Mononukleoza zakaźna

Mononukleoza zakaźna to choroba pocałunków, która często mylona jest z anginą. Cechuje się jednak w przeciwieństwie do niej powiększeniem węzłów chłonnych. Co ją wywołuje i jak wygląda jej leczenie? 

Mononukleoza zakaźna – czym jest?

Mononukleoza zakaźna to choroba wirusowa, za którą odpowiada wirus Epsteina-Barra rozpoznany w roku 1964. Wszystko rozpoczęło się jednak już w latach 50. XX wieku w Afryce. Zaobserwowano wówczas, że u afrykańskich dzieci popularny jest nowotwór obejmujący żuchwę i szczękę. Potem odkryto wirusa i powiązano go ze zwiększonym ryzykiem zachorowania na chłoniaka Burkitta. Wirus z mononukleozą powiązany został w roku 1968. 

Wirus Epsteina-Barra jest bardzo rozpowszechniony, ale bywa na ogół uśpiony. Okres wylęgania się mononukleozy to 30-50 dni. Jej objawy zazwyczaj mijają po maksymalnie 10 dniach, ale zdarzają się wyjątki. Dla mononukleozy charakterystyczne jest szybkie namnażanie się wirusa. Zakaża on z jamy ustnej i gardła limfocyty B. Te infekują i atakują wątrobę, śledzionę oraz węzły chłonne. 

Mononukleoza zakaźna – objawy

Pierwszymi objawami mononukleozy są zmęczenie, kiepskie samopoczucie, ból głowy i apatia. Potem pojawiają się zapalenie gardła, gorączka czy powiększenie węzłów chłonnych. Często pomylić to można z anginą. Obie choroby od siebie odróżnia:

• powiększenie węzłów chłonnych, które dla anginy jest tylko miejscowe,
• długotrwała gorączka w przypadku mononukleozy,
• wysypka na podniebieniu przy mononukleozie, a niekiedy i nadżerki na narządach płciowych. 

Zakazić wirusem EBV może się w zasadzie każdy. Wirus ten zaraża człowieka na całe życie. Zarażają nie tylko chorzy, ale i osoby po przebytej mononukleozie czy jej nosiciele. Do zakażenia dochodzi na skutek bezpośredniego kontaktu z osobą zakażoną przez ślinę czy inną wydzielinę z nosa lub gardła. Stąd też nazwa choroba pocałunków. Rzadziej do zakażenia dochodzi drogą płciową czy poprzez przetoczenie krwi.

Mononukleoza zakaźna – diagnostyka

Lekarz nie powinien mieć większych problemów ze zdiagnozowaniem mononukleozy na podstawie objawów klinicznych. Czasem zleca się jednak badania laboratoryjne:

• badania krwi, 
• badania serologiczne. 

Ostre zakażenie pierwotne wiąże się ze wzrostem stężenia immunoglobulin. Cena badania na mononukleozę to kilkadziesiąt złotych – za jedno przeciwciało. 

Mononukleozę zakaźną trzeba odróżnić od adenowirusów, HIV, anginy paciorkowcowe, cytomegalii czy zakażenia Toxoplasma gondii.

Mononukleoza zakaźna – leczenie

Leczenie mononukleozy ma charakter objawowy. Zazwyczaj pacjentowi podawane są glikokortykosteroidy. Niektórzy lekarze sięgają też po leki z acyklowirem. Antybiotykoterapia nie ma sensu w przypadku wirusów, chyba że dojdzie do nadkażeń bakteryjnych.

Mononukleoza zakaźna u dzieci

Mononukleoza zakaźna dotyczy  dorosłych i dzieci powyżej czwartego roku życia. Dzieci zarażają się w czasie kontaktu z rówieśnikami. Poza wymienionymi wyżej objawami pojawić się u nich może obrzęk powiek górnych. Mononukleoza może być na szczęście leczona w warunkach domowych. Wyjątkami są tutaj nadkażenia  bakteryjne i ciężka obturacja dróg oddechowych. Co ciekawe, u przedszkolaków zakażenie przechodzi na ogół bezobjawowo.

Mononukleoza zakaźna u osób dorosłych

Okazuje się, że co trzeci chory na mononukleozę to osoba dorosła. Zwykle chorują osoby do lat 40. Czas infekcji wynosi kilkanaście dni. Leczenie obejmuje odpoczynek i stosowanie leków przepisanych przez lekarza. 

Mononukleoza zakaźna – powikłania

Powikłania po mononukleozie zakaźnej są dość rzadkie, ale się zdarzają. W 2-3 tygodniu choroby dojść może np. do pęknięcia śledziony. Inne powikłania tej choroby to:

• zapalenie mięśnia sercowego,
• śródmiąższowe zapalenie płuc,
• zaburzenia hematologiczne,
• zaburzenia neurologiczne np. zapalenie opon mózgowo-rdzeniowych, ataksja, sztywność karku, 
• zapalenie trzustki,
• zapalenie jąder,
• miąższowe uszkodzenie wątroby. 

Dodatkowo zakażenie wirusem EBV prowadzić może do zespołu przewlekłego zmęczenia. Osłabienie mija po około 8 tygodniach.