Martwicze zapalenie jelit

Martwicze zapalenie jelit jest chorobą noworodkową, która dotyka głównie wcześniaków. Jej objawami są wzdęcia, wymioty, tkliwość i wodobrzusze. Czasami dodatkowo pojawiają się problemy z oddychaniem, gorączka i apatia. Trzeba rozpocząć leczenie, bo śmiertelność sięga w tym przypadku do 50%.

Martwicze zapalenie jelit – przyczyny

Martwicze zapalenie jelit dotyczy głównie wcześniaków, rzadziej donoszonych noworodków. Cechuje się pojawieniem się ognisk martwicy w błonie śluzowej jelita lub na całej grubości ściany jelit. Zazwyczaj obejmuje końcowy odcinek jelita cienkiego i początkowy odcinek jelita grubego, ale nie jest to normą. 

Jest to na ogół powikłanie niedotlenienia, niedokrwienia czy działania czynników zakaźnych na niedojrzałe mechanizmy obronne. 

Do wystąpienia NEC przyczyniają się wcześniactwo, policytemia, niska masa urodzeniowa, okołoporodowe niedotlenienie, zakażenia, sinicza wada serca, karmienie enteralne czy ciężkie krwawienie dokomorowe. 

Nieodpowiednie ukrwienie i niedotlenienie ściany jelit skutkuje obumieraniem komórek błony śluzowej. Tworzą się zmiany martwicze. Poza tym słabsza motoryka przewodu pokarmowego, niedojrzałość mechanizmów obronnych i niewielkie wydzielanie enzymów trawiennych powodują zaleganie w jelitach treści pokarmowej i rozwój bakterii. 

Martwicze zapalenie jelit rozwija się wkrótce po porodzie.

Martwicze zapalenie jelit – objawy

Objawy NEC zależą od nasilenia i rozległości zmian martwiczych. Są to m.in. wymioty, tkliwość brzucha, wzdęcia, rumień, stolce z krwią, wodobrzusze. Zaobserwować też można bradykardię, wzrost temperatury, apatię, kwasicę metaboliczną, zaburzenia termoregulacji, bezdechy czy zaburzenia oddychania.  

Możliwe powikłania to perforacja jelita i zapalenie otrzewnej.

Martwicze zapalenie jelit – stadia

W modyfikacji Walsha i Kleigmana wyróżnia się następujące stadia kliniczne:

1. Podejrzenie NEC – objawy kliniczne, brak objawów radiologicznych.
2. Potwierdzony NEC – objawy kliniczne i odma śródścienna w RTG.
3. Późny NEC – objawy kliniczne, odma śródścienna i objawy wstrząsu, które zagrażają życiu dziecka.  

Do postawienia diagnozy wystarczają:

1. objawy kliniczne: wzdęcie brzucha, stolce z krwią, niedrożność jelit, rozdęcie jelit.
2. objawy radiologiczne:  nieprawidłowe rozmieszczenie gazów jelitowych, rozdęcie jelita, powietrze w ścianach jelita, powietrze w układzie żyły zwrotnej.

Martwicze zapalenie jelit – leczenie

Sporo zależy w tym przypadku od stopnia zaawansowania choroby. Podstawą jest leczenie zachowawcze – odstawienie żywienia doustnego i stabilizacja stanu ogólnego. 

1. Leczenie niedotlenienia – dziecko może być podłączone do respiratora, czasem dopływ tlenu dostarcza infant flow lub specjalna maseczka.
2. Wyrównanie kwasicy – z użyciem odpowiednich leków. 
3. Wyrównanie zaburzeń elektrolitowych i zaburzeń glikemii – podawanie dziecku kroplówek z elektrolitami.
4. Leczenie chirurgiczne – konieczne przy narastaniu objawów otrzewnowych.   Polega na laparotomii i zszyciu miejsca perforacji lub wycięciu zmienionych martwiczo jelit. Czasem wykorzystywana jest enterostomia – wyłonienie jelita. Zdarza się, że zalecany jest drenaż otrzewnowy, który powoduje odbarczenie jamy otrzewnej z gazów i zakażonej treści. Niestety operacja wiązać się może ze skutkami ubocznymi np. zakażeniami, zrostami czy zaburzeniami wchłaniania. 

Śmiertelność w przypadku martwiczego zapalenia jelit wynosi od 30 do 50%.