Mięśniak macicy

Mięśniak macicy to zmiany zlokalizowane  w macicy. Często nie dają żadnych objawów i wykrywa się je w czasie badań profilaktycznych. Czy rzeczywiście mięśniaki macicy są niebezpieczne?

Mięśniak macicy – czym jest?

Mięśniak macicy to łagodna zmiana nowotworowa w macicy. Zwana jest także włókniakiem. Wywodzi się z myometrium – tkanki mięśniowej gładkiej budującej mięsień macicy. 

Okazuje się, że ten problem dotyczy nawet 50% badanych kobiet w wieku rozrodczy. W przypadku kobiet starszych zmiany są jeszcze częstsze. U kobiet rasy czarnej mięśniaki macicy rozwijają najczęściej. To zmiany kuliste o zbitej konsystencji. Mogą mieć różną wielkość. Zdarza się, że są większe od samej macicy. 

Mięśniaki są nowotworem łagodnym. Jednak w 0,3% przypadków są to błędnie rozpoznano nowotwory złośliwe  – mięsaki. Także i one wywodzą się z mięśni gładkich. Mięśniaki na ogół nie stanowią zagrożenia dla życia kobiety. Wiązać się jednak mogą z pewnymi powikłaniami np. nadmiernym krwawieniem z dróg rodnych czy uciskiem na inne narządy. 

Mięśniak macicy – rodzaje

Z uwagi na lokalizację mięśniaka macicy wyróżnia się mięśniaki podśluzówkowe, śródścienne, podsurowicze i o określonej lokalizacji. Od lokalizacji mięśniaka w dużej mierze zależą objawy, które wywołuje. Mięśniaki podsurowicze i śródścienne powodują np. ból podbrzusza. Prowadzić też mogą do nietrzymania moczu i niedrożności jelit. Z kolei mięśniaki podśluzówkowe są zazwyczaj powodem długich i bolesnych miesiączek. 

Wyróżnia się też mięśniaki:

• uszypułowane: połączone ze ścianą macicy przez pasmo tkanki łącznej zwanej szypułą, wywołują silne skurcze imitujące skurcze porodowe, 
• szyjkowe, które znajdują się w obrębie szyjki macicy. 

Mięśniaki są zwykle zmianami mnogimi, rzadko pojawiają się pojedynczo. Powodem do niepokoju może być szybko rosnący mięśniak macicy. 

Mięśniak macicy – przyczyny

Nie są znane dokładne przyczyny schorzenia. Wiadomo jednak, że wzrost mięśniaków stymulują estrogeny. Częstość ich występowania rośnie więc z wiekiem  aż do menopauzy. Potem mięśniaki się kurczą, bo spada poziom estrogenów. 

Mięśniaki macicy pojawiają się często u kobiet z wysokim stężeniem estrogenów. Nie bez znaczenia jest tutaj także poziom progesteronu. Także i ten hormon może przyczyniać się do wzrostu mięśniaków.  

Mięśniaki powodujące znaczny przerost macicy to mięśniakowatość macicy. 

Mięśniak macicy – objawy

Sporo zależy od wielkości, lokalizacji i liczby mięśniaków. Większość z nich nie wywołuje w zasadzie żadnych objawów. Zdarzają się jednak:

• obfite miesiączki, krwawienia międzymiesiączkowe,
• ból w dole macicy, głównie w czasie miesiączki,
• zaburzenia płodności, 
• wzdęcia,
• bóle w dolnej części kręgosłupa,
• zatrzymanie miesiączki,
• ucisk na narządy miednicy mniejszej. 

Czasami objawy są jeszcze bardziej nasilone:

• anemia, 
• zakażenia dróg rodnych, 
• niepłodność,
• poronienia. 

Mięśniak macicy – lokalizacja

Mięśniaki pojawiają się nie tylko w macicy, ale również także w innych strefach ginekologicznych. Przykładem są mięśniaki na jajniku. Dotyczy on głównie kobiet w okresie okołomenopauzalnym. To zmiana niewielka rozmiarowo, często rozpoznawana przypadkowo. Powodować może wymioty, bóle brzucha czy wodonercze.

Mięśniak macicy – diagnostyka

Diagnozowaniem mięśniaków macicy zajmuje się ginekolog lub ginekolog-endokrynolog. Wykonuje się w tym przypadku różne badania:

• badanie ginekologiczne,
• przezpochwowe badanie USG,
• histeroskopię diagnostyczną,
• laparoskopię diagnostyczną. 

Mięśniaki nie są tym samym co torbiele czy polipy. Te występują raczej pojedynczo.

Mięśniak macicy – leczenie

Jest kilka metod leczenia mięśniaków macicy:

• postępowanie wyczekujące: czeka się, aż kobieta wkroczy w wiek menopauzalny i mięśniaki zaczną maleć, 
• leczenie farmakologiczne: terapia hormonalna i leczenie przeciwbólowe, co zwykle poprzedza operację. 

Leczenie farmakologiczne nie jest leczeniem ostatecznym, bo guzy często odrastają. Terapia nie może trwać dłużej niż 6 miesięcy, bo wiąże się z wieloma skutkami ubocznymi. Terapia hormonalna ma na celu supresję czynności jajników, co powoduje zmniejszenie mięśniaków. 

Sporą popularnością cieszy się ponadto embolizacja mięśniaków macicy. Przez niewielkie nacięcie  w pachwinie wprowadza się do środka niewielkie cząsteczki, które blokują dopływ krwi do guzów. Te obumierają, a niekiedy całkowicie znikają. 

Bardzo nowoczesna metoda leczenia mięśniaków to termoablacja ultradźwiękowa z wykorzystaniem technologii Hifu. Pacjentka może wrócić do domu w zasadzie od razu. To zabieg nieinwazyjny. 

W celu zmniejszenia dolegliwości bólowych stosuje się odpowiednie leki:

• analogi GnRH oszukujące podwzgórze, które produkuje mniej prawdziwego GnRH, ale to wiąże się ze skutkami ubocznymi np. osteoporozą, suchością pochwy czy bezsennością,
• danazol, który jest pochodną testosteronu i ma wiele działań niepożądanych, powoduje np. przyrost wagi, zmniejszenie piersi czy uderzenia gorąca. 

Stosuje się też doustne środki antykoncepcyjne, które zmniejszają obfitość krwawień miesiączkowych. 

Inwazyjną metodą leczenia mięśniaków macicy jest histerektomia. Powoduje ona usunięcie mięśniaków z macicą i przydatkami lub jajowodami. Operacja przeprowadzana jest z użyciem laparotomii. Powłoki brzuszne są rozcinane. Mięśniaki usuwa się poprzez niewielkie otwory. To spore obciążenie dla organizmu, ale mięśniaki później nie wracają. Kobieta nie może już zajść w ciążę. 

Warto tutaj wspomnieć o mniej inwazyjnych metodach usuwania mięśniaków. Jeśli są one niewielkie, można je wyciąć za pomocą laparoskopii bez ingerowania w narząd rodny. Wielu lekarzy zleca też miomektomię, a więc wyłuszczenie mięśniaków. Sprawdza się u kobiet, które chcą mieć w przyszłości dzieci. W tej sytuacji mięśniaki mogą powrócić. 

Jeszcze inna metoda to mioliza. Do usuwania mięśniaków wykorzystuje elektrodę generującą prąd elektryczny o znacznej częstotliwości. Z pomocą przychodzi również kriomioliza. Wykorzystuje metalową sondę schładzaną do temperatury -180 stopni Celsjusza. 

Na świecie stosuje się też metodę MRg-FUS z użyciem skoncentrowanej wiązki ultradźwięków sterowanej przez rezonans magnetyczny. Nie ma jednak pewności, że kobieta po takim zabiegu będzie mogła zajść w ciążę. 

Po inwazyjnym usunięciu macicy kobieta musi przez wiele tygodni pozostawać w szpitalu.

Mięśniak macicy – pęknięcie

Pęknięcie mięśniaka macicy to zjawisko bardzo rzadkie. Dochodzi do tego w przypadku jego skręcenia czy na skutek urazu. Zaobserwować wówczas można gorączkę, zimne poty, silne bóle podbrzusza, krwawienia. To stan zagrażający życiu.

Mięśniak macicy – ciąża

Mięśniaki macicy w ciąży wiążą się ze zwiększoną liczbą powikłań. Dojść może do przedwczesnego porodu, poronienia czy nieprawidłowego ułożenia płodu. Największym zagrożeniem są guzy podśluzówkowe, które powodują przedwczesne skurcze. Zdarza się, że zabierają miejsce przeznaczone na rozwój płodu. Czasem mięśniaki macicy nie pozwalają na poród naturalny. Zmniejszają też szanse na zapłodnienie. 

Mięśniak macicy – menopauza

Mięśniaki macicy u kobiet po menopauzie na ogół przestają rosnąć, co wynika ze spadku stężenia estrogenów w organizmie. Nowe mięśniaki tworzą się wówczas bardzo rzadko.