Guzkowe zapalenie tętnic

Guzkowe zapalenie tętnic jest chorobą, która powoduje zapalenie naczyń krwionośnych wielu narządów. Jej objawem jest głównie osłabienie mięśni i zmęczenie. Pojawić się też mogą gorączka i brak apetytu. Sporo zależy od tego, który organ został zaatakowany przez chorobę.

Guzkowe zapalenie tętnic – czym jest?

Guzkowe zapalenie tętnic zaliczane jest do zapaleń naczyń. Jest to stan, w którym białe ciałka krwi atakują i uszkadzają ścianę naczyń krwionośnych. Prowadzi o do krwawienia i niedokrwienia tkanek. W przypadku guzkowego zapalenia tętnic uszkodzeniu  ulegają małe i średnie tętnice. Schorzenie zajmuje skórę, przewód pokarmowy, nerki, jądra, mięśnie, stawy czy serce. 

To choroba rzadka, ale bardzo poważna. Stanowi 5% wszystkich diagnozowanych zapaleń naczyń. Dwa razy częściej dotyka mężczyzn niż kobiety. Objawić się może w każdym wieku, ale większość pacjentów ma od 40 do 60 lat. 

Istnieje też podtyp tego schorzenia, gdy zmiany dotyczą głównie skóry. Zdecydowana większość chorych ma około 30 lat. Rokowania są w tym przypadku znacznie lepsze.

Guzkowe zapalenie tętnic – objawy

Guzkowe zapalenie tętnic może mieć różny przebieg. Czasem przebiega gwałtownie i obejmuje różne narządy. Na ogół jednak przez kilka miesięcy rozwija się powoli, dając mało charakterystyczne objawy:

• bóle mięśni,
• ubytek masy ciała,
• zmęczenie,
• gorączki,
• brak apetytu. 

Inne objawy zależą od tego, jakie narządy objęło zapalenie.

1. Objawy skórne – plamica uniesiona, owrzodzenia, guzki podskórne, siność siatkowata.
2. Objawy stawowe – bóle stawów, ale rzadko z zapaleniem.
3. Objawy neurologiczne – opadanie nadgarstka lub stopy, bóle głowy, wahania nastroju.
4. Objawy nerkowe – nadciśnienie tętnicze, zmiana zabarwienia moczu na brunatny, ostry ból lędźwiowy. 
5. Objawy ze strony układu pokarmowego – nudności, wymioty, bóle brzucha.
6. Objawy sercowe – ból w klatce piersiowej.
7. Bóle jąder, bóle oka, zanik mięśni. 

W przypadku postaci skórnej pojawić się mogą objawy niespecyficzne i stawowe. Typowe są oczywiście objawy skórne, w tym guzki podskórne na kostkach, tułowiu, głowie czy szyi. Jest ich kilka w jednym skupisku. Bez leczenia utrzymują się na ogół do 6 miesięcy. Z wielu z nich wytworzyć się mogą owrzodzenia.

Guzkowe zapalenie tętnic – przyczyny

Nie są do końca znane przyczyny tego schorzenia. Prawdopodobnie znaczenie mają tutaj czynniki immunologiczne, zakażenia i infekcje bakteryjne. 

Na skutek guzkowego zapalenia tętnic w ścianach naczyń krwionośnych odkładają się kompleksy immunologiczne. Napływają tam białe ciałka krwi i dochodzi do procesu zapalnego. Ściany naczyń krwionośnych ulegają uszkodzeniu. Dojść może do krwawienia lub niedokrwienia narządów.

Zdaniem wielu ekspertów guzkowe zapalenie tętnic to choroba autoimmunologiczna, w której układ odpornościowy atakuje komórki własnego organizmu.

Guzkowe zapalenie tętnic – diagnostyka

Najpierw należy się oczywiście udać do lekarza rodzinnego. Ten powinien  skierować pacjenta do specjalisty np. neurologa czy dermatologa.  Guzkowe zapalenie tętnic to choroba rzadka, a więc najpierw trzeba wykluczyć inne, znacznie popularniejsze schorzenia. 

W czasie diagnostyki lekarz wykonuje badanie fizykalne i badania dodatkowe:

• badanie krwi z OB i CRP, 
• arteriografię trzewną,
• biopsję uszkodzonego narządu. 

Arteriografia trzewna pozwala na ocenę tego, czy w naczyniach nerkowych nie dochodzi do zmian chorobowych. To badanie inwazyjne, które wykonywane jest w szpitalu. Pacjentowi za pomocą cewnika podaje się środek kontrastowy, a potem wykonuje serię zdjęć RTG. 

Jeśli na skórze pacjenta pojawiają się wyraźne zmiany, wykonywana jest biopsja skóry. Bardziej inwazyjna jest oczywiście biopsja narządów wewnętrznych. Polega ona na pobraniu wycinku narządu, który został zajęty przez chorobę. Jest on barwiony i oglądany przez specjalisty pod mikroskopem.

Guzkowe zapalenie tętnic – leczenie

Gdy choroba zajęła narządy wewnętrzne, pacjentowi podawane są glikokortykosteroidy razem z cyklofosfamidem. Początkowo odbywa się to drogą dożylną, a potem doustnie. Leki te mają za zadanie wyciszyć układ odpornściowy i zniwelować stan zapalny. Z czasem cyklofosfamid jest zastępowany przez inny lek immunosupresyjny np. metotreksat. Leczenie trwa około rok.  

Zalecane są poza tym szczepienia przeciwko WZW B. Choroba rozwinąć się może bowiem na podłożu tej infekcji. Wtedy choremu dodatkowo podaje się leki przeciwwirusowe. 

W przypadku skórnej postaci choroby stosuje się jedynie doustnie glikokortykosteroidy. Dodatkowo niekiedy trzeba leczyć współistniejące nadciśnienie tętnicze. 

Nie ma skutecznych sposobów na zapobieganie tej chorobie. Bez odpowiedniego leczenia prowadzi ona niestety do śmierci w ciągu 1-2 lat. Tylko 13% chorych przeżywa lat 5. Właściwe leczenie pozwala na wydłużenie czasu życia. Wielu pacjentów wchodzi w długotrwałą remisję.

Rokowania są dobre przede wszystkim w przypadku skórnej odmiany schorzenia. Choroba ta niestety często powraca np. w formie bolesnych owrzodzeń, które niekiedy prowadzą do niepełnosprawności.