Bliznowiec

Bliznowiec, inaczej keloid to zgrubiała blizna patologiczna będąca niegroźnym nowotworem. Nie stanowi zagrożenia dla życia, ale czasem boli i swędzi. Stanowi też defekt kosmetyczny, bo pojawić się może w widocznym miejscu.

Czym właściwie jest bliznowiec?

Bliznowiec to łagodny nowotwór tkanki łącznej, który składa się z komórek – fibroblastów i produkowanych przez nie włókien kolagenowych. Keloid często tworzy się w miejscu gojenia ran. To rodzaj patologicznej blizny. 

Keloid to nazwa wywodząca się od greckiego wyrazu chele – szczypce kraba. Bliznowce znano już tysiące lat temu, ale po raz pierwszy opisane zostały w wieku XIX. Są one wypukłe, czasem wieńczy je guzek. Rozrastają się poza obszar urazu. Mają sinoczerwoną barwę. Normalne blizny są z kolei zazwyczaj jasne. Z czasem bliznowce bledną i stają się coraz twardsze. Mają nieregularny kształt. 

Wyróżnia się dwa typy bliznowców:

• samoistne, które występują rzadko i na ogół w obrębie klatki piersiowej,
• wtórne, które występują częściej, zazwyczaj są efektem urazu mechanicznego lub oparzenia.

Bliznowce rosną wolno. Czasem stają się patologiczne dopiero po roku od urazu. Powstają często u dzieci i młodzieży. Pojawiają się przede wszystkim na ciemniejszej skórze.

Bliznowiec – przyczyny powstawania

Do powstawania bliznowców prowadzą zaburzenia naturalnych procesów, które regulują naprawę tkanek. W efekcie dochodzi do zwiększonej produkcji fibroblastów. Produkują one bardzo dużo kolagenu – 20 razy więcej niż zdrowa skóra, a także inne związki np. elastyny. Jednocześnie nie rośnie aktywność kolagenaz – enzymów rozkładających naturalny kolagen. 

Często do patologii dochodzi w czasie nieprawidłowego gojenia się skóry właściwej. Bliznowce pojawiają się po urazie mechanicznym, oparzeniu, trądziku, wykonaniu tatuażu, opryszczce, ospie wietrznej, cesarskim cięciu czy dermabrazji. 

Niekiedy powstawanie blizn powodują choroby:

• progeria, a więc przyspieszone starzenie się organizmu,
• wrodzona łamliwość kości,
• twardzina układowa zwana sklerodermią. 

Nie do końca wiadomo, dlaczego dochodzi do zwiększonej produkcji kolagenu. Hipotez jest w tym przypadku co najmniej kilka. 

1. Podłoże genetyczne.
2. Podłoże immunologiczne.
3. Zaburzenia autoimmunologiczne.
4. Zahamowanie procesu apoptozy, a więc naturalnej śmierci komórek.
5. Zaburzenia hormonalne. 

Naukowcy nie wiedzą, która hipoteza jest właściwa.

Bliznowce często pojawiają się po cesarskim cięciu. Są poważnym defektem kosmetycznym. Ich powstawanie nie jest wynikiem błędu lekarskiego. Bliznowce tworzą się też po innych operacjach.

Bliznowiec – objawy

Bliznowce niekiedy bolą i swędzą, co bywa naprawdę uciążliwe. Te zlokalizowane przy stawach mogą dodatkowo ograniczać mobilność. Zmiany są bowiem twarde i sztywne. Dochodzić może do przykurczy. 

Bliznowców nie należy mylić z innymi bliznami. Prawidłowe blizny są jasne i płaskie. Czasem zanikają. Wyróżnia się też blizny nieprawidłowe, które są mimo nazwy dość typowe. Mają barwę czerwoną i lekko wystają ponad poziom skóry. Mogą swędzieć i nieco boleć. Po jakimś czasie jednak wtapiają się w skórę. Bardziej patologiczne są blizny przerostowe. Są one czerwone i wypukłe. Jednak w przeciwieństwie do bliznowców ograniczają się do miejsca urazu – nie rozlewają się na inne tkanki.  Poza tym powstają dość szybko, bo już w ciągu tygodnia. Przez kolejne miesiące się powiększają. Proces zajmuje nawet dwa lata. Tego typu blizny po jakimś czasie mogą zblednąć.

Blizny przerostowe zawierają kolagen typu III, który buduje skórę właściwą. Odpowiada on za elastyczność tkanek. Z kolei bliznowce zawierają kolagen typu I i II. Ten pierwszy zapewnia skórze wytrzymałość i rozciągliwość. Wchodzi w skład skóry, ścięgien i kości. Drugi jest obecny w chrząstce. 

Bliznowce i blizny przerostowe to skutek nadprodukcji kolagenu przez fibroblasty. Brak jest tutaj włókien sprężystych czy mieszków włosowych.

W jakich miejscach pojawiają się bliznowce?

Bliznowce tworzą się przede wszystkim tam, gdzie zaobserwować można wzmożone napięcie skóry. Są to uszy, twarz, szyja czy klatka piersiowa. Pojawić się jednak mogą niemal wszędzie, także na brzuchu, plecach cz penisie. Nie ma ich jedynie na wewnętrznych powierzchniach dłoni i stóp.

Bliznowiec u dzieci

Bliznowce tworzą się również w przypadku dzieci. Mechanizm ich powstawania jest taki sam jak w przypadku osób dorosłych. Problem ten nie dotyczy noworodków i niemowląt. Najbardziej narażone są dzieci aktywne, bo nie jest trudno tutaj o urazy. Wraz z upływem lat dochodzą też inne czynniki np. trądzik młodzieńczy.

Bliznowiec – czy jest groźny dla zdrowia?

Bliznowce są nowotworami, ale łagodnymi. Nie przechodzą w formę złośliwą. Nie stanowią więc zagrożenia dla zdrowia i życia. Bywają jednak uciążliwe i są mało estetyczne. 

Diagnostyka jest w tym przypadku oparta na wywiadzie lekarskim i badaniu fizykalnym. Zazwyczaj to pozwala na postawienie diagnozy. Warto szybko udać się do lekarza, bo pozwala to na skuteczne leczenie bliznowców.

Zazwyczaj stosuje się tutaj leczenie zachowawcze. Niekiedy zmiany się zmniejszają i bledną, rzadziej zanikają zupełnie. Dużą popularnością cieszą się żelowe preparaty z heparyną, allantoiną czy wyciągiem z cebuli w składzie. Regulują one syntezę kolagenu. Poza tym działają przeciwzapalnie i przeciwzakrzepowo. W farmakologii wykorzystuje się też aminokwasy, sterydy, rumianek czy kwas retinowy. 

Dość dobrze sprawdzają się plastry silikonowe i bandaże z cynkiem. Hamują bowiem syntezę kolagenu. Bliznowce mogą być też ostrzykiwane np. botoksem czy kortykosteroidem.Dodatkowo wykorzystuje się radioterapię, zamrażanie, laseroterapię czy uciskanie.

Czy bliznowce można usunąć?

Obecnie bliznowce usuwa się też chirurgicznie – za pomocą skalpela i laserowo. Jednak należy to robić jedynie w ostateczności. Zabiegi nie są bowiem zbyt skuteczne. W 80% przypadków bliznowce powracają. Nie należy więc mimo wszystko rezygnować ze stosowania leków i fizycznych metod leczenia. 

Powstawaniu bliznowców warto zapobiegać, chociaż nie zawsze jest to możliwe. Miejsce urazu należy pielęgnować od samego początku.