Choroba wieńcowa

Choroba wieńcowa to efekt zwężenia naczyń krwionośnych, w których osadza się tłuszcz. Zmniejsza on z czasem przepływ krwi i prowadzi do zaburzeń pracy serca. Objawia się to bólem w klatce piersiowej, nudnościami czy dusznościami.

Choroby układu krążenia

Choroby układu krążenia są bardzo dużym problemem w Polsce. To właśnie one odpowiadają za niemal 50% wszystkich zgonów. Prowadzić też mogą do inwalidztwa. 

Największym zagrożeniem jest choroba niedokrwienna serca, na którą cierpi około miliona Polaków. W 90% przypadków jest ona efektem miażdżycy. 

Serce to jeden z najważniejszych organów ludzkiego ciała, który pracuje bez przerwy. Pompuje krew do wszystkich komórek ciała, bijąc 100 tysięcy razy na dobę. Pracować może za sprawą naczyń krwionośnych, które zaopatrują go w tlen i substancje odżywcze, usuwając dwutlenek węgla i produkty przemiany materii. 

Problemy pojawiają się wówczas,  gdy do serca nie trafia odpowiednia ilość tlenu i substancji odżywczych. Ma to miejsce wtedy, gdy tętnice wieńcowe ulegają zwężeniu lub zatkaniu. To efekt miażdżycy.

Choroba wieńcowa – przyczyny

U zdrowych ludzi serce zaopatrywane jest w krew przez naczynia wieńcowe. Są one szerokie i elastyczne. Z czasem jednak ulec mogą zwężeniu. Odkłada się w nich bowiem tłuszcz. Z wiekiem jest go coraz więcej. Tworzy się płytka miażdżycowa zwężająca ściany naczynia. W czasie spoczynku nie jest to jeszcze zbyt groźne. Gorzej jest przy wysiłku, gdy serce potrzebuje więcej tlenu. Nie dociera go wówczas odpowiednio dużo. Dochodzi do uszkodzenia serca i pojawienia się bólu. Mowa tutaj o stabilnej duszności bolesnej. 

Ludzki organizm podejmuje próby rozwiązania tego problemu. Z czasem wokół zwężonego miejsca tworzą się nowe naczynia. Proces ten nazywa się powstawaniem krążenia obocznego. Niestety zdarza się, że blaszka miażdżycowa jest krucha i słaba. Rozrywa się i odsłania tłuszczowe wnętrze. Przywierają do niego płytki krwi i tworzy się zakrzep, który niekiedy zanika, ale może też jeszcze bardziej zwęzić tętnice lub nawet je zamknąć. To ostry zespół wieńcowy. 

Rozwojowi chorób serca sprzyja niestety wiele czynników – nikotynizm, wysokie ciśnienie tętnicze, cukrzyca, wysoki poziom cholesterolu. Nie bez znaczenia jest niski poziom aktywności fizycznej, nieodpowiednia dieta i nadwaga.

Choroba wieńcowa – stabilne stany wieńcowe

W praktyce stabilne stany wieńcowe dzieli się na:

• stabilną chorobę wieńcową,
• dławicę odmienną związaną ze skurczem naczynia wieńcowego,
• sercowy zespół X związany z upośledzeniem przepływu krwi w drobnych naczyniach,
• dławicę związaną z mostkami mięśniowymi nad tętnicami wieńcowymi.

Stabilna choroba wieńcowa

Stabilna choroba wieńcowa diagnozowana jest na podstawie objawów klinicznych i badań dodatkowych np. echo serca i EKG. Polega ona na pojawieniu się bólu wieńcowego w czasie wysiłku fizycznego. W spoczynku ból nie występuje.  Gdy ból pojawia w spoczynku jest to niestabilna choroba wieńcowa. 

W ocenie stopnia zaawansowania choroby wykorzystuje się skalę Kanadyjskiego Towarzystwa Sercowo-Naczyniowego.

Niestabilna choroba wieńcowa

Niestabilna choroba wieńcowa to ostry zespół wieńcowy. Jej objawy są podobne jak w przypadku stabilnej choroby wieńcowej, ale okoliczności ich występowania są różne. W postaci niestabilnej dolegliwości pojawić się mogą również w spoczynku. Nie dochodzi jednak do martwicy komórek serca. Nie ma też zmian na EKG typowych dla zawału. 

Choroba wieńcowa – objawy

Podstawowym objawem choroby wieńcowej jest ból w klatce piersiowej, który rzadko kiedy jest ostry i kłujący. Promieniować może do szyi czy ramion. Ból pojawia się na skutek stresu lub wysiłku fizycznego. Ustępuje po odpoczynku lub przyjęciu podjęzykowo nitrogliceryny. 

Jeśli ból mija po kilku minutach jest to stabilna dusznica bolesna. Chorobie wieńcowej dodatkowo towarzyszyć mogą:

• duszności,
• kołatanie serca,
• nudności,
• pocenie się. 

Wszystko to ma związek z uszkodzeniem mięśnia sercowego na skutek jego niedokrwienia i niedotlenienia. Niedokrwienie jest efektem zwężenia naczyń przez proces miażdżycowy, zakrzep lub zator. W początkowej fazie, gdy choroba nie jest nasilona, dolegliwości pojawiają się w czasie wysiłku, gdy serce potrzebuje większej ilości tlenu. Z czasem niedokrwienie  objawia się też w spoczynku i przechodzi w niestabilną chorobę wieńcową. 

Zdarza się, że choroba wieńcowa rozwija się skrycie i zawał występuje nagle bez żadnych innych objawów. Dlatego jest to choroba bardzo niebezpieczna. 

Choroba wieńcowa – diagnostyka

W diagnostyce choroby wieńcowej wykorzystywane są różne badania. 

1. EKG – w przypadku stabilnej choroby wieńcowe EKG spoczynkowe jest na ogół w normie. Zmiany widać jedynie w czasie bólu wieńcowego. 
2. Test obciążeniowy – celem badania jest zmierzenie obciążenia, któremu można poddać serce pacjenta zanim pojawią się dolegliwości bólowe świadczące o niedokrwieniu. Tego badania nie wykonuje się u osób z niestabilną chorobą wieńcową. 
3. Badania laboratoryjne – głównie badania krwi.
4. Badania obrazowe – podstawa to echokardiogram. To badanie, które służy do oceny funkcjonowania serca, zastawek serca itd. W stabilnej chorobie wieńcowej kluczowe znaczenie ma echokardiogram wysiłkowy. W diagnostyce niestabilnej choroby wieńcowej i zawału serca wykorzystuje się echokardiogram przezklatkowy.  Warto też wspomnieć o cewnikowaniu serca, które pozwala na zobrazowanie tętnic wieńcowych. Z kolei zdjęcie RTG służy do oceny stanu serca, płuc i żeber. Poza tym niekiedy wykonuje się jeszcze tomografię komputerową, tomografię rezonansu magnetycznego czy scyntygrafię serca.

Choroba wieńcowa – leczenie

Początkowo trzeba przede wszystkim unikać czynników ryzyka. Wskazane jest rzucenie palenia, regularna aktywność fizyczna i odpowiednia dieta. Stosuje się też leki, które zapobiegają zlepianiu się płytek krwi tworzących zakrzepy i leki przeciwniedokrwienne. Czasem to jednak za mało i trzeba sięgnąć po inne metody leczenia. Wyróżnić tutaj należy leczenie operacyjne i leczenie przezskórne. Ich celem jest zwiększenie ukrwienia serca poprzez wykonanie nowych naczyń, które doprowadzają krew. 

Leczenie chirurgiczne to by-passowanie, a leczenie przezskórne to angioplastyka, stentowanie. 

Jeśli choroby nie da się kontrolować za pomocą leków, stabilna choroba wieńcowa przechodzi w chorobę niestabilną, pacjent jest kwalifikowany do zabiegu poszerzania naczyń.