Rak ślinianki to stosunkowo rzadko wykrywany rodzaj nowotworu. W praktyce stanowi zaledwie około 5% wszystkich nowotworów w obrębie głowy i szyi. Niestety w aż 1/4 przypadków zmiany są złośliwe. W Polsce każdego roku wykrywa się około 350 nowych przypadków zachorowań – głównie u osób powyżej 50. roku życia. Jakie objawy daje rak ślinianki? Jakie są rokowania w przypadku jego wykrycia?
Nowotwory ślinianek- rodzaje
Okazuje się, że są aż 24 typy histopatologicznie złośliwych nowotworów ślinianek. Najpopularniejsze z nich to:
- rak płaskonabłonkowy,
- rak zrazikowy,
- złośliwy gruczolak wielopostaciowy,
- gruczolakorak,
- rak gruczołowo-torbielowaty (22% wszystkich podtypów),
- rak śluzowo-naskórkowy (34% wszystkich podtypów).
Poza tym raki ślinianki podzielić można z uwagi na lokalizację na nowotwory ślinianki podjęzykowej, nowotwory ślinianki przyusznej, nowotwory ślinianki podżuchwowej i nowotwory małych gruczołów ślinowych. Aż 80% wszystkich raków ślinianki to guzy ślinianki przyusznej. Tam zlokalizowane są np. nowotwory śluzowo-naskórkowe.
Rak ślinianki – przyczyny powstawania
Nie ma w tym przypadku jednoznacznych przyczyn powstawania guzów ślinianek. Lekarze zgodnie jednak wymieniają pewne czynniki ryzyka:
- nadużywanie alkoholu,
- uzależnienie od papierosów,
- skłonności natury genetycznej,
- nieodpowiednia dieta – niedobory witamin A i C oraz żelaza,
- zakażenie wirusowe np. HPV,
- czynniki środowiskowe np. nadmierna ekspozycja na pył drzewny lub formaldehyd.
Rak ślinianki – objawy
Guzy ślinianek lekarz może wyczuć podczas standardowego badania. Jednak łagodne zmiany rosną wolno i nie powodują żadnych dolegliwości bólowych. W badaniu palpacyjnym są twarde, gładkie, ruchome w stosunku do skóry.
Nowotwory złośliwe cechują się o wiele szybszym wzrostem. Są nieruchome i powodują ból. Często towarzyszy im powiększenie węzłów chłonnych. Z czasem rak ślinianki prowadzić może do porażenia nerwu twarzowego czy zaburzeń czucia.
W praktyce tylko 30% guzów jest rozpoznawana dzięki badaniom klinicznym. Bardzo duże znaczenie mają w tym przypadku badania obrazowe – rezonans magnetyczny, badanie USG czy tomografia komputerowa. Jeśli wyniki są niepokojące, wykonywana jest biopsja aspiracyjna cienkoigłowa. Na tej podstawie można stwierdzić obecność raka ślinianki.
Jakie są rokowania w przypadku wykrycia raka ślinianki? Jak wygląda leczenie?
Sporo zależy w tym przypadku od stopnia złośliwości nowotworu i od jego typu histologicznego. Najczęściej występuje rak ślinianki śluzowo-naskórkowy, który może być rakiem niskiego lub wysokiego ryzyka. Rzadko jednak daje przerzuty, a więc rokowania są zazwyczaj pomyślne.
Gorsze rokowania daje rak ślinianki gruczołowo-torbielowaty. Ma on bowiem tendencję do naciekania. Jeśli wycieka poza torebkę gruczołu przez długi czas, jego całkowite usunięcie jest w zasadzie niemożliwe. Potrzebne jest wówczas leczenie uzupełniające.
Rak ślinianki jest leczony przede wszystkim chirurgicznie. Wycina się guz razem z otaczającą go tkanką gruczołową. Są jednak przypadki nieoperacyjne lub wymagające leczenia uzupełniającego. Wprowadza się wtedy radioterapię, na którą niestety wiele guzów ślinianek jest odpornych.
Skuteczna jest natomiast radioterapia neutronowa wykorzystująca jony węgla. W Polsce ta metoda leczenia jest jednak mało popularna i słabo dostępna. Dlatego raczej podczas leczenia nowotworów ślinianek stosuje się klasyczną radioterapię
Najważniejsze informacje:
- Rak ślinianki nie należy do najczęściej występujących rodzajów nowotworów. W Polsce każdego roku dotyka około 350 osób - zazwyczaj powyżej 50. roku życia. Chorują zarówno kobiety, jak i mężczyźni.
- Rokowania w przypadku nowotworów ślinianek są zazwyczaj dobre. W większości przypadków guz wycina się operacyjnie. Czasem uzupełniająco stosowana jest radioterapia.
- Nie ma żadnych szczególnych przyczyn powstawania raka ślinianki. Do podstawowych czynników ryzyka zaliczyć warto jednak palenie papierosów, nadużywanie alkoholu czy nieodpowiednią dietę.
- Guz ślinianki wyczuć można na ogół podczas zwykłego badania lekarskiego. Pomocne w stawianiu diagnozy są także badania obrazowe - USG, tomografia komputerowa oraz rezonans magnetyczny. Ostateczne potwierdzenie daje biopsja aspiracyjna cienkoigłowa.
FAQ - Najczęsciej zadawane pytania
- Czy guz ślinianki jest groźny?
- Rokowania są zazwyczaj pozytywne - dotyczy to także raków tzw. wysokiego ryzyka. Guzy wycinane są operacyjnie, a pomocniczo stosowana może być radioterapia.
- Kto może zachorować na raka ślinianki?
- W zasadzie każdy może zachorować na nowotwór ślinianki. Czynnikami zwiększającymi ryzyko są na pewno palenie papierosów, niedożywienie czy nadużywanie alkoholu. Rak ślinianki dotyka zarówno kobiety, jak i mężczyzn - zazwyczaj po 50. roku życia.
- W jaki sposób wykrywa się raka ślinianki?
- Guz na ogół wyczuwalny jest w standardowym badaniu fizykalnym. Dodatkowo jednak wykonuje się badania obrazowe - tomografię komputerową, badanie USG lub rezonans magnetyczny. Ostateczną diagnozę postawić można po biopsji aspiracyjnej cienkoigłowej.
- Czy rak ślinianki daje przerzuty?
- Nowotwory złośliwe mogą naciekać na okoliczne tkanki. Czasem są obecne przerzuty do węzłów chłonnych. Pojawić się też mogą przerzuty do mózgu, kości i płuc.
- Czy guz ślinianki jest groźny?
- Nowotwory ślinianek to około 3% wszystkich nowotworów głowy i szyi. Guzy niezłośliwe występują najczęściej w dużych śliniankach. Im ślinianki są mniejsze, tym większe prawdopodobieństwo wystąpienia nowotworu złośliwego.
