Badanie fT4

Badanie fT4 jest zlecane przy problemach z tarczycą. Wśród hormonów tarczycy można wyróżnić między innymi fT4. Nieprawidłowy wynik badania tego hormonu może znacząco wpływać na funkcjonowanie organizmu człowieka, dlatego powinien być skonsultowany z lekarzem.

Hormony tarczycy

Tarczyca to organ, który ma duże znaczenie w prawidłowym funkcjonowaniu organizmu. Hormony tarczycy wraz z hormonem TSH, który jest wytwarzany przez przysadkę, wpływają na tempo metabolizmu, gospodarkę wapniowo-fosforanową, a także działanie wielu narządów i układów w ciele człowieka.

W przypadku podejrzewania zaburzeń pracy tarczycy zalecane jest oznaczenie poziomu jej hormonów we krwi. Wśród nich wyszczególnia się przede wszystkim następujące:

• wolna trijodotyronina (fT3),
• wolna tyroksyna (fT4),
• hormon tyreotropowy (TSH).

Stężenia poszczególnych hormonów są ze sobą powiązane. Dlatego tak istotne jest analizowanie wyników badań w sposób kompleksowy.

Czym jest fT4?

Skrót fT4 oznacza wolną tyroksynę, jeden z hormonów produkowanych przez tarczycę i kontrolowanych przez podwzgórze oraz przysadkę mózgową. Tyroksyna w pozytywny sposób wpływa na funkcjonowanie układu nerwowego, a także układu kostnego i mięśniowego. Dzięki niej możliwe jest zachowanie optymalnej gospodarki wapniowo-fosforanowej oraz dotlenienie komórek organizmu. Tyroksyna odpowiada również za działanie układu płciowego. Optymalne stężenie tego hormonu umożliwia między innymi zajście w ciążę i jej utrzymanie.

Wskazania do badania fT4

Badanie fT4 zalecane jest wszystkim pacjentom, u których wynik hormonu TSH nie jest prawidłowy i podejrzewa się zaburzenia w pracy tarczycy, takie jak na przykład nadczynność lub niedoczynność gruczołu. Dodatkowo badanie fT4 powinno być wykonane w następujących przypadkach:

• monitorowanie leczenia chorób tarczycy,
• monitorowanie stanu pacjentów z wolem tarczycowym,
• podejrzenie raka tarczycy,
• diagnozowanie niepłodności,
• wykluczenie wrodzonej niedoczynności tarczycy.

Na czym polega badanie fT4?

Wyniki badań hormonów tarczycy powinny być analizowane w sposób kompleksowy, dlatego zaleca się wykonanie całego zestawu badań: fT3, fT4 i TSH. Zbyt wysoki lub zbyt niski poziom fT4 może korelować z nieprawidłowym wynikiem badania TSH, jednak nie dzieje się tak w każdym przypadku. Badanie fT4 wraz z innymi hormonami tarczycy wykonywane jest z próbki krwi, najczęściej pobieranej z żyły łokciowej. Zalecane jest wykonanie go na czczo w godzinach porannych.

Norma fT4

Badanie fT4 to określenie stężenia wolnej frakcji tyroksyny. Norma w tym przypadku wynosi od 11,8 do 24,6 pmol/l. Możliwe jest również zbadanie poziomu tyroksyny całkowitej, czyli T4. Norma dla tego parametru wynosi od 58 do 154 nmol/l. Normy tyroksyny mogą różnić pomiędzy poszczególnymi laboratoriami, dlatego warto powierzyć ocenę wyników lekarzowi.

Stosunek fT3 do fT4

Prawidłowa interpretacja wyników hormonów tarczycy uwzględnia również sprawdzenie stosunku fT3 do fT4. FT4 to nieaktywna postać hormonu, a fT3 jest aktywna. Dlatego tak istotna dla prawidłowej pracy tarczycy jest konwersja z fT4 do fT3. Stosunek obu hormonów można policzyć samodzielnie, dzięki wykorzystaniu kalkulatorów dostępnych w sieci. Problemy z konwersją mogą pojawić się w momencie, gdy fT4 będzie więcej niż fT3.

Podwyższone fT4

Podwyższone badanie fT4 może świadczyć o zaburzeniach pracy tarczycy. Wśród nich można wskazać pojawienie się choroby Gravesa-Basedowa, wola tarczycy, a także choroby Hashimoto.

Zmiany w stężeniach hormonów tarczycy mogą pojawić się również w trakcie ciąży, a podwyższony poziom fT4 po porodzie może świadczyć o poporodowym zapaleniu tarczycy. Niskie TSH, a podwyższone fT3 oraz fT4 mogą sugerować występowanie pierwotnej nadczynności tarczycy.

Zwiększony poziom hormonów tarczycy może występować również u pacjentów przyjmujących zbyt duże dawki syntetycznych hormonów tarczycy, co powoduje konieczność zweryfikowania dawki. Nieprawidłowe wyniki badań mogą być skutkiem stosowania także innych leków. Wśród nich można wymienić na przykład leki przeciwpadaczkowe oraz środki antykoncepcyjne.

Objawy wysokiego fT4

Podwyższonemu poziomowi fT4 mogą towarzyszyć pewne charakterystyczne objawy. Wśród nich można wskazać następujące:

• nadmierny apetyt,
• pobudzenie,
• kołatanie serca,
• problemy ze snem,
• nerwowość,
• stany depresyjne,
• zaburzenia miesiączkowania,
• męczliwość mięśni,
• wytrzeszcz oczu.

W przypadku zaobserwowania wyżej wymienionych objawów zaleca się kontakt z lekarzem, najlepiej specjalistą endokrynologiem. Objawem podwyższonego poziomu fT4 mogą być również problemy z zajściem w ciążę u kobiet.

Obniżone fT4

Obniżony poziom fT4 może świadczyć o pojawieniu się niedoczynności tarczycy, która może wynikać z choroby Hashimoto, Gravesa-Basedowa, usunięcia tarczycy, a także niedoczynności podwzgórza lub przysadki. Wysokie TSH i niskie fT3 i fT4 może sugerować pierwotną niedoczynność tarczycy. Przy niedoczynności tarczycy u pacjenta mogą się pojawić następujące objawy:

• spowolnienie metabolizmu,
• zaparcia,
• tycie,
• osłabienie i senność,
• nadmierne marznięcie,
• zaburzenia miesiączkowania.

Badanie fT4 może okazać się fałszywie dodatni lub fałszywie ujemny. Taki stan rzeczy może wynikać na przykład ze stosowania niektórych leków.

Badanie fT4 w ciąży

Poziomy hormonów tarczycy mogą się zmieniać w trakcie trwania ciąży. Niedoczynność tarczycy może w negatywny sposób wpływać na rozwój płodu oraz jego zdolności intelektualne. Zazwyczaj stężenie hormonów tarczycy w ciąży jest wyższe. Dlatego niektóre laboratoria stosują inne normy dla kobiet ciężarnych.

Badanie fT4 u dzieci

U noworodków wykonuje się przesiewowe badania hormonów tarczycy w celu wykluczenia pierwotnej niedoczynności lub nadczynności tarczycy. Zaburzenia w pracy tarczycy w starszym wieku powinny skłonić do konsultacji z lekarzem, który zleci wykonanie odpowiednich badań.

Cena badania fT4

Wielu pacjentów zastanawia się, ile kosztuje badanie fT4. Badanie można wykonać bezpłatnie w ramach kontraktu z NFZ, jeśli uzyska się stosowne skierowanie. Możliwe jest również wykonanie tego badania prywatnie. Koszt wykonania badania fT4 wynosi od 20 do 35 zł, w zależności od wybranego laboratorium.