Bruceloza to choroba odzwierzęca, którą przenoszą dzikie i hodowlane zwierzęta. Do zakażenia dojść może zarówno na skutek kontaktu bezpośredniego z chorym osobnikiem lub poprzez spożycie jego niepasteryzowanego mleka.
Bruceloza – czym jest?
Bruceloza to choroba odzwierzęca – zoonoza. Wywołują ją bakterie z rodzaju Brucella. Człowiek zarazić się nią może od zwierząt hodowlanych i dzikich. Zazwyczaj dochodzi do tego na skutek kontaktu ze zwierzętami. Bruceloza dotyka weterynarzy i hodowców bydła. Czasami powodem zakażenia jest spożycie niepasteryzowanego mleka lub surowego mięsa od chorego zwierzęcia.
Bruceloza u ludzi wywołuje różne objawy, zarówno bardzo łagodne, jak i ostre. W Polsce pojawia się rzadko, zazwyczaj u osób, które przyjeżdżają z krajów śródziemnomorskich.
Bruceloza – przyczyny
Brucelozę wywołuje bakteria z rodzaju Brucella. Patogenami dla człowieka są cztery biotypy tego gatunku:
- Brucella melitensis (pałeczka maltańska), którą przenoszą owce, bydło, wielbłądy i kozy, głównie w Afryce, Azji i w rejonie Morza Śródziemnego,
- Brucella melitensis biotyp abortus (pałeczka ronienia u bydła), która występuje u bydła w strefie klimatu umiarkowanego,
- Brucella melitensis biotyp suis, która pojawia się u świń, zajęcy i gryzoni w Ameryce Północnej i Europie Środkowej,
- Brucella melitensis biotyp canis u psów a USA, Europie i Japonii.
Są to pasożyty wewnątrzkomórkowe, które cechują się długą przeżywalnością. Patogen jest uwalniany w czasie poronienia i po poronieniu oraz z mlekiem zwierzęcia. W Polsce udało się wyeliminować zachorowania zwierząt brucelozą spowodowaną Brucella melitensis biotyp abortus. Są natomiast stwierdzane zakażenia u zajęcy podtypem Brucella melitensis biotyp suis.
Do zakażenia brucelozą dochodzi drogą oddechową, pokarmową lub poprzez zranioną skórę. Często jest to efekt spożycia niepasteryzowanego mleka lub zjedzenia skażonego produktu mlecznego. Zakażenie drogą oddechową zdarza się u osób, które pracują w laboratoriach diagnozujących brucelozę i u weterynarzy. Zanieczyszczenie rany skóry bywa problemem dla pracowników ubojni.
Pałeczki Brucella powodują stan zapalny, który atakuje kolejne komórki i je niszczy. Okres wylęgania choroby wynosi do 3 tygodni.
Bruceloza – objawy
Przebieg zakażenia zależy od biotopu bakterii, który spowodował chorobę i miejsca wniknięcia pałeczek brucelozy do organizmu. Najgorzej jest w przypadku zakażenia Brucella melitensis i Brucella melitensis biotyp suis.
Bruceloza może mieć charakter ostry lub przewlekła. Postać ostra ma nagły początek. Jej objawy są mało specyficzne:
- gorączka,
- osłabienie,
- bóle głowy,
- spadek masy ciała,
- bóle mięśni i stawów,
- powiększenie wątroby i śledziony,
- czasem wysypka na skórze.
Z czasem pojawić się mogą kolejne objawy:
- bóle jąder z zapaleniem jąder,
- bóle stawów i kręgosłupa,
- zapalenie wsierdzia,
- objawy neurologiczne.
Bruceloza przewlekła z kolei rozwinąć się może z brucelozy ostrej lub po bezobjawowym zakażeniu pierwotnym. Prowadzi do zwyrodnienia stawów i kręgosłupa oraz poważnych problemów neurologicznych. Jej objawami są powracające przez długi czas gorączki, zmęczenie, bóle mięśni i stawów czy depresja.
Bruceloza – diagnostyka
Objawy brucelozy nie są zbyt charakterystyczne. Dlatego ogromne znaczenie ma dokładny wywiad epidemiologiczny. Wykonuje się też badania dodatkowe:
- badanie krwi z oznaczeniem czynnika reumatoidalnego, biała C-reaktywnego czy OB,
- badanie serologiczne na obecność przeciwciał przeciwko pałeczkom brucelozy,
- badania mikrobiologiczne,
- badania metodami molekularnymi.
Bruceloza – leczenie
W przypadku zaostrzenia objawów zalecana jest antybiotykoterapia skojarzona:
- u osób dorosłych doustnie stosuje się doksycyklinę razem z podawanym pozajelitowo aminoglikozydem, ma to miejsce przez miesiąc, a potem podaje się doksycyklinę i rifampicynę,
- u dzieci poniżej ósmego roku życia przez 2-3 miesiące stosuje się sulfametoksazol lub trimetoprim razem z ryfampicyną.
W razie powikłań mózgowych należy sięgnąć po cefalosporynę III generacji. Przy brucelozie przewlekłej stosuje się głównie leczenie objawowe.
Bruceloza – profilaktyka
W celu uniknięcia zachorowania na brucelozę należy:
- kontrolować zwierzęta hodowlane, a w razie zachorowania natychmiast je izolować,
- badać poronione płody zwierząt,
- prowadzić szczepienia profilaktyczne bydła,
- niszczyć w rzeźniach narządy wewnętrzne,
- szczepić się przeciwko brucelozie, co w Polsce jeszcze nie jest możliwe,
- pić mleko pasteryzowane,
- zrezygnować ze spożywania miękkich serów, które powstają na bazie niepasteryzowanego mleka,
- unikać surowego mięsa.
Najważniejsze informacje:
- Bruceloza to choroba odzwierzęca, którą człowiek zarazić się może od zwierząt dzikich i hodowlanych.
- Do zakażenia brucelozą dojść może drogą pokarmową, oddechową lub przez ranę na skórze.
- Bruceloza występuje w odmianie ostrej i przewlekłej. Pierwsza leczona jest antybiotykami, a druga objawowo.
- W Polsce w dużej mierze udało się wyeliminować zachorowania ludzi na brucelozę.
FAQ - Najczęsciej zadawane pytania
- Kto może zachorować na brucelozę?
- W szczególności narażone są osoby pracujące w rzeźniach, weterynarze czy myśliwi. W praktyce zachorować może każdy, gdy będzie mieć kontakt z zakażonym zwierzęciem lub wypije jego niepasteryzowane mleko.
- Jak wygląda leczenie brucelozy?
- Sporo zależy od jej postaci i biotypu bakterii, która ją wywołała. W leczeniu postaci ostrej wykorzystuje się antybiotyki, a w przypadku postaci przewlekłej zastosowanie znajduje leczenie objawowe.
- Jakie są objawy brucelozy?
- Są one mało charakterystyczne np. gorączka, osłabienie, bóle stawów i kości. Dlatego konieczna jest w tym przypadku dokładny wywiad epidemiologiczny i rozbudowana diagnostyka.
