Cytologia, to podstawowe badanie w ginekologii, które powinno być regularnie wykonywane przez kobiety, które rozpoczęły życie seksualne lub osiągnęły wiek 21 lat. Regularne przeprowadzanie tego badania umożliwia wczesne wykrywanie nowotworów szyjki macicy, co znacząco zwiększa szanse na skuteczne wyleczenie. Badanie to, jego przebieg, odpowiedni moment do przeprowadzenia, przygotowanie się do niego oraz inne istotne kwestie, są tematami, na które odpowiada specjalista ginekolog.
Cytologia co to jest?
Cytologia – jakie są jej rodzaje i na czym polega to badanie? Cytologia ginekologiczna polega na zebraniu wymazu z szyjki macicy przy użyciu specjalnego narzędzia – szczoteczki. Próbka ta jest następnie analizowana pod mikroskopem przez cytologa lub histopatologa.
Wyróżniamy dwa podstawowe rodzaje cytologii:
- Tradycyjna cytologia – polega na zebraniu komórek z szyjki macicy i bezpośrednim umieszczeniu ich na szklanej płytce laboratoryjnej.
- Cytologia płynna (LBC – liquid based cytology) – jest to nowsza technika, która pozwala na dokładniejszą diagnostykę. Wymaz umieszcza się w pojemniku z płynem konserwującym, co pozwala oddzielić komórki nabłonkowe od innych elementów, takich jak śluz czy krew, i umożliwia przygotowanie jednolitej warstwy komórek na szkiełku. Znana jest również jako cytologia cienkowarstwowa lub jednowarstwowa.
Obie techniki są porównywalne pod względem skuteczności wykrywania zmian dysplastycznych, jednak cytologia płynna jest często zalecana przez Polskie Towarzystwo Ginekologiczne ze względu na jej rozszerzone możliwości diagnostyczne, w tym także możliwość przeprowadzenia dodatkowych badań, jak test na obecność wirusa HPV, jeśli wyniki cytologii na to wskazują.
Cytologia – jakie nieprawidłowości może wykryć?
Cytologia jest badaniem przesiewowym, które ma na celu wykrycie nieprawidłowych lub potencjalnie nieprawidłowych komórek na szyjce macicy, co pozwala na wczesne rozpoznanie chorób nowotworowych. Badanie to nie wykrywa bezpośrednio wirusa HPV, jednak przy wykorzystaniu cytologii płynnej możliwe jest jednoczesne przeprowadzenie testu DNA HPV, który informuje o zakażeniu i typie wirusa.
Cytologia w ciąży
Cytologia w ciąży to dział medycyny zajmujący się badaniem komórek pochodzących z szyjki macicy (cervix) u kobiet w ciąży. Badanie to ma na celu ocenę ewentualnych zmian komórkowych, takich jak komórki atypowe czy nowotworowe. Cytologia jest rutynowo przeprowadzana podczas regularnych badań prenatalnych w celu monitorowania zdrowia kobiety w ciąży.
W trakcie badania cytologicznego, lekarz pobiera komórki z obszaru szyjki macicy za pomocą specjalnej szczoteczki lub łagodnego strumienia płynu. Następnie próbki te są analizowane pod mikroskopem, co pozwala na identyfikację ewentualnych nieprawidłowości komórkowych.
Cytologia w ciąży jest ważnym elementem opieki prenatalnej, umożliwiając wczesne wykrycie ewentualnych problemów, takich jak infekcje czy zmiany nowotworowe. Regularne badania cytologiczne są zalecane dla wszystkich kobiet w ciąży, aby monitorować stan zdrowia szyjki macicy i zapewnić odpowiednie środki zapobiegawcze lub leczenie, jeśli to konieczne.
Jak przebiega badanie cytologiczne?
Wizyta u ginekologa w celu wykonania cytologii rozpoczyna się od wywiadu zdrowotnego, który obejmuje pytania o cykle miesięczne, ciąże, porody, przyjmowane leki, a także datę ostatniej miesiączki. Następnie na fotelu ginekologicznym lekarz, używając wziernika, pobiera wymaz z szyjki macicy specjalną szczoteczką. Próbka ta jest potem aplikowana na szkiełko (w przypadku cytologii tradycyjnej) lub umieszczana w płynie (w przypadku cytologii LBC). Pobrana próbka jest wysyłana do laboratorium, a cały proces trwa zaledwie kilka chwil.
Cytologia grupy ryzyka
Cytologia w grupie ryzyka odnosi się do przeprowadzania badań cytologicznych u kobiet, które są narażone na zwiększone ryzyko wystąpienia pewnych schorzeń, zwłaszcza zmian komórkowych związanych z nowotworami narządu rodnego. Grupa ryzyka może obejmować kobiety, u których istnieje większe prawdopodobieństwo wystąpienia pewnych czynników ryzyka, takich jak:
- Jeśli w rodzinie występowały przypadki nowotworów narządu rodnego, kobieta może być uznana za część grupy ryzyka.
- Niektóre infekcje, takie jak zakażenia wirusem brodawczaka ludzkiego (HPV), mogą zwiększać ryzyko wystąpienia zmian komórkowych prowadzących do raka szyjki macicy.
- Palenie tytoniu zwiększa ryzyko rozwoju raka szyjki macicy.
- Wczesne rozpoczęcie aktywności seksualnej może zwiększać ryzyko zakażenia wirusem HPV.
Czy badanie cytologiczne jest bolesne?
Dla kobiet, które po raz pierwszy poddają się cytologii, ważną informacją jest, że sam zabieg pobrania wymazu jest bezbolesny, chociaż może być odczuwany jako niekomfortowy.
Najważniejsze informacje:
- Cytologia jest podstawowym badaniem ginekologicznym, mającym na celu wykrycie wczesnych zmian komórkowych na szyjce macicy, co umożliwia wczesną diagnozę nowotworów i zwiększa szanse na skuteczne leczenie.
- Wyróżnia się tradycyjną cytologię, polegającą na bezpośrednim umieszczeniu komórek na szklanej płytce, oraz cytologię płynną, gdzie wymaz umieszcza się w płynie konserwującym, co pozwala na dokładniejszą diagnostykę.
- Cytologia płynna, znana także jako cytologia cienkowarstwowa, ma rozszerzone możliwości diagnostyczne i pozwala na jednoczesne przeprowadzenie testu na obecność wirusa HPV, co jest zalecane przez Polskie Towarzystwo Ginekologiczne.
- Cytologia w ciąży to rutynowe badanie podczas badań prenatalnych, mające na celu monitorowanie zdrowia szyjki macicy u kobiet w ciąży, umożliwiając wczesne wykrycie ewentualnych problemów, takich jak infekcje czy zmiany nowotworowe.
- Wizyta u ginekologa obejmuje wywiad zdrowotny oraz pobranie wymazu z szyjki macicy za pomocą specjalnej szczoteczki. Próbka jest analizowana pod mikroskopem, a proces jest szybki i zazwyczaj bezbolesny.
- Badania cytologiczne zalecane są dla kobiet w grupie ryzyka, takich jak osoby z historią rodzinnych przypadków nowotworów narządu rodnego, palacze tytoniu, osoby z infekcjami przenoszonymi drogą płciową czy te, które rozpoczęły aktywność seksualną we wczesnym wieku. Badania w tej grupie pozwalają na wczesne wykrycie potencjalnych problemów zdrowotnych.
FAQ - Najczęsciej zadawane pytania
- Czym jest cytologia?
- Cytologia to dziedzina nauki zajmująca się badaniem komórek pod mikroskopem.
- Jak przygotować się do badania cytologicznego?
- Przed badaniem cytologicznym należy unikać stosowania doustnych środków antykoncepcyjnych oraz jakiejkolwiek higieny intymnej przez co najmniej 24 godziny.
- W którym wieku powinno się zacząć wykonywać badania cytologiczne?
- Zaleca się rozpoczęcie regularnych badań cytologicznych po ukończeniu 21. roku życia lub po rozpoczęciu współżycia seksualnego.
- Jakie są najczęstsze wyniki badania cytologicznego?
- Najczęstszymi wynikami badania cytologicznego są:
- PAP I (komórki prawidłowe),
- PAP II (zmiany nieznaczne),
- PAP III (zmiany łagodne),
- PAP IV (zmiany umiarkowane),
- PAP V (zmiany znaczne, możliwe nowotwory). - Czy badanie cytologiczne jest bolesne?
- Badanie cytologiczne nie powinno być bolesne, jednak może być nieco niekomfortowe. Ważne jest, aby pacjentka była zrelaksowana i miała zaufanie do lekarza wykonującego badanie.
