Katar sienny

Katar sienny to alergiczny nieżyt nosa, który rozwija się na podłożu stanu zapalnego błony śluzowej nosa. Wywołany jest czynnikami alergicznymi. Rozwinąć się może w każdym wieku, ale zazwyczaj pojawia się już w dzieciństwie.

Katar sienny – krótka charakterystyka

Katar sienny powodowany jest na ogół przez substancje uczulające – alergeny wziewne. Schorzenie to dotyczy nawet 25% populacji. 

Katar sienny dzieli się z uwagi na:

• nasilenie objawów na łagodny, umiarkowany lub ciężki, 
• czas trwania na okresowy i przewlekły, który trwa powyżej 4 tygodni. 

Alergia spowodowana jest przez nieprawidłową odpowiedź układu immunologicznego, który broni organizm przed szkodliwymi drobnoustrojami i związkami. Czasem zaczyna traktować substancje nieszkodliwe – alergeny za szkodliwe i zaczyna z nimi walczyć. Mechanizmy tego zjawiska nie są dobrze poznane. 

Katar sienny – przyczyny i czynniki ryzyka

Katar sienny wywoływany jest przez czynniki sezonowe i całoroczne. Czynnikami sezonowymi w Polsce są:

• pyłki traw, które pylą wiosną i latem,
• pyłki chwastów pylącymi po opadach deszczu,
• pyłki drzew, które pylą głównie wiosną. 

Z kolei czynnikami całorocznymi są:

• roztocza kurzu domowego,
• pleśnie i grzyby,
• alergeny pokarmowe,
• sierść i wydzielony zwierząt,
• niektóre leki,
• zanieczyszczenia powietrza. 

Wspomnieć także trzeba o czynnikach ryzyka wystąpienia kataru siennego. Są to:

• płeć męska,
• czynniki genetyczne,
• alergie i astma,
• ekspozycja na alergeny,
• narażenie w dzieciństwie na dym tytoniowy.

Katar sienny – objawy

Podstawowymi objawami kataru siennego są kichanie, świąd nosa i spojówek, zatkany nos, wodnista wydzielina z nosa, kaszel, zaczerwienienie nosa czy upośledzenie węchu. Objawy na ogół nasilają się w nocy i rano. Czasami katar sienny pomylić można ze zwykłym przeziębieniem.

Katar sienny – diagnostyka

Pierwsze objawy kataru siennego na ogół pojawiają się u dzieci. Dlatego diagnozowaniem schorzenia zajmują się często pediatrzy. Konieczna jest zazwyczaj konsultacja alergologiczna. 

Alergeny wziewne wywołują przewlekły stan zapalny błon śluzowej. Lekarz zaobserwować to może w czasie badania za pomocą specjalnych instrumentów. Jeśli przyczyny alergii nie są jasne, wykonać trzeba kolejne badania:

1. Testy skórne – alergeny wywoływać powinny reakcje rumieniowo-bąblowe u osób uczulonych. Czasami testy mimo uczulenia wychodzą prawidłowo. Wtedy trzeba wykonać inne badania. 
2. Badanie krwi – test RAST, który bada poziom immunoglobuliny przeciw danemu alergenowi. 
3. Rynoskopia przednia i endoskopia nosa – polega na badaniu jam nosowych za pomocą rynoskopu. U alergików występuje obrzęk błony śluzowej nosa. 
4. Tomografia komputerowa nosa i zatok przynosowych – pozwala na sprawdzenie, czy u chorego nie występuje dodatkowo zapalenie zatok przynosowych.

Katar sienny – leczenie

Katar sienny leczy się farmakologicznie i niefarmakologicznie. Leczenie farmakologiczne obejmuje stosowanie:

• kortykosteroidów miejscowych: łagodzą one objawy alergii, ale powodować mogą szczypanie w nosie, rzadziej podawane są doustnie,
• leków antyhistaminowych: histamina to substancja wydzielana w czasie odpowiedzi układu odpornościowego na alergen i to ona wywołuje objawy alergicznie, odpowiednie leki mogą hamować jej działanie, ale niekiedy powodują senność i zmęczenie, 
• kromoglikanu disodowego: donosowo, to lek słabszy od sterydów i leków antyhistaminowych,
• leków obkurczających naczynia krwionośne: miejscowo do nosa lub oczu, łączone są zwykle z lekami antyhistaminowymi i stosuje się je maksymalnie 7 dni,
• leków przeciwcholinergicznych: zmniejszających ilość wydzieliny w jamie nosowej,
• leków przeciwleukotrienowych: zmniejszają objawy alergii. 

Warto też wspomnieć o leczeniu odczulającym. Polega ono na podawaniu choremu zastrzyków podskórnych ze szczepionek odczulających. Zawierają one niskie stężenia alergenów. Terapia ma na celu zmniejszenie odpowiedzi układu odpornościowego na regularne narażenie na czynnik uczulający.