Badania

Badania lekarskie zwane także diagnostycznymi stanowią nieodzowny element w diagnozowaniu i leczeniu każdej choroby. Badania wykonywane są na zlecenie lekarza.

Badania diagnostyczne rodzaje

Badania krwi

Badania krwi należą do najczęstszych badań diagnostycznych. Ważne jest, aby badania te wykonywać regularnie, kontrolować na bieżąco ich wyniki. Badania laboratoryjne krwi mogą pomóc w ocenie poziomu cholesterolu, triglicerydów, glukozy i innych czynników ryzyka chorób sercowo-naczyniowych.

Przykładowe badania krwi to między innymi:

• biochemiczne i ogólne,
• w kierunku chorób autoimmunologicznych,
• w kierunku nietolerancji i alergii, infekcji
• genetyczne, hormonalne,
• w celu wykrycia markerów nowotworowych. 

Badania moczu

Badanie moczu ma na celu ocenić chemiczne i fizyczne właściwości moczu, a oprócz tego wyniki służą do ilościowego oznaczenia m. in. glukozy, białka i wapnia.

Badania diagnostyczne kału

Te badania pozwalają głównie ocenę ogólnego stanu organizmu, ale również:

• obecności pasożytów w kale
• występowania krwi utajonej. 

Badania diagnostyczne słuchu

Badania diagnostyczne słuchu służą do oceny jakości słyszenia oraz identyfikacji ewentualnych zaburzeń słuchu. Wśród badań diagnostycznych słuchu należy wskazać:

1. Audiometrię, która służy do oceny zdolności słyszenia dźwięków o różnej częstotliwości i natężeniu. Polega ona na odsłuchiwaniu serii dźwięków o różnej częstotliwości i natężeniu, a następnie rejestrowaniu wyników w formie tzw. audiogramu.
2. Impedancja akustyczna – to badanie, które służy do oceny funkcjonowania ucha środkowego i jego zdolności do przewodzenia dźwięków. Polega na wprowadzeniu do ucha specjalnego urządzenia, które wywołuje lekkie zmiany ciśnienia powietrza w uchu i rejestruje ich skutki.
3. Potencjały wywołane słuchowe jest to badanie, które umożliwia ocenę funkcjonowania dróg słuchowych w mózgu. Polega na wywołaniu serii dźwięków o różnej częstotliwości i natężeniu, a następnie rejestrowaniu reakcji mózgu na te dźwięki.

Badania diagnostyczne skóry skóry

Badania diagnostyczne skóry mają na celu diagnozowanie chorób i zaburzeń skórnych oraz pomagają w ustaleniu optymalnego planu leczenia. Oto kilka przykładów badań diagnostycznych skóry:

1. Biopsja skóry – to pobranie małego kawałka tkanki skórnej do badania mikroskopowego. Jest to jedno z najważniejszych badań diagnostycznych skóry i umożliwia dokładne zdiagnozowanie wielu chorób skóry, takich jak nowotwory skóry, choroby autoimmunologiczne i choroby infekcyjne.
2. Testy alergiczne – to badania, które pozwalają na określenie, na które substancje skóra jest uczulona. Najczęściej stosowane są testy plamowe, w których na skórę nakłada się małe ilości różnych substancji, a następnie obserwuje się reakcję skóry.
3. Dermatoskopia – to szczegółowe badanie pozwalające na dokładną obserwację struktury skóry z użyciem dermatoskopu. Jest to narzędzie podobne do lupki, które umożliwia powiększenie obrazu skóry i umożliwia dokładniejszą ocenę zmian skórnych.
4. Kultura bakteryjna – to diagnostyka, w której próbki skóry pobrane są do hodowli bakteryjnej, co umożliwia identyfikację drobnoustrojów wywołujących zakażenia skóry.
5. Testy immunologiczne – są to badania, które pozwalają na wykrycie obecności przeciwciał lub antygenów w próbkach skóry. Są one przydatne w diagnostyce chorób autoimmunologicznych, takich jak toczeń rumieniowaty układowy czy łuszczyca.
6. Testy histologiczne – to badanie, które polega na analizie tkanki skórnej pod mikroskopem, co umożliwia dokładniejszą diagnostykę chorób skóry.

Badania diagnostyczne skóry przeprowadzane są zwykle przez dermatologów lub lekarzy zajmujących się chorobami skóry.

Badania diagnostyczne endoskopowe

Badania endoskopowe pozwalają na bezpośrednie obejrzenie i ocenę wnętrza ciała, szczególnie jamy brzusznej i klatki piersiowej. Podczas tych badań wykorzystuje się specjalistyczne urządzenia wyposażone w kamerę i oświetlenie, co umożliwia przekazywanie obrazów na monitor.

Oto kilka przykładów badań endoskopowych:

1. Gastroskopia – badanie endoskopowe górnego odcinka przewodu pokarmowego, w tym żołądka i dwunastnicy.
2. Kolonoskopia – badanie endoskopowe dolnego odcinka przewodu pokarmowego (jelita grubego).
3. Bronchoskopia – badanie endoskopowe dróg oddechowych, w tym krtani i oskrzeli.
4. Cystoskopia – badanie endoskopowe pęcherza moczowego.
5. Histeroskopia – badanie endoskopowe wnętrza macicy.
6. Laparoskopia – badanie endoskopowe jamy brzusznej, które wykonywane jest poprzez niewielkie nacięcia w skórze.

Badania endoskopowe pozwalają na dokładną ocenę wnętrza ciała, umożliwiają diagnostykę chorób i patologii oraz pozwalają na pobranie próbek tkanki do dalszej analizy. Są to procedury zwykle wykonywane przez specjalistów, takich jak gastroenterolodzy, pulmonolodzy, urolodzy czy ginekolodzy.

Badania czynnościowe

Badania czynnościowe to testy, które pozwalają na ocenę funkcjonowania narządów i układów w organizmie. Badania te umożliwiają diagnozowanie chorób i zaburzeń, a także monitorowanie postępu leczenia. Oto kilka przykładów badań czynnościowych:

1. Spirometria – to badanie, które służy do oceny czynności płuc. Polega na pomiarze pojemności płuc i szybkości przepływu powietrza podczas oddychania.
2. Testy czynnościowe tarczycy – to badania krwi, które oceniają poziom hormonów tarczycy (TSH, T4, T3) oraz testy obrazowe, takie jak ultrasonografia tarczycy.
3. Testy czynnościowe wątroby – to badania krwi, które oceniają poziomy enzymów wątrobowych (AST, ALT, ALP), białek, bilirubiny i innych substancji, a także badania obrazowe, takie jak tomografia komputerowa lub rezonans magnetyczny wątroby.
4. Testy czynnościowe nerek – to badania krwi, które oceniają poziomy kreatyniny, mocznika i innych substancji, a także badania obrazowe, takie jak ultrasonografia nerek lub tomografia komputerowa.

Badania serca

Badania serca to szereg testów diagnostycznych, które pozwalają na ocenę stanu zdrowia serca i układu krążenia. Oto najważniejsze z nich:

1. EKG (elektrokardiogram) – to badanie, które pozwala na rejestrację aktywności elektrycznej serca. Badanie pozwala na ocenę rytmu serca, prędkości tętna oraz wykrywanie zaburzeń w przewodzeniu impulsów.
2. Echo serca (echokardiografia) – to badanie ultrasonograficzne, które pozwala na obrazowanie serca i okolicznych tkanek. Echo serca umożliwia ocenę rozmiaru i kształtu serca, funkcji skurczowej, objętości i wydajności serca, a także obecności uszkodzeń, niewydolności i skrzepów.
3. Test wysiłkowy (ergometria) – to badanie, które ocenia reakcję serca i układu krążenia na wysiłek fizyczny. Podczas testu pacjent ćwiczy na bieżni lub na rowerze, a jednocześnie mierzone są parametry takie jak ciśnienie krwi, tętno, EKG i poziom tlenu we krwi.
4. Holter EKG – to urządzenie noszone przez pacjenta przez kilka dni, które rejestruje aktywność elektryczną serca w ciągu całego dnia. Dzięki temu badaniu można wykryć nieregularny rytm serca lub inne zaburzenia, które nie występują podczas standardowego EKG.

Wszystkie te badania mogą być wykonywane przez kardiologa w gabinecie lekarskim lub w specjalistycznych ośrodkach medycznych. Regularne badania serca są szczególnie ważne dla osób z czynnikami ryzyka chorób sercowo-naczyniowych, takich jak palenie papierosów, nadwaga, cukrzyca, wysokie ciśnienie krwi i wysoki poziom cholesterolu.

Badania diagnostyczne histopatologiczne

Badania histopatologiczne to rodzaj diagnostyki laboratoryjnej, które polega na analizie pod mikroskopem tkanki pobranej z ciała pacjenta. Ten typ badania wspiera diagnozę chorób, w tym chorób nowotworowych, a także pomaga w określaniu ich stadium i postępie. Oto kilka przykładów badań histopatologicznych:

1. Biopsja – to pobranie próbki tkanki z ciała pacjenta do dalszej analizy. Próbka może być pobrana za pomocą specjalnego narzędzia, takiego jak igła, lub podczas operacji chirurgicznej.
2. Wycinek – to pobranie mniejszej próbki tkanki do analizy. Jest to często wykorzystywane w przypadku podejrzenia chorób skóry, w których wystarczy pobranie tylko niewielkiej próbki.

Próbki pobranej tkanki są następnie barwione i badane pod mikroskopem przez patologa, który jest specjalistą w dziedzinie diagnostyki laboratoryjnej..

Badania diagnostyczne wzroku

Badania wzroku to spektrum testów diagnostycznych, które pozwalają na ocenę ostrości wzroku, zdolności do widzenia kolorów, pola widzenia i ogólnego stanu zdrowia oczu. Oto kilka najważniejszych badań wzroku:

1. Badanie ostrości wzroku – podczas tego badania pacjent jest proszony o przeczytanie literek umieszczonych na tablicy z różnych odległości. Pozwala to na ocenę ostrości wzroku, czyli zdolności rozróżniania drobnych szczegółów na odległość.
2. Tonometria – to badanie poziomu ciśnienia wewnątrz gałki ocznej. Tonometria jest wykonywana, aby wykryć choroby takie jak jaskra, które mogą prowadzić do utraty wzroku.
3. Badanie dna oka – podczas badania dna oka lekarz ogląda wewnętrzną strukturę oka, w tym siatkówkę, naczynia krwionośne i nerw wzrokowy, za pomocą specjalnego narzędzia zwany oftalmoskopem.
4. Perymetria – badanie to pozwala na ocenę pola widzenia. Pacjent jest proszony o skierowanie wzroku na stały punkt, a następnie oznaczane są wszystkie miejsca, gdzie może zobaczyć światło.
5. Badanie widzenia barw – testy te pozwalają na ocenę zdolności do rozróżniania kolorów. W tym badaniu pacjent jest proszony o zidentyfikowanie różnych kolorów i odcieni.

Wszystkie te badania mogą być wykonywane przez okulistę w gabinecie lekarskim lub w specjalistycznych ośrodkach medycznych. Regularne badania wzroku są szczególnie ważne dla osób z rodzinami, w których występowały choroby oczu, osób powyżej 40 roku życia i osób z innymi czynnikami ryzyka, takimi jak cukrzyca czy nadciśnienie tętnicze.

Badania diagnostyczne obrazowe

1. EKG – elektrokardiogram jest badaniem, które pozwala na ocenę rytmu serca i wykrycie ewentualnych zaburzeń pracy serca.
2. RTG – rentgenografia jest badaniem obrazowym, które pozwala na uzyskanie obrazów wewnętrznych organów i kości.
3. Tomografia komputerowa (CT) – badanie obrazowe, które pozwala na uzyskanie dokładnych obrazów narządów wewnętrznych za pomocą promieniowania rentgenowskiego i komputera.
4. MRI – rezonans magnetyczny jest innym rodzajem badania obrazowego, które wykorzystuje silne pole magnetyczne i fale radiowe do uzyskania szczegółowych obrazów wewnętrznych narządów.
5. Badanie endoskopowe – endoskopia to badanie, które pozwala na bezpośrednie oglądanie wnętrza narządów za pomocą elastycznej rurki wyposażonej w kamerę. W zależności od miejsca badania, endoskopia może być stosowana do badania przełyku, żołądka, jelit czy oskrzeli.

Wszystkie te badania mają różne zastosowania i mogą pomóc w diagnozowaniu różnych chorób i stanów zdrowia. Decyzja o wykonaniu konkretnej metody diagnostycznej powinna zawsze zależeć od indywidualnego przypadku pacjenta i być uzależniona od jego objawów i historii choroby.