Hipoglikemia reaktywna

Hipoglikemia to niedobór cukru w organizmie doskonale znany każdemu cukrzykowi. Istnieje jednak również hipoglikemia, która nie dotyczy diabetyków. To hipoglikemia reaktywna, w przypadku której spadki cukru pojawiają się po posiłku.

Hipoglikemia reaktywna – czym jest?

Niedocukrzenie organizmu oznacza zbyt niskie stężenie we krwi glukozy, a więc węglowodanu będącego dla człowieka podstawowym źródłem energii. To zjawisko na ogół towarzyszy cukrzycy, która jest poważną chorobą przewlekła. Typowe są dla niej wahania cukru. 

Poza tym istnieje hipoglikemia reaktywna, która nie ma żadnego związku z cukrzycą. Zwana jest również hiperglikemią poposiłkową. Niski poziom cukru we krwi pojawia się wówczas po posiłku. 

Hipoglikemia niekiedy stanowi nawet zagrożenie dla życia pacjenta i nie należy jej bagatelizować. 

Hipoglikemia reaktywna pojawia się 2-3 godziny po posiłku. Inną postacią hipoglikemii jest niedocukrzenie nocne, które objawia się nocą i jest typowe dla cukrzyków. Nie ma związku ze spożywaniem posiłków. 

Hipoglikemia reaktywna jest typowa dla osób młodych i szczupłych. Często dotyczy osób, które w ostatnim czasie sporo schudły. Kiedy dotyczy osób z nadwagą świadczyć może o stanie przedcukrzycowym. 

Normalny poziom cukru mierzony na czczo wynosić powinien od 70 do 99 mg/dl. Normy po jedzeniu są jednak inne, bo wtedy poziom cukru rośnie w sposób naturalny. Jego warto nie powinna przekraczać 140 mg/dl. Spadek poniżej 70 mg/dl po 2-3 godzinach od posiłku oznacza niedocukrzenie. Jeśli jest ono niewielkie, poziom ten się wyrównuje po kolejnym posiłku. Hipoglikemia reaktywna ma miejsce wtedy, gdy zjawisko to się notorycznie powtarza.

Hipoglikemia reaktywna – przyczyny

U diabetyków niedocukrzenie powoduje przyjęcie za dużej ilości insuliny. Z kolei w przypadku hipoglikemii reaktywnej hormon ten nie jest po prostu produkowany przez organizm i wyrzucany do krwioobiegu w odpowiedniej ilości. Skutkuje to spadkiem stężenia cukru we krwi. Z czego to wynika? Może być to efektem szybkiego opróżniania żołądka z treści pokarmowej i zwiększonego wchłaniania glukozy. Borykać się z tym więc mogą np. pacjenci po recesji żołądka lub przełyku. 

Na ogół przyczyny niedocukrzenia nie są dobrze poznane. Mowa wtedy o reaktywnej hipoglikemii idiopatycznej. Sprzyjać jej mogą nieodpowiednia dieta, stres, stosowanie niektórych diet czy znaczna redukcja masy ciała w krótkim czasie.

Hipoglikemia reaktywna idiopatyczna – objawy

W zasadzie objawy niedocukrzenia są podobne niezależnie od jego postaci. Wymienić tutaj należy drżenie rąk, senność, osłabienie, potliwość, zaburzenia widzenia, zaburzenia mowy, bladość skóry, skoki ciśnienia krwi czy nierytmiczne bicie serca. Psychicznymi objawami hipoglikemii są zaburzenia pamięci czy uczucie niepokoju. 

Jeśli spadek cukru we krwi jest gwałtowny, objawy są bardziej nasilone i gwałtowne. W najbardziej skrajnych przypadkach chory popaść może  w śpiączkę. Przy niedocukrzeniu czynnościowym objawy ustępują dość szybko.

Hipoglikemia reaktywna – zagrożenia

Okazuje się, że hipoglikemia powodować może również skutki długofalowe. Są to np. arytmia serca czy obrzęk płuc. Nie są to na szczęście przypadki częste, ale warto mieć to na uwadze. 

Różne postacie hipoglikemii, poza reaktywną, towarzyszyć mogą chorobom p. trzustki. Niedocukrzenie czynnościowe zazwyczaj nie ma podłoża chorobowego. Same jego objawy są jednak groźne.

Hipoglikemia reaktywna – diagnostyka

W Polsce na ogół wykonuje się w tym przypadku test obciążenia glukozą OGTT. Polega on na 2 lub 3-krotnym pobraniu krwi i określeniu w niej poziomu stężenia glukozy. Pierwsze pobranie dokonywane jest na czczo. Potem pacjent wypija roztwór 75 g glukozy rozpuszczonej w wodzie. Po godzinie znowu pobiera się od niego krew. Ostatnie pobranie ma miejsce po 2 godzinach. 

Krzywa cukrzycowa jest często wykorzystywana do wykrywania zaburzeń gospodarki węglowodanowej. Jednak w przypadku hipoglikemii reaktywnej jej wyniki nie zawsze są miarodajne. Spożycie glukozy nie wywołuje takiego samego efektu jak normalny posiłek. Poza tym niedocukrzenie pojawić się może później niż po 2 godzinach. 

Hipoglikemia reaktywna – dieta

Przy hipoglikemii reaktywnej zaleca się jeść często, ale małe porcje. Unikać należy produktów o wysokim indeksie glikemicznym. Warto pamiętać o wczesnej kolacji, aby do ataku nie doszło nocą.

Hipoglikemia reaktywna – leczenie

Podstawą jest wspomniana już odpowiednia dieta. Warto też zrezygnować ze stosowania używek, w tym alkoholu, który może dodatkowo obniżać poziom cukru we krwi, a przy tym niszczy trzustkę. 

Kluczem do sukcesu jest nieustannie monitorowanie stężenia glukozy we krwi. Trudno jest odpowiedzieć na pytanie, czy hipoglikemię reaktywną można wyleczyć. To schorzenie ma bowiem zazwyczaj charakter idiopatyczny, którego podłoże nie jest znane. Można więc raczej łagodzić jego objawy. Czasem pomocniczo stosuje się leki np. akarbozę, która zmniejsza wchłanianie cukrów w przewodzie pokarmowym. 

Hipoglikemia reaktywna – ciąża

Hipoglikemia reaktywna w ciąży zdarza się rzadko, w przeciwieństwie do cukrzycy ciążowej. Schorzenie to nie jest przeciwwskazaniem do zajścia w ciążę, ale kobieta musi wówczas szczególnie o siebie dbać. Niski poziom cukru we krwi jest bowiem groźny także dla płodu.