 

W razie pojawienia się jakichkolwiek niepokojących objawów należy udać się do ginekologa. Ten powinien wykonać podstawowe badanie fizykalne. Kolejnym krokiem jest badanie gruczołów sutkowych piersi. Na jego podstawie wykluczyć można powiększenie węzłów chłonnych.  Następny krok to badanie ginekologiczne. 

Końcowy etap to badanie USG, które odbywa się przy pomocy sondy wprowadzanej pochwowo lub odbytniczo. W zaawansowanej ciąży jest ona przykładana do brzucha kobiety. 

Ciążowa choroba trofoblastyczna – leczenie

Obecnie stosuje się w tym przypadku dwie metody leczenia.

Leczenie operacyjne obejmuje m.in. odsysanie zawartości jamy macicy po rozszerzeniu kanału szyjki macicy. Tak dzieje się w przypadku zdiagnozowania zaśniadu częściowego i całkowitego. Usunięcie macicy, a więc histerektomia jest konieczna u kobiet z guzem miejsca łożyskowego czy zaśniadem, który wrócił po odessaniu. Wykonuje się ją również w przypadku krwotoku z dróg rodnych, którego nie da się inaczej opanować. 

Niekiedy stosuje się również chemioterapię, głównie u pacjentek z rakiem kosmówkowym czy guzem miejscowym łożyskowym, gdy konieczne jest leczenie uzupełniające. 

Chemioterapia różnić się może w zależności od typu i stopnia zaawansowania choroby. Zazwyczaj wykorzystywany jest metotreksat. Lek ten działa toksycznie na komórki trofoblastu. Podaje się go razem z kwasem foliowym, który minimalizuje jego skutki uboczne. Spadek poziomu βhCG we krwi pacjentki oznacza obumieranie zaśniadu lub raka kosmówkowego. 

Czasami trzeba zastosować politerapię. Wtedy do metotreksatu daje się inne leki o podobnym działaniu. 

Po zakończeniu leczenia trzeba pozostawać pod kontrolą lekarza i regularnie wykonywać badania kontrolne.