Guz prolaktynowy

Guz prolaktynowy jest guzem przysadki mózgowej, który na ogół dotyka kobiety. Jego objawami są zaburzenia miesiączkowania, niepłodność i trądzik. Leczy się go w sposób farmakologiczny, rzadziej operacyjnie.

Guz prolaktynowy – krótka charakterystyka

Guz prolaktynowy to najpopularniejszy guz przysadki mózgowej, który aż 5 razy częściej występuje u kobiet niż u mężczyzn. Komórki guza w nadmiarze produkują prolaktynę. To hormon, który odpowiada normalnie za wzrost i dojrzewanie tkanki gruczołowej sutka czy laktację. Podwyższony poziom prolaktyny upośledza funkcje jajników i jąder.  

Przysadka mózgowa to ważny gruczoł dokrewny. Znajduje się w siodle tureckim w środkowym dole czaszkowym. Po obu jego stronach zlokalizowane są zatoki jamiste, przez które biegną naczynia tętnicze, żylne i nerwy. Nad przysadką krzyżują się z kolei włókna nerwów wzrokowych. 

Przysadkę mózgową budują dwa płaty – przedni i tylny. Przedni płat to płat gruczołowy, który zawiera komórki produkujące hormony tropowe. Płat tylny zwany natomiast płatem nerwowym zbudowany jest z zakończeń komórek nerwowych podwzgórza. Tam magazynowane są hormony wytwarzane w podwzgórzu. 

Choroby przysadki to w praktyce dość szeroka grupa schorzeń. Często ich objawy wynikają z nadmiaru hormonów, co ma miejsce przy czynnych hormonalnie guzach przysadki. Inne choroby związane są z kolei z niedoborem hormonów przysadkowych. Przykładem jest moczówka prosta. 

Guzy przysadki to około 10% guzów mózgu. Dzielą się na:

• guzy nieczynne hormonalnie,
• guzy produkujące hormony np. guzy prolaktynowe. 

Guz prolaktynowy – przyczyny

Gruczolak to najpopularniejszy guz przysadki produkujący prolaktynę. Zbudowany jest z komórek laktotropowych. 

Do wzrostu stężenia prolaktyny we krwi prowadzić też mogą stres, laktacja, ciążą, niedoczynność tarczycy, niewydolność  wątroby i nerek czy przyjmowanie niektórych leków.

Guz prolaktynowy – objawy

Guz prolaktynowy u kobiet objawia się utratą libido, jednością, zaburzeniami miesiączkowania, trądzikiem czy owłosieniem typu męskiego. U mężczyzn z kolei jego objawami są spadek potencji, niskie libido, niepłodność, ginekomastia czy zmniejszenie masy mięśniowej. U obu płci zauważyć można bóle głowy, spadek gęstości kości czy zawężenie pola widzenia.

Guz prolaktynowy – diagnostyka i leczenie

Choroby przysadki objawiają się w różny sposób, dlatego pacjent trafić może do wielu lekarzy. Ich leczeniem powinien się jednak zajmować endokrynolog. 

Podwyższone stężenie prolaktyny we krwi, a więc hiperprolaktynemia hamuje wydzielanie gonadoliberyny, która odpowiada za uwalnianie z przysadki gonadotropin. Nie pozwala to na prawidłowe funkcjonowanie jąder i jajników. U kobiet dochodzi do zahamowania rozwoju komórki jajowej. U mężczyzn z kolei zmniejsza się produkcja nasienia. Spada poziom testosteronu, co objawia się ginekomastią, a więc rozrostem gruczołu piersiowego męskiego. 

Na skutek wzrostu ciśnienia śródczaszkowego pojawiają się bóle głowy czy zaburzenia widzenia. 

Przy podejrzeniu guza prolaktynowego trzeba na pewno zbadać stężenie prolaktyny we krwi i to kilka razy. Jeśli przekracza 400 ng/m od razu postawić można diagnozę. Jeśli jest nieco niższe, wykonać należy test czynnościowy. Pacjentowi podaje się wówczas lek przeciwwymiotny doustnie lub dożylnie. U osób zdrowych powoduje minimum trzykrotny wzrost stężenia prolaktyny we krwi. U chorych takiego efektu nie ma. Rzadziej wykonuje się badania obrazowe np. rezonans magnetyczny z kontrastem. 

W przypadku wykrycia guza sporych rozmiarów konieczne jest przeprowadzenie badania okulistycznego w celu sprawdzenia pola widzenia. 

Guz prolaktynowy leczony jest przede wszystkim farmakologicznie. Choremu podaje się agonistów dopaminy. Leki te działają podobnie do dopaminy, która hamuje wydzielanie prolaktyny. Niestety preparaty te powodować mogą pewne zaburzenia żołądkowo-jelitowe czy spadki ciśnienia w czasie pionizacji. 

Celem leczenia jest zmniejszenie masy guza i obniżenie stężenia prolaktyny we krwi. Wtedy ustępują także objawy. Efekty widać już po kilku dniach, ale pełna remisja możliwa jest dopiero po wielu latach stosowania leków. 

Gdy poziom prolaktyny jest prawidłowy przez 3 lata można próbować odstawić leki. Trzeba jednak regularnie wykonywać odpowiednie badania. Zbyt pochopne działanie oznaczać może niestety nawrót choroby. 

Leczenie farmakologiczne jest w ponad 90% przypadków skuteczne. W pozostałych przypadkach wykonuje się zabiegi operacyjne przez nos.