ADHD

ADHD to popularne zaburzenie funkcjonowania psychicznego diagnozowane u dzieci. Rozwija się do siódmego roku życia, ale objawy dotyczą także osób dorosłych. Mowa tutaj o problemach z koncentracją i dużej ruchliwości.

ADHD – krótka charakterystyka

Dla ADHD charakterystyczne są impulsywność, nadruchliwość i deficyt  uwagi. Schorzenie to bywa powodem niepowodzeń w szkole, niskiej samooceny i zaburzeń w relacjach z innymi osobami.

Częstość występowania ADHD na świecie wynosi od 3 do 10%. Częściej pojawia się ono u chłopców niż u dziewczynek. Diagnozowanie i leczenie tego zaburzenia wymaga wiele cierpliwości.

Jakie są przyczyny ADHD?

Panuje wiele mitów na temat ADHD. W praktyce zaburzenie to może mieć wiele przyczyn. Niektóre są związane z dziedziczeniem pewnych cech, a inne dotyczą środowiska dziecka. 

Na pewno spore znaczenie mają tutaj czynniki dziedziczne (25% chorych dzieci ma w rodzinie kogoś z ADHD), zaburzenia w budowie i funkcjonowaniu ośrodkowego układu nerwowego, ekspozycja na dym tytoniowy, narażenie w dzieciństwie na czynniki toksyczne czy niektóre czynniki psychospołeczne. 

ADHD często towarzyszy nadczynności tarczycy czy trudnościom w uczeniu się.

Jakie są objawy ADHD?

Z ADHD kojarzą się przede wszystkim nadpobudliwość oraz zaburzenia koncentracji. Niektóre dzieci są mocno nadpobudliwe, ale mają mniejsze problemy z uwagą. U innych jest wręcz odwrotnie.

Objawy ADHD najlepiej widać w czasie aktywności, które wymagają wysiłku umysłowego i koncentracji. U większości dzieci objawiają się przed siódmym rokiem życia. 

Chłopcy z ADHD są na ogół nadpobudliwi ruchowo, a dziewczynki cierpią na deficyt uwagi. Chłopcy bawią się dużo i są aktywni, a dziewczynki sporo myślą.

Jak można rozpoznać ADHD?

Dzieci z ADHD są bardzo aktywne i ruchliwe. Czasem jednak trudności z koncentracją nie wynikają z tego zaburzenia, ale np. z niskiego poziomu zainteresowania danym tematem. 

W razie wątpliwości warto skontaktować się z lekarzem pediatrą. Wysłać on może do specjalisty, który zajmuje się ADHD. Odpowiadają za to psychologowie dziecięcy i psychiatrzy. Często współpracują przy tym z neurologami. 

W przypadku rozpoznania choroby dziecko musi się znajdować pod opieką lekarza. Zdiagnozować ADHD może każdy specjalista, ale psychologowie nie mogą wdrożyć farmakoterapii.

ADHD – diagnostyka

Nie ma jednego uniwersalnego testu, który diagnozuje ADHD. Dlatego w tym przypadku zazwyczaj konieczna jest baczna obserwacja dziecka, a także wywiad wśród bliskich czy nauczycieli. 

Objawy typowe dla ADHD muszą wystąpić przed siódmymi urodzinami dziecka i być obecne w minimum dwóch miejscach jego aktywności. Nie mogą być spowodowane chorobą psychiczną. 

Wyleczyć ADHD niestety się nie da, ale można próbować łagodzić jego objawy. Da się też zapobiec wtórnym zaburzeniom – depresji, lękom, trudnościom z nauką itd. Prowadzi się leczenie farmakologiczne i terapię psychologiczną.

ADHD a leczenie farmakologiczne

Osobom z ADHD podaje się leki psychostymulujące, ale w Polsce jest to praktykowane rzadko. Nie jest bowiem znany dokładny mechanizm ich działania. Wiadomo jednak, że regulują one działanie neuroprzekaźników. Wiele z nich daje efekt krótkotrwały. Poza tym leki te powodować mogą skutku uboczne np. utratę apetytu, bezsenność, tiki nerwowe czy utratę masy ciała.

Stosowane są poza tym leki antydepresyjne czy leki obniżające ciśnienie krwi.

ADHD a terapia psychologiczna

Osoby z ADHD poddawane są też terapii psychologicznej. Odbywa się to poprzez:

• psychoterapię,
• terapię behawioralną, 
• terapię rodzinną,
• trening umiejętności społecznych,
• nauczanie wyrównawcze,
• terapię zajęciową. 

Niektóre dzieci mogą potrzebować pomocy logopedy.

Jak zachowują się osoby cierpiące na ADHD?

Sporo zależy od ich wieku:

• w wieku późnoniemowlęcym ADHD jest trudne do rozpoznania, ale objawiać się może zaburzeniami snu czy częstym płaczem,
• w wieku wczesnodziecięcym dzieci są z reguły impulsywne, co utrudnia postawienie prawidłowej diagnozy, sygnałami ostrzegawczymi są zaburzenia w rozwoju mowy czy zaburzenia koordynacji ruchowej,
• w wieku przedszkolnym dzieci także są nadpobudliwe, ale te z ADHD bawią się często w niebezpieczny sposób,
• dzieci w wieku szkolnym także są aktywne, ale te z ADHD często nie mają określonego celu, nie potrafią usiedzieć w miejscu i sprawiają wiele problemów, bywają agresywne i niegrzeczne, 
• w okresie dojrzewania osoby z ADHD są buntownicze i opozycyjnie nastawione do świata. 

Aż 30% osób, u których w dzieciństwie stwierdzono ADHD, ma objawy także w  wieku dorosłym.  Częściej wyrastają z tego mężczyźni.