Próby wątrobowe to jedno z najczęstszych badań biochemicznych krwi. Na podstawie tego badania można ocenić pracę wątroby oraz określić aktywność enzymów wątrobowych, w tym ALT, AST, ALP, GGTP, a także parametru stężenia bilirubiny całkowitej.
Próby wątrobowe – co to za badanie?
Próby wątrobowe badanie to zestaw testów laboratoryjnych, które pozwalają na ocenę funkcjonowania wątroby oraz wykrycie ewentualnych problemów z jej pracą. Badanie czynności wątroby jest ważne w diagnostyce wielu chorób wątroby, a także w monitorowaniu leczenia chorób wątroby i kontroli stanu pacjenta.
Próby wątrobowe – wskazania do badania
Wskazania do badania prób wątrobowych to przede wszystkim podejrzenie chorób wątroby, takich jak:
- wirusowe zapalenie wątroby (WZW typu A, B, C, D, E)
- alkoholowe zapalenie wątroby
- choroba wątroby tłuszczowej
- marskość wątroby
- nowotwory wątroby
Ponadto, próby wątrobowe mogą być wykonywane w przypadku podejrzenia chorób innych narządów, które mogą wpływać na funkcjonowanie wątroby, takich jak choroby trzustki, jelit lub nerek.
Próby wątrobowe – badanie
Testy wątrobowe są złożone. Badania laboratoryjne, które wchodzą w skład prób wątrobowych i są wykonywane z krwi, to przede wszystkim:
- ALT (alanina aminotransferaza) – badanie poziomu enzymu ALT, który jest obecny w komórkach wątroby. Wysoki poziom ALT może wskazywać na uszkodzenie wątroby.
- AST (asparaginian aminotransferaza) – badanie poziomu enzymu AST, który występuje również w komórkach wątroby. Wysoki poziom AST może być oznaką choroby wątroby lub problemów z sercem.
- ALP (fosfataza alkaliczna) – badanie poziomu enzymu ALP, który jest obecny w komórkach wątroby, kości i jelit. Wysoki poziom ALP wskazuje na problemy z wątrobą, ale także na problemy z kośćmi lub jelitami.
- GGT (gamma-glutamylotransferaza) – badanie poziomu enzymu GGT, który występuje w wątrobie, ale również w innych tkankach, takich jak trzustka, nerki i mózg. Wysoki poziom GGT może oznaczać choroby wątroby lub problemy z trzustką.
- Bilirubina – badanie poziomu bilirubiny, która powstaje w wyniku rozpadu czerwonych krwinek i jest usuwana z organizmu przez wątrobę. Wysoki poziom bilirubiny może wskazywać na problemy z wątrobą lub układem krwiotwórczym.
- Albuminy – badanie poziomu albumin, białka produkowanego przez wątrobę, którego obniżony poziom może wskazywać na problemy z wątrobą lub problemy z odżywianiem.
W zależności od sytuacji klinicznej, lekarz może zlecić również inne badania, takie jak wskaźnik protrombinowy (PT), który pomaga ocenić funkcjonowanie układu krzepnięcia i jest związany z pracą wątroby.
Próby wątrobowe przygotowanie do badania
Badanie prób wątrobowych polega na pobraniu próbki krwi pacjenta. Przygotowanie do badania jest minimalne, ale warto poinformować lekarza lub pielęgniarkę o przyjmowanych lekach, ponieważ niektóre z nich mogą wpływać na wyniki badania. Lekarz może zalecić przerwanie przyjmowania niektórych leków na kilka dni przed badaniem. Ponadto pacjent powinien być na czczo, a próbka musi byc pobrana pomiędzy godziną 7 a 11 rano.
Próbkę krwi pobiera się zwykle z żyły łokciowej za pomocą igły. Przed pobraniem krwi skóra wokół miejsca wkłucia zostanie oczyszczona i zdezynfekowana. Po zabiegu miejsce nakłucia powinno być owinięte gazikiem i uciskane przez kilka minut, aby zapobiec krwawieniu.
Całe badanie zwykle trwa kilka minut i jest mało inwazyjne. Po pobraniu krwi pacjent może normalnie funkcjonować i wrócić do swoich codziennych czynności. Wyniki badania będą gotowe po kilku dniach i zostaną przedstawione przez lekarza lub specjalistę, który oceni ich interpretację i wskaże dalsze postępowanie.
Próby wątrobowe – normy badania
Orientacyjne wartości referencyjne dla poszczególnych parametrów w badaniach prób wątrobowych przedstawiają się nastepująco:
- ALT (alanina aminotransferaza): 10-40 U/L (jednostek na litr krwi)
- AST (asparaginian aminotransferaza): 10-34 U/L
- ALP (fosfataza alkaliczna): 30-120 U/L
- GGT (gamma-glutamylotransferaza): do 55 U/L dla kobiet i do 65 U/L dla mężczyzn
- Bilirubina: do 1,2 mg/dL (miligramów na decylitr krwi)
- Albuminy: 3,5-5,5 g/dL
Wysokie wartości prób wątrobowych mogą wskazywać na uszkodzenie lub chorobę wątroby, ale mogą też być spowodowane innymi czynnikami, takimi jak przyjmowanie niektórych leków, nadużywanie alkoholu, zakażenie wirusowe lub problemy metaboliczne.
Co oznaczają podwyższone próby wątrobowe?
Wysoki wynik ALT (alanina aminotransferazy) lub AST (asparaginian aminotransferazy) może wskazywać na uszkodzenie wątroby, np. w przypadku chorób wątroby wirusowych takich, jak wirusowe zapalenie wątroby typu B lub C, alkoholowej choroby wątroby, choroby tłuszczowej wątroby czy toksycznych uszkodzeń wątroby.
Podwyższona fosfataza alkaliczna (ALP) może wskazywać na choroby dróg żółciowych lub choroby związane z układem kostnym.
Podwyższona gamma-glutamylotransferaza (GGT) często jest związana z nadużywaniem alkoholu oraz chorobami wątroby, ale może również być zwiększona w przypadku chorób dróg żółciowych.
Podwyższona bilirubina może świadczyć o problemach z wydalaniem żółci.
Próby wątrobowe – profilaktyka
W przypadku stwierdzenia poważnych problemów z wątrobą, lekarz może zalecić specjalistyczne leczenie i zmianę stylu życia.
- Unikanie alkoholu lub całkowite jego wyeliminowanie z diety, jeśli wyniki prób wskazują na alkoholową chorobę wątroby lub nadużywanie alkoholu.
- Zmiana diety na zdrowszą, bogatą w warzywa, owoce, błonnik i niskotłuszczowe produkty, a jednocześnie ograniczenie tłustych, smażonych i przetworzonych produktów.
- Utrzymywanie prawidłowej masy ciała poprzez zdrowe odżywianie i regularną aktywność fizyczną.
- Unikanie palenia papierosów, z uwagi na fakt, że substancje zawarte w dymie papierosowym są toksyczne dla wątroby i mogą przyczyniać się do uszkodzenia tego narządu.
- Unikanie lub ograniczenie spożycia niektórych leków, które mogą wpływać na funkcjonowanie wątroby, np. paracetamolu lub niektórych leków przeciwzapalnych.
- Regularne badania kontrolne, aby monitorować stan wątroby i reagować na zmiany w odpowiednim czasie.
W przypadku chorób wątroby, lekarz może zalecić specjalistyczne leczenie, takie jak farmakoterapia, dieta lub procedury inwazyjne, w zależności od indywidualnej sytuacji pacjenta.
Najważniejsze informacje:
- Próby wątrobowe (ang. liver function tests – LFT) to badania krwi pacjenta na podstawie, których można ocenić stopień uszkodzenia wątroby oraz jej stan czynności metabolicznej i wydalniczej.
- Próby wątrobowe co to jest dokładnie? Otóż są to testy wątrobowe to pomiar enzymów wytwarzanych przez wątrobę: aminotransferaz AspAT i ALAT, fosfatazy zasadowej, bilirubiny oraz albumin.
- Złe wyniki prób stwierdza się, aż u około 20% badanych pacjentów. Nieprawidłowe wyniki pozwalają potwierdzić wiele dolegliwości i chorób.
- Próby wątrobowe cena badania zaczyna się od 30 złotych.
FAQ - Najczęsciej zadawane pytania
- Co to są próby wątrobowe?
- Próby wątrobowe to zestaw laboratoryjnych badań krwi, które pozwalają ocenić funkcjonowanie wątroby i wykryć ewentualne uszkodzenia lub choroby tego narządu.
- O czym świadczą podwyższone próby wątrobowe?
- Podwyższone próby wątrobowe mogą świadczyć o uszkodzeniu lub chorobie wątroby. Wątroba to narząd, który pełni wiele ważnych funkcji w organizmie, w tym filtruje krew, usuwa toksyny i produkuje żółć, która jest potrzebna do trawienia tłuszczów.
- Jak długo nie pić przed próbami wątrobowymi?
- Przed wykonaniem prób wątrobowych z krwi zaleca się zastosowanie kilku zasad, które pomogą uzyskać dokładne wyniki badań. Jedną z tych zasad jest unikanie spożywania alkoholu przed badaniem. Zwykle zaleca się, aby nie pić alkoholu przez co najmniej 24 godziny przed wykonaniem prób wątrobowych. Jednakże, jeśli wynikająca przyczyna badań dotyczy chorób alkoholowych wątroby, to zaleca się powstrzymanie się od spożywania alkoholu na kilka dni lub dłużej przed badaniem.
- Jaki wynik ALAT jest niepokojący?
- Wartości referencyjne dla poziomu ALAT u dorosłych kobiet i mężczyzn zwykle wynoszą od 10 do 40 U/l (jednostek na litr). Oznacza to, że poziom ALAT poniżej 40 U/l uważa się za normę.
Jeśli wynik badania wykazuje poziom ALAT powyżej wskazanej normy, to może świadczyć o uszkodzeniu lub chorobie wątroby. Warto jednak pamiętać, że samo podwyższenie poziomu ALAT nie jest równoznaczne z rozpoznaniem choroby wątroby, a jedynie sugeruje konieczność dalszej diagnostyki.
