Endoproteza biodra

Endoproteza biodra jest metodą leczenia ciężkich zmian zwyrodnieniowych stawu biodrowego. Wyróżnia się kilka rodzajów endoprotezy, dobierając go zawsze do indywidualnych cech pacjenta.

Endoproteza biodra – krótka charakterystyka

Endoproteza stawu biodrowego to sztuczny staw, który zastępuje staw zniszczony przez chorobę. Składa się z panewki, trzpienia i głowy. 

Operacja wszczepienia endoprotezy do alloplastyka. Wymienione wyżej elementy zastępują panewkę i głowę zniszczonego stawu. Metalowe powierzchnie rozdziela polietylenowa wkładka. 

W zasadzie wszystkie endoprotezy biodra podzielić można na dwa typy. Różnią się one między sobą sposobem osadzania protezy w tkance kostnej. 

1. Endoprotezy cementowe – są osadzone na akrylowym cemencie chirurgicznym. 
2. Endoprotezy bezcementowe – montowane są w tkance kostnej. 

Obecnie niekiedy mówi się o trzecim rodzaju endoprotezy, który łączy w sobie te dwie techniki. 

Wybór rodzaju endoprotezy zależy m.in. od wieku pacjenta i biologicznej wytrzymałości jego kości. Endoprotezy cementowe są wykorzystywane u osób starszych powyżej 65. roku życia. Powodem jest zmniejszona wytrzymałość mechaniczna kości na skutek osteoporozy. Endoproteza cementowa składa się z polietylenowej panewki, trzpienia metalowego i głowy ceramicznej lub metalowej. Implant waży do 500 g. U osób młodszych wykorzystywane są endoprotezy bezcementowe. Ich kości są bowiem bardziej wytrzymałe. 

W przypadku endoprotez biodra stosuje się też coraz częściej nowe materiału np. cyrkon, tytan czy hydroksyapatyt. Endoprotezy tytanowe są idealnym wyborem dla osób uczulonych na nikiel. Zabieg jest refundowany przez NFZ. Wykonać go można także prywatnie. 

Rodzajem endoprotezoplastyki stawu biodrowego jest kapoplastyka. To zabieg odtwarzający powierzchnie stawowe. Polega na wymianie panewki miednicy na bezcementową, metalową panewkę endoprotezy o dużej średnicy. Głowa kości udowej nie jest wycinana. Żywotność implantu sięga 30 lat. 

Warto poza tym wspomnieć o płynnej endoprotezie biodra. To płynna substancja podawana do jamy stawowej, która ma zmniejszyć tarcie w stawach. Za bardzo innowacyjną metodę działania uchodzi wymiana stawu biodrowego DAA. Jest bowiem mało inwazyjna. 

Wyróżnia się poza tym protezy monopolarne i bipolarne. W pierwszym przypadku głowa protezy w trwały sposób łączy się z trzpieniem zlokalizowanym w kości udowej. Nowocześniejszym rozwiązaniem są jednak protezy bipolarne. Składają się z małej części kulistej osadzonej na trzpieniu i połączonej przegubowo z protezą głowy kości udowej. 

U osób młodych wykorzystuje się też osteotomię i artrodezę. Osteotomia to zabieg, który polega na przecięciu kości i poprawie ich ustawienia. Artrodeza polega z kolei na usztywnieniu stawów.

Endoproteza biodra – przygotowanie i operacja

Alloplastyka, a więc endoprotezoplastyka stawu biodrowego jest operacją, która ma na celu wyleczenie ciężkich zmian zwyrodnieniowych stawu biodrowego. Dzięki temu pacjent może znacznie lepiej funkcjonować na co dzień i żyć bez bólu. 

Wskazaniem do wykonania operacji są dysfunkcje stawów, głównie u osób starszych. Zabieg jest ostateczną metodą leczenia zwyrodnienia stawów. Rzadko alloplastyka wykorzystywana jest do leczenia deformacji i urazów np. złamania szyjki kości udowej. 

Istnieją jednak pewne przeciwwskazania do wykonania operacji:

• ciężkie schorzenia np. choroby nerek, niewyrównana cukrzyca czy choroby układu krążenia,
• nadwaga,
• owrzodzenie skóry,
• znaczna demencja. 

Przed samą operacją warto zrezygnować z nałogu nikotynowego lub ograniczyć palenie papierosów, aby ułatwić proces gojenia się rany i zmniejszyć ryzyko ewentualnych powikłań. Zaleca się poza tym zmniejszenie masy ciała, gdy pacjent ma nadwagę. 

Sama operacja zaczyna się od znieczulenia. Może być to znieczulenie podpajęczynówkowe lub znieczulenie ogólne. Pacjent dostaje też profilaktycznie osłonę antybiotykową i heparynę, która chroni przed zakrzepami. 

Zabieg zaczyna się od odtworzenia uszkodzonego stawu na skutek nacięcia skóry i tkanki podskórnej. Potem nacina się kolejne elementy stawu. Głowa kości udowej jest wysuwana z panewki i usuwana. Na jej miejsce trafia sztuczna panewka. W pozostałej części kości wydrążony jest kanał, do którego wciska się trzpień i metalową głowę endoprotezy. Na koniec trzeba wykonać zdjęcie RTG. 

Operacja trwa do 2 godzin. Wiązać się może z pewną utratą krwi, a więc choremu podaje się dwie jej jednostki. Przez kolejne 3-4 dni konieczne jest stosowanie antybiotyków. Stosuje się też leki przeciwzakrzepowe. 

Endoproteza biodra – rehabilitacja

Operacja wszczepienia endoprotezy jest poważna i wymaga zastosowania odpowiedniej rehabilitacji. Bierne ćwiczenia wprowadza się już kolejnego dnia po operacji. Po 2-3 dniach pacjent jest już pionizowany. Początkowo chodzi przy pomocy balkonika, a potem z użyciem kul łokciowych. Przy endoprotezie cementowej od razu można obciążać nogę. W przypadku endoprotezy bezcementowej przez 6-8 tygodni nogę trzeba oszczędzać. 

Ból kolana po endoprotezie biodra odczuwalny jest przez kilka tygodni. Sporo zależy od stanu kości pacjenta i obszaru, którego dotyczyła operacja.

Endoproteza biodra – powikłania

Na szczęście skutki uboczne po operacji zdarzają się bardzo rzadko. Są to:

• blizny i tworzenie się zrostów pod blizną,
• ból w pachwinie,
• choroba zakrzepowo-zatorowa, 
• zakażenie endoprotezy np. u chorych z cukrzycą czy otyłością,
• przeskakiwanie w biodrze,
• uszkodzenie nerwów,
• opuchlizna nóg, 
• porażenie nerwu strzałkowego,
• zapalenie płuc,
• powikłania anestezjologiczne.

Z czasem dojść może do pęknięcia kości udowej, obluzowania się endoprotezy, czy uczulenia na metal. 

Zaniechanie odpowiedniej rehabilitacji po operacji  prowadzić może do zwichnięcia endoprotezy biodra. Endoproteza wypada wówczas z panewki. Wskazują na to ból biodra i uczucie przeskakiwania w stawie. Endoprotezę trzeba wówczas nastawić.  

Trwałość endoprotezy zależy w dużej mierze od materiału, z którego jest wykonana i stylu życia pacjenta. Zazwyczaj jest to 20-30 lat. Potem trzeba wymienić zużyte części na nowe. 

Endoproteza biodra – życie po operacji

Po zabiegu operacyjnym trzeba stosować się do pewnych podstawowych zasad:

• przez 3 miesiące zaleca się spanie na plecach z poduszką między nogami, aby zapobiec krzyżowaniu się nóg, potem można spać na boku, ale nieoperowanym,
• warto zachować ostrożność w czasie wstawania z łóżka,
• wchodząc po schodach, najpierw stawia się na wyższym stopniu kończynę, która nie była operowana, 
• po zabiegu można pływać, jeździć na rowerze czy spacerować, ale należy zrezygnować np. z karate, lekkoatletyki czy piłki nożnej,
• przez 2-3 miesiące należy zrezygnować z wykonywania ciężkich prac fizycznych, także domowych,
• po około 3 miesiącach można wrócić za kierownicę samochodu,
• współżyć można już po kilku tygodniach od operacji.