Troponina – co to? Jaki poziom oznacza zawał serca?

Troponina to białko uwalniane w chwili uszkodzenia serca. Bada się je zazwyczaj w przypadku pacjentów z zawałem po 6 i 12 godzinach od momentu przyjęcia do szpitala. Jak wygląda takie badanie?

Czym są troponiny?

Troponiny to białka, które są naturalnie obecne w organizmie człowieka. Regulują skurcze mięśni poprzecznie prążkowanych i skurcze serca. Odpowiadają za ich częstotliwość i siłę. 

Zazwyczaj troponina badana jest przy uszkodzeniach serca. Wtedy jej stężenie we krwi zaczyna rosnąć. Tak jest również w przypadku niewydolności nerek i serca, zatorowości płucnej, migotania przedsionków czy redukcji ilości krwi w organizmie. 

Wyróżnia się troponiny sercowe T i I, ale istnieje również troponina C. Każda odpowiada za coś innego. Wzajemnie się uzupełniają. U osób zdrowych sercowe formy troponin nie są obecne we krwi. Pojawiają się tam przy uszkodzeniu serca. 

Troponina T

Troponina T ma zdolność do wiązania tropomiozyny. Razem z innymi troponinami odpowiada za regulację skurczów serca. Jest obecne w jego komórkach w dużym stężeniu.  

Dawniej uważano, że troponina nie znajduje się w ludzkiej krwi. Jednak bardzo czułe badanie troponina T hs wykazały, że w osoczu są śladowe ilości tego białka. W większych ilościach pojawia się ono wówczas, gdy dochodzi do uszkodzenia komórek serca np. na skutek zawału. 

U pacjentów z podejrzeniem zawału od razu po przyjęciu do szpitala wykonuje się badanie stężenia troponiny T. Potem powtarza się je jeszcze kilka razy. W krwi obwodowej zawartość tego białka powinna mieścić się w zakresie ˂0,014 μg/L. Wartości, które przekraczają tę normę, są nieprawidłowe. 

Troponina I

Także i troponina I bierze udział w skurczach mięśnia sercowego. Jej poziom bada się w przypadku podejrzenia zawału. Test troponina hs wykorzystywany jest powszechnie w diagnostyce uszkodzeń serca. W krwi obowodowej norma torponiny I to 9–70 ng/l.

Przy podejrzeniu zawału wykonuje się często test oznaczający stężenie tylko jednej troponiny sercowej. Nie ma znaczenia jej rodzaj. 

Troponina C

Troponina C nie jest troponiną sercową. Odpowiada za inicjowanie skurczów  mięśni przez wiązanie wapnia i aktywowanie troponiny I. Troponina C jest obecna we wszystkich mięśniach prążkowanych w takiej samej formie. Nie ma więc sensu określenie jej poziomu. Nic nie wnosi do diagnostyki uszkodzeń serca. 

To różni troponinę C od pozostałych troponin sercowych. Ich znaczenie pozwala na zdiagnozowanie obumarcia tkanek serca na skutek zawału mięśnia sercowego. 

Troponina – norma badania

Podwyższone uwalnianie się troponin to na ogół skutek zaburzeń między tkankowym zapotrzebowaniem na tlen i zdolnościami jego transportowania do komórek serca. Komórki, które są niedotlenione obumierają, a troponiny T i I przekraczają swoje normy. 

Znaczenie diagnostyczne, jak wspomniano wyżej, mają poziomy troponin sercowych. Dlatego normy laboratoryjne ustalono jedynie dla nich. W przypadku troponiny T górna granica normy to 0,014 μg/L. Jednak nie każdy wynik poniżej tej granicy oznacza zawał. Interpretację należy pozostawić lekarzowi. 

Jak wygląda badanie troponiny?

Badanie troponiny jest wykonywane u osób z podejrzeniem zawału serca. Polega na pobraniu krwi i poddaniu jej w laboratorium analizie. Celem jest określenie obecnego stężenia enzymów sercowych. 

Badanie wykonuje się zaraz po przyjęciu pacjenta do szpitala. Nie kończy się jednak na jednym razie. Powtarza się je co kilka godzin. Co ciekawe, poziom białka oznaczyć można nie tylko w szpitalu. Jest bowiem badanie paskowe troponiny. Pozwala ono na uzyskanie wyniku w ciągu kilku minut. 

Szybki test należy wykonać u osób:

• po zawale,
• z przewlekłymi schorzeniami serca i układu krążenia,
• z wrodzonymi wadami serca,
• z wysokim ciśnieniem tętniczym krwi. 

Dobrze, gdy pacjenci z grupy wysokiego ryzyka wystąpienia zawału serca mają możliwość samodzielnego kontrolowania poziomu troponiny. Powodem do niepokoju są przede wszystkim ucisk w klatce piersiowej, problemy z oddychaniem czy ból zamostkowy. 

Do takiego badania nie trzeba się w szczególny sposób przygotowywać. 

Troponina – cena badania

W szpitalu badanie wykonuje się bezpłatnie w ramach NFZ. Jednak można je zrobić również prywatnie. Dotyczy to osób, które czują się dobrze, ale mimo to chcą się skontrolować. Wtedy za badanie troponiny trzeba zapłacić kilkadziesiąt złotych. Sporo zależy od miasta i wybranej placówki. 

Jeśli pojawiają się jakieś niepokojące objawy, które wskazują na atak serca, należy niezwłocznie udać się do lekarza, a najlepiej wezwać pogotowie. 

Szybki test paskowy na troponinę to koszt kilkunastu złotych. Zazwyczaj takie testy są sprzedawane po 10 sztuk.

Zawał serca a poziom troponiny

Oznaczenie poziomu troponiny wykonuje się w przypadku podejrzenia zawału serca. Na ogół objawia się to silnym bólem w klatce piersiowej. Ma on charakter uciskający i utrzymuje się ponad 20 minut. Trzeba wówczas od razu wezwać pogotowie. 

Pacjent, który trafia do szpitala z takimi objawami, jest poddawany od razu badaniu troponiny. Początkowo jednak enzym nie uwalnia się szybko. Wynik może być więc w normie. Dlatego badanie powtarza się co kilka godzin – decyduje o tym lekarz. 

Im wyższy jest poziom troponiny we krwi, tym zawał jest bardziej rozległy. Oznacza to większe uszkodzenie serca. W praktyce wzrost stężenia białka w krwi zaobserwować można dopiero po kilku godzinach. Na ogół najwyższe wartości pojawiają się między 12. a 72. godziną od ataku serca. Normalizują się po około 2 tygodniach. 

Co oznacza podwyższona troponina?

Podczas badania stężenia troponiny we krwi znaczenie mają także płeć i wiek pacjenta. Nie bez znaczenia jest także wybrana metoda oznaczania. Interpretacja wyników należy zawsze do specjalisty. 

Okazuje się, że nie zawsze podwyższona troponina musi oznaczać zawał serca. Są też inne schorzenia, które powodują wzrost jej stężenia. Oto przykłady:

• nadciśnienie płucne,
• silne kołatanie serca,
• zatorowość płucna,
• uraz serca,
• niewydolność serca lub nerek,
• kardiomiopatia,
• rozwarstwienie aorty,
• zapalenie serca, 
• migotania przedsionków,
• mechaniczne uszkodzenie serca. 

Poziom troponiny rośnie także po niektórych zabiegach medycznych:

• ablacji,
• kardiowersji,
• defibrylacji,
• angioplastyce tętnic wieńcowych,
• zabiegu chirurgicznym na otwartym sercu. 

Czasami nieduży skok poziomu troponiny jest efektem intensywnego wysiłku fizycznego czy stosowania niektórych leków. Tutaj należy jednak skonsultować się z lekarzem. 

Jeśli ma miejsce wzrost stężenia poziomu troponiny we krwi, zazwyczaj oznacza to uszkodzenie serca. Im wartość jest wyższa, tym uszkodzenie jest większe. Najwyższy wynik uzyskuje się przy zawale serca. 

Stanem zupełnie normalnym jest natomiast podwyższona troponina u noworodka przez pierwszych kilka dni jego życia. Normą są wtedy wartości 0,63 ± 0,58 ng/ml. Wynik powyżej 1,80 ng/ml wymaga konsultacji lekarskiej.