Hiperprolaktynemia

Hiperprolaktynemia oznacza podwyższony poziom prolaktyny w organizmie. Jest to normalne zjawisko w okresie ciąży czy karmienia piersią. Jednak czasem do hiperprolaktynemii dochodzi z innych powodów. Wtedy konieczne jest podjęcie odpowiedniego leczenia.

Czym jest hiperprolaktynemia?

Hiperprolaktynemia oznacza, że w surowicy krwi jest podwyższony poziom prolaktyny. Przyczyn takiego stanu rzeczy jest sporo.

Podczas ciąży, w okresie laktacji czy w sytuacjach stresowych poziom prolaktyny rośnie. Mowa w tym przypadku o hiperprolaktynemii fizjologicznej. Hiperprolaktynemia patologiczna ma miejsce wówczas, gdy na podwyższenie poziomu prolaktyny wpływa guz prolaktynowy czy niedoczynność tarczycy.

Czym jest prolaktyna? To hormon produkowany w płacie przysadki mózgowej. Jego stężenie różni się w zależności od pory dnia – najwyższe jest w nocy. Sporo zależy też od innych czynników np. wysiłku fizycznego, diety, schorzeń itd. To dzięki prolaktynie kobieta może zajść w ciążę i karmić swoje dziecko piersią. Hormon ten odpowiada także za prawidłowe funkcjonowanie jąder i jajników.

U kobiet prawidłowe stężenie prolaktyny wynosi mniej niż 20 ng/ml. W przypadku mężczyzn nie powinno przekraczać 15 ng/ml.

Hiperprolaktynemia – objawy

Okazuje się, że objawy hiperprolaktynemii bywają różne. Znaczenie ma przyczyna, która je wywołuje. Sporo zależy także od płci.

U kobiet hiperprolaktynemii objawia się m.in. niepłodnością, zaburzeniami miesiączkowania, nadmiernym owłosieniem czy mlekotokiem. Pojawiać się mogą uderzenia gorąca.

Hiperprolaktynemia u mężczyzn wiąże się z impotencją, spadekiem masy mięśniowej oraz ginekomastią (nadmierne powiększenie piersi). Za wspólne objawy, które dotyczą obu płci uznaje się stany depresyjne, mniejszą odporność na stres, obniżone libido oraz problemy z kośćmi. U kobiet i mężczyzn hiperprolaktynemia może powodować niepłodność.

Z kolei guz prolaktynowy często wiąże się z zaburzeniami widzenia czy bólem głowy.

Hiperprolaktynemia i jej przyczyny

Ciąża i laktacja to niegroźne przyczyny hiperprolaktynemii. W organizmie kobiety dochodzi wtedy do zupełnie naturalnego podwyższenia stężenia prolaktyny. Tak jest także w sytuacjach stresowych, przy intensywnym wysiłku fizycznym, podczas spożywania posiłku obfitującego w białko itd.

Na tym jednak nie koniec. Czasem powodem hiperprolaktynemii jest wspomniany już guz prolaktynowy. To zmiana łagodna, która znajduje się w przysadce mózgowej. Jej średnica zazwyczaj nie przekracza 1 cm.

Niekiedy na rozwój hiperprolaktynemii wpływ mają czynniki chorobowe – niedoczynność tarczycy, uszkodzenie ściany klatki piersiowej, niewydolność nerek czy półpasiec. Są to schorzenia, które mają związek ze wzrostem stężenia prolaktyny.

Dodatkowo na poziom prolaktyny w organizmie wpływ mają niektóre leki. Są to preparaty obniżające ciśnienie krwi, lekarstwa stosowane przy schizofrenii czy leki przeciwalergiczne.

Jak wygląda proces diagnozowania hiperprolaktynemii?

Diagnostyka w tym przypadku powinna się zacząć od wykluczenia ciąży i laktacji. Pod uwagę należy także wziąć nadmierny stres, duży wysiłek fizyczny czy spożycie przed badaniem wysokobiałkowego posiłku. Potem przechodzi do wykluczania schorzeń, które mają wpływ na poziom prolaktyny. Mowa tutaj o półpaścu, niedoczynności tarczycy czy niewydolności nerek. Trzeba też sprawdzić, czy pacjent nie przyjmuje leków zwiększających stężenie prolaktyny w organizmie.

Jeśli istnieje podejrzenie, że istnieje guz prolaktynowy, konieczne jest wykonanie specjalistycznych badań. Podstawą jest rezonans magnetyczny przysadki mózgowej z kontrastem. Można wówczas ocenić wielkość ewentualnego guza.

Prolaktynę oznacza się na czczo lub po podaniu metoklopramidu (czasem w nocy). Badanie wykonywane jest jeden lub kilka razy. W ten sposób można stwierdzić, czy u kobiety istnieje hiperprolaktynemia czynnościowa (po zażyciu metoklopramidu następuje duże zwiększenie poziomu prolaktyny).

Leczenie hiperprolaktynemii

Jak przebiega leczenia hiperprolaktynemii? Dużo zależy od tego, co ją wywołało. Zazwyczaj stosuje się farmakoterapię.

Lekarze przepisują pacjentom m.in. chinagolid czy bromokryptynę. Są to preparaty dopaminergiczne. Dawka i częstotliwość stosowania leku są ustalane indywidualnie na podstawie stanu zdrowia pacjenta. Jednak nie każdy preparat jest odpowiedni dla kobiet, które chcą zajść w ciążę. Lekarstwa trzeba aplikować nawet przez 12 miesięcy. Nie należy ich zbyt szybko odstawiać. Dodatkowo warto pamiętać o regularnych badaniach kontrolnych.

Leczenie operacyjne dotyczy jedynie sytuacji, gdy pacjent ma guza prolaktynowego, a stosowane lekarstwa nie działają. Zdarzyć się też może tak, że leki są przez pacjenta źle tolerowane.