Alergia na leki może się pojawić po każdym leku. Jej objawami są wysypka, pokrzywka czy gorączka. Ostra reakcja stanowi poważne zagrożenie dla życia – dojść może do tzw. wstrząsu anafilaktycznego. Tej alergii nie można więc bagatelizować.
Czym jest alergia na leki?
Alergia na leki może mieć związek z mechanizmami alergicznymi i niealergicznymi. Te dwa typy trudno od siebie odróżnić, bo dają podobne objawy.
Najczęściej pojawia się pokrzywka, wysypka lub gorączka. Objawy bywają też bardzo poważne, czasem prowadzące do śmierci. Reakcje nadwrażliwości na lek to 25% wszystkich działań niepożądanych leków. Z tego reakcje alergiczne stanowią 10%.
Za samą alergię odpowiada nieprawidłowa odpowiedź układu immunologicznego, który chroni organizm przed drobnoustrojami różnego rodzaju. Czasem pewne substancje nie wiadomo dlaczego zaczyna traktować jak szkodliwe. Mowa tutaj o alergenach. Alergia na ogół rozwija się stopniowo.
Alergia na leki – przyczyny
Nie wiadomo dlaczego, niektóre osoby mają alergię na dany lek, a inne nie. Być może odpowiada za to wrodzona predyspozycja do uczuleń, czynniki środowiskowe i zażywanie sporej ilości leków.
Na pewno alergii na leki sprzyjają:
- alergie na inne leki,
- stosowanie leków o podobnej budowie chemicznej, do tych, które powodują alergie,
- podawanie leków drogą pozajelitową,
- czynniki genetyczne np. atopia,
- inne alergie,
- zakażenia wirusowe np., wirusem HIV.
- Czynniki genetyczne – atopia – osoby z atopią prezentują większą skłonność do rozwoju wielu rodzajów alergii w tym nadwrażliwości na leki.
- Inne rodzaje alergii w wywiadzie.
- Współistniejące zakażenie wirusowe np. wirus EBV lub wirus HIV.
Alergia na leki – jakie leki ją powodują?
- Antybiotyki – są to głównie antybiotyki z grupy penicylin. Penicylina benzylowa to bardzo uczulający lek i główna przyczyna wstrząsu anafilaktycznego. Rzadziej alergie wywołuje ampicylina zaliczana do penilicyn półsyntetycznych. Warto wiedzieć o tym, że penicylina jest obecna także w mleku i produktach mlecznych, które są produkowane z mleka krów leczonych penicyliną. Objawy alergiczne nie są w tym przypadku wyraźne. Jednak mogą wywołać wstrząs anafilaktyczny po podaniu leku. Dodatkowo okazuje się, że antybiotyki bardziej uczulają, gdy są podawane pozajelitowo np. domięśniowo.
- Kwas acetylosalicylowy i inne niesteroidowe leki przeciwzapalne – wywołują głównie astmę, obrzęk naczynioworuchowy, nieżyt błony śluzowej nosa i rzadko reakcję anafilaktyczną. W wielu krajach wycofano np. Pyralginę zawierającą metamizol, bo wywoływała ciężkie reakcje nadwrażliwości.
- Radiologiczne środki cieniujące – podawane głównie drogą dożylną. Wywołują anafilaksję i pokrzywkę.
- Leki przeciwnadciśnieniowe – inhibitory konwertazy angiotensyny. Wywołują kaszel oraz obrzęk ust, języka i twarzy.
Czasami za alergię odpowiada nie główny składnik leku, ale substancja pomocnicza.
Alergia na leki – objawy i diagnostyka
Podstawowe objawy alergii na leki to pokrzywka, kaszel, gorączka, świąd i zaczerwienienie skóry. Po ich zaobserwowaniu należy zgłosić się do lekarza rodzinnego.
W sytuacji, gdy reakcja na lek jest łagodna i nie stanowi zagrożenia dla zdrowia, lekarz rodzinny sam zajmuje się leczenie. W przypadku bardziej skomplikowanych objawów, konieczna jest pomoc alergologa. Wstrząs anafilaktyczny wymaga oczywiście natychmiastowego wezwania pogotowia.
Podstawowe badania wykonywane w przypadku podejrzenia alergii na leki to:
- testy skórne punktowe i śródskórne,
- próby prowokacyjne z lekami.
Alergia na leki – jak wygląda leczenie?
Przede wszystkim trzeba natychmiast odstawić dany lek. Dalsze postępowanie zależy od stopnia nasilenia objawów alergii. Osoby mocno uczulone muszą mieć przy sobie ampułki z adrenaliną przeznaczone do samodzielnego podania.
Poza tym stosuje się leki łagodzące objawy alergii na leki. Są to głównie preparaty antyhistaminowe. Histamina to substancja wydzielana w czasie odpowiedzi układu immunologicznego na dany alergen. Leki przeciwhistaminowe zmniejszają jej wydzielanie, ograniczając symptomy uczulenia. Mają jednak skutki uboczne w postaci zmęczenia i senności.
Poza tym chorym podaje się też glikokortykosteroidy. W czasie reakcji alergicznej uwalniane są też inne substancje, a sterydy hamują niekorzystne działanie układu odpornościowego. Niestety mają też sporo skutków ubocznych.
Czasem wykorzystywane jest też leczenie odczulające. Musi się ono odbywać w warunkach szpitalnych.
Najważniejsze informacje:
- Alergia na leki występują po podaniu leku. Jej objawami są przede wszystkim pokrzywka i gorączka. Rzadko dochodzi do tzw. wstrząsu anafilaktycznego, który stanowi zagrożenie dla życia.
- W leczeniu alergii na leki wykorzystywane są pomocniczo leki antyhistaminowe i glikokortykosterydy. Przede wszystkim jednak trzeba natychmiast odstawić lek, który uczula.
- Najczęściej alergię na leki powodują antybiotyki, a tym penicylina.
FAQ - Najczęsciej zadawane pytania
- Czym jest alergia na leki?
- Alergia na leki to niepożądana reakcja układu odpornościowego na leki różnego rodzaju. Objawia się głównie pokrzywką i gorączką.
- Jak wygląda leczenie alergii na leki?
- Podstawa to odstawienie danych leków. Pomocniczo stosuje się niekiedy leki antyhistaminowe i sterydowe. Czasem wykonywane jest odczulanie - oczywiście w warunkach szpitalnych.
