Badania serca – najważniejsze rodzaje

Badania serca należy wykonać wówczas, gdy pojawia się zmęczenie, duszność i ból serca. Wymienić wśród nich warto badanie serca przez przełyk, EKG, holter czy badanie izotopowe. Czasem dobrze jest zrobić również tzw. bilans serca. 

Jakie są podstawowe badania serca?

Każdego roku wiele milionów ludzi na całym świecie przechodzi zawał serca. W Polsce choroby układu krążenia należą od lat do najczęstszych przyczyn zgonów. Wiele z nich to wynik niezdrowego stylu życia. Zdaniem ekspertów odpowiednia profilaktyka może skutecznie przeciwdziałać wielu przedwczesnym zawałom serca.

Otyłość, nieodpowiednia dieta, stres, brak aktywności fizycznej – to one powodują, że do lekarzy zgłasza się coraz więcej osób z nadciśnieniem, uciskiem w klatce piersiowej czy dusznościami. Często diagnozuje się miażdżycę, nerwicę serca, nadciśnienie, arytmię serca czy chorobę wieńcową. 

Badanie serca wcale nie jest bolesne i inwazyjne. Nie zajmuje także wiele czasu. Tymczasem może uratować życie i zdrowie. Im wcześniej postawi się diagnozę, tym większa jest szansa na skuteczne leczenie. 

Jakie badania serca należy wykonywać regularnie? U osób, które nie obserwują u siebie niepokojących objawów, ale chcą sprawdzić stan swojego zdrowia, wystarczy wykonać:

1. Badanie EKG – powinno ono być wykonywane u osoby dorosłej minimum raz na rok. Nie pokazuje wprawdzie wszystkich zaburzeń pracy serca, ale pozwala na monitorowanie jego rytmu. Umożliwia wykrycie zawału czy niedokrwienia mięśnia sercowego. Przed badaniem EKG na klatce piersiowej pacjenta mocowane są specjalne przyssawki, a na jego kończynach metalowe elektrody. Przesyłają one impuls do elektrokardiografu. Wynik ma formę wykresu – krzywej EKG. 
2. Echo serca – to obraz anatomiczny serca. Badanie to wykorzystuje ultradźwięki. Wykonuje się je w przypadku podejrzenia niewydolności serca, nadciśnienia tętniczego, choroby wieńcowej, nadciśnienia płucnego czy kardiomiopatii. 

Jakie badania serca można jeszcze wykonać?

Wyróżnia się jeszcze inne badania serca – bardziej szczegółowe i specjalistyczne. Są to m.in.:

1. Holter–  badanie elektrokardiograficzne, które pozwala na rejestrowanie pracy serca przez minimum 24 godziny. Odbywa się w normalnych warunkach dnia codziennego. Badany musi jedynie notować, co robił przez ten czas. Aparat Holtera jest niewielkim urządzeniem, które wygląda jak odtwarzacz muzyki. Przykleja się go do lewej piersi pacjenta. W trakcie samego badania nie należy się kąpać, a także rozmawiać przez telefon czy korzystać z komputera. Te urządzenia mogą bowiem zakłócać pracę aparatu. 
2. EKG wysiłkowe – badanie elektrokardiograficzne, w czasie którego pacjent maszeruje na bieżni lub jeździ na rowerku stacjonarnym. Dzięki niemu można zdiagnozować chorobę wieńcową i ustalić, jakie są przyczyny zaburzeń rytmu serca. 
3. Echokardiografia przezprzełykowa – to rodzaj badania echa serca. Do przełyku wprowadzana jest w tym przypadku specjalna sonda z głowicą USG. Badanie wykonuje się przy podejrzeniu rozwarstwienia aorty, zapalenia wsierdzia na sztucznych zastawkach itd.
4. Koronarografia – badanie inwazyjne, które pozwala na ocenę pracy tętnic nasierdziowych. Nazywa się je również angiografią tętnic wieńcowych. Lekarz wstrzymuje do tętnicy kontrast, a badanie RTG sprawia, że obraz jest widoczny na ekranie komputera. Osoba badana musi później na kilka godzin pozostać pod obserwacją. 
5. Tomografia z kontrastem – nieco mniej inwazyjna metoda od koronarografii. Trwa około 60 minut i nie wymaga nakłuwania tętnicy. 
6. Izotopowe badanie serca – inaczej scyntygrafia. Wykorzystuje się w tym przypadku substancję promieniotwórczą podawaną dożylnie. Gromadzi się ona sercu, a gammakamera pokazuje stopień jego ukrwienia. Wykonuje się tutaj także próbę wysiłkową i badanie spoczynkowe. Już dzień przed badaniem nie można pić kawy i herbaty, bo mogą one zaburzyć jego wynik. 
7. Doppler – nieinwazyjne badanie ultrasonograficzne. Lekarz na monitorze komputera obserwuje przepływ krwi w żyłach i tętnicach. W zasadzie badanie to nie wymaga żadnego specjalnego przygotowania, ale czasem specjalista może zalecić bycie na czczo.

Które badania wykażą, że pacjent ma za sobą zawał serca? Okazuje się, że wychwyci to już standardowe badanie EKG spoczynkowe. Niedotlenienie serca zostawia po sobie wyraźny ślad np. w badaniach krwi. 

Badania na serce z krwi

Ryzyko zawału czy choroby serca wykryje już proste badanie na serce z krwi. Wystarczy w tym celu pobrać próbkę krwi z żyły w dole  łokciowym. Jest ona później poddawana analizie laboratoryjnej w celu sprawdzenia stężenia białka – troponiny I i T. 

Im większy jest poziom tego białka we krwi, tym ryzyko zawału jest większe. Badanie to pozwala na ocenę, jak duże są uszkodzenia serca. Umożliwia odróżnienie zawału serca od np. nerwicy serca. 

Takie badanie wykonuje się u osób, które odczuwają bóle w klatce piersiowej. Najlepiej wykonać je w momencie pojawienia się dolegliwości, a potem po 3-4 i 12-16 godzinach. Badanie poziomu troponiny przy okazji wykrywa migotanie przedsionków, niewydolność serca czy zatorowość płucną. 

Jak wyglądają wyniki badań serca?

Wyróżnia się wiele rodzajów badań serca. Dlatego w różny sposób prezentują się ich wyniki. Niektóre mają formę opisu, a inne przedstawiane są graficznie. Najczęściej wykonuje się badanie EKG z wynikiem w postaci elektrokardiogramu. To wykres obrazujący pracę serca, ale jego odczytanie wcale nie jest proste. Zająć się powinien tym lekarz. 

Wyniki EKG, echokardiografii czy tomografii komputerowej są znane od razu. Trzeba jednak niekiedy poczekać, aż specjalista je dokładnie opisze. Najlepiej udać się z nimi do lekarza, który wypisał skierowanie. Tylko on jest w stanie postawić diagnozę i skierować na ewentualne leczenie.

Niestety zawsze najbardziej wiarygodne wyniki dają badania inwazyjne. Dzięki nim można dokładnie ocenić budowę serca i sprawdzić jego pracę. Jednak, jeśli pacjent nie zgłasza żadnych niepokojących objawów, wykonuje się tylko badania podstawowe. 

Ile kosztują badania serca?

Na ceny badań serca wpływ ma na pewno lokalizacja – miasto i placówka, w których się je wykonuje. W tym przypadku wygląda to następująco:

• EKG spoczynkowe kosztuje około 50 zł,
• Holter to koszt 150-250 zł,
• próba wysiłkowa 150-250 zł,
• scyntygrafia serca kosztuje od 500 do 800 złotych,
• koronarografia – koszt minimum 1000 złotych. 

Niektóre badania serca są dość drogie. Z drugiej strony można liczyć na badania wykonywane w ramach NFZ. W tym przypadku trzeba mieć skierowanie od specjalisty.