Grzybica jamy ustnej

Grzybica jamy ustnej jest zakażeniem grzybiczym, które wywołują drożdżaki z rodzaju Candida. Bez odpowiedniego leczenia prowadzi do zakażenia całego organizmu. Jakie są jej objawy? Wymienić tutaj należy biały nalot na języku i mało przyjemny zapach z ust. Pojawić się też mogą zajady w kącikach ust.

Grzybica jamy ustnej – przyczyny

Grzybica jamy ustnej jest zwana kandydozą wywoływana jest przez drożdżaki z rodzaju Candida. Ich obecność stwierdzono u 70% populacji, ale większość osób nie choruje. 

Grzyby Candida żyją na powierzchni skóry i  błon śluzowych. Są elementem mikroflory. W jej skład wchodzą również cenne bakterie saprofityczne, które chronią organizm przed patogenami. 

Grzybica jamy ustnej rozwija się na skutek:

• zaburzenia równowagi mikroflory np. poprzez niektóre leki,
• uszkodzenia mechanicznego błony śluzowej, 
• nieodpowiedniej diety, 
• redukcji przepływu śliny. 

Ślina, która obmywa jamę ustną usuw mechanicznie mikroorganizmy i ma właściwości przeciwbakteryjne. W normalnych warunkach zachowana jest równowaga między mikroorganizmami zasiedlającymi błonę i nie dochodzi do nadmiernego rozwoju bakterii patogennych. Może się to jednak zmienić. Niekiedy dochodzi do zaburzenia równowagi np. na skutek stosowania niektórych antybiotyków. Wtedy bakterie saprofityczne są wyniszczane, a rozwijają się np. drożdżaki. 

Grzybica jamy ustnej rozwinąć się też może w efekcie uszkodzenia śluzówki, choroby, stosowania niektórych leków, ślinotoku czy nieodpowiedniej diety. Często mówi się, że jest to choroba ludzi chorych. 

Kandydoza nie jest trudna do zdiagnozowania, bo zmiany grzybicze jamy ustnej są dość charakterystyczne. Dodatkowo wykonać można badanie mikologiczne. Stosowane w terapii leki przeciwgrzybicze mogą mieć formę maści, żelu, zawiesiny lub płukanki. 

Grzybica jamy ustnej – rodzaje

Grzybica jamy ustnej może mieć formę pierwotną i wtórną. Postać pierwotna to zmiany w obrębie jamy ustnej i tkankach wokół ust. Może mieć ona przebieg ostry lub  przewlekły. W przypadku postaci wtórnej zmiany pojawić się też mogą na skórze czy powierzchni innych błon śluzowych. Ta forma kandydozy towarzyszyć może niektórym chorobom np. AIDS, nowotworom złośliwym czy endokrynopatii. Poza tym wyróżnia się inne postacie kandydozy np. pośrodkowe romboidalne zapalenie języka, zapalenie kącików ust czy stomapatię protetyczną. 

Kandydoza rzekomobłoniasta, a więc popularne pleśniawki cechuje się powstawaniem białych, żółtych nalotów na błonie śluzowej jamy ustnej i języka. Pozostawiają one czerwone i krwawiące nadżerki. Chory odczuwa suchość, pieczenie, brak apetytu i ma problemy z połykaniem. Ta kandydoza przejść może w postać rumieniową. 

Kandydoza rumieniowa zwana kandydozą zanikową jest bardzo popularną odmianą grzybicy jamy ustnej. Pojawia się po terapii antybiotykami. Ma formę bolesnej, czerwonej zmiany, atrofii nabłonkowej czy zaniku brodawek nitkowatych na języku. U osób z wirusem HIV postać ta może poprzedzać kandydozę rzekomobłoniastą. 

Kandydoza hiperplastyczna zwana kandydozą przerostową występuje dość rzadko. Ma formę płytkową lub grudkową. Jest charakterystyczna dla palaczy papierosów. 

Stomatopatia protetyczna jest przewlekłą kandydozą zanikową, która dotyczy osób noszących protezę. Jej objawami są obrzęk i rumień na powierzchni śluzówki, gdy styka się ona z protezą. Pojawić się też może zapalenie kącików ust. 

Zapalenie kącików jest jest podrażnieniem i bolesnością kącików ust. Zmiany pojawiają się zazwyczaj po obu stronach ust, a w zakażeniu mają swój udział także bakterie. 

Pośrodkowe romboidalne zapalenie języka pojawia się głównie u palaczy i chorych na AIDS. Objawami schorzenia są zmiany atroficzne śluzówki języka, które mają kształt rombu. 

Grzybica jamy ustnej – przebieg

Grzybica jamy ustnej wywoływana jest przez grzyby z rodzaju Candida. Zamieszkują one powierzchnię błon śluzowych jamy ustnej i są elementem flory układu pokarmowego oraz dróg moczowych. 

Pierwszym etapem rozwoju kandydozy jest kolonizacja jamy ustnej. Grzyb pokonuje ciągłość śluzówki i mechanizmy oczyszczające jamę ustną. Zaczyna się namnażać i tworzyć kolonie. Drożdżaki trafiają do tkanek, wydzielając specjalne enzymy lub wykorzystując do tego celu urazy mechaniczne. Proces ten ułatwia osłabiony układ odpornościowy. 

Na zachorowanie narażone są w szczególności noworodki, seniorzy, osoby noszące protezy stomatologiczne, osoby stosujące wziewne kortykosteroidy, osoby stosujące antybiotykoterapię czy osoby z osłabionym układem odpornościowym. 

Są pewne czynniki ryzyka, które zwiększają szanse na zachorowanie na kandydozę jamy ustnej. Zalicza się do nich:

• zaburzenia mikroflory jamy ustnej na skutek stosowania niektórych leków, 
• mechaniczne urazy i podrażnienie błony śluzowej,
• niektóre choroby np. cukrzyca, 
• nadmierna suchość błony śluzowej jamy ustnej np. na skutek palenia papierosów,
• nieodpowiednia dieta uboga w warzywa i owoce,
• antykoncepcja hormonalna,
• starszy wiek.

Grzybica jamy ustnej – diagnostyka

W razie pojawienia się niepokojących objawów należy udać się do stomatologa, lekarza rodzinnego lub dermatologa. Może on pobrać wymaz do badania mikologicznego lub histopatologicznego. 

Często diagnozę postawić można na podstawie badania stanu śluzówki wraz z pobraniem próbki z miejsca zmienionego chorobowo. Taka diagnostyka zajmuje zazwyczaj dwa dni. 

Grzybica jamy ustnej – leczenie

Farmakoterapia trwa zazwyczaj od 7 do 14 dni. Zazwyczaj zaleca się jej przedłużenie o kolejne dwa tygodnie, aby zapobiec nawrotom choroby. 

Stosuje się w tym przypadku różnego rodzaju preparaty przeciwgrzybicze w formie maści, kremów, płukanek czy żeli. Aplikowane powinny być 4 razy dziennie. Warto dodatkowo stosować płukanki z chlorheksydyną i zażywać witaminy z grupy B. Wskazana jest dieta niskowęglowodanowa, bogata w świeże owoce i warzywa. Należy dbać o higienę jamy ustnej i wyleczyć inne schorzenia. 

W praktyce długotrwałe zaburzenie równowagi mikrobiologicznej jamy ustnej prowadzi do grzybic nawracających, które są trudne do wyleczenia.  W skrajnych przypadkach rozwija się inwazyjna kandydoza uogólniona, która rozprzestrzenia się we krwi po całym organizmie i prowadzić może do śmierci.