Retikulocyty – co to jest?

Retikulocyty to młode krwinki czerwone (erytrocyty). Tworzą się w szpiku kostnym, gdy komórki macierzyste różnicują się i dzielą na dorosłe krwinki czerwone przez etap retikulocytów, stopniowo tracąc jądro i zmniejszając swój rozmiar. Co ciekawe, noworodki mają więcej retikulocytów niż dorośli.

Retikulocyty – norma badania

Większość krwinek czerwonych jest już w pełni dojrzała, gdy opuszczają szpik kostny i dostają się do krwioobiegu, jednak 0,5-2% wszystkich krążących we krwi to retikulocyty, które w ciągu dwóch dni zamieniają się w dorosłe krwinki czerwone. Analiza ta pokazuje liczbę i procent retikulocytów we krwi oraz ujawnia adekwatność produkcji czerwonych krwinek przez szpik kostny i stopień jego aktywności.

Organizm stara się utrzymać w przybliżeniu taką samą liczbę krążących czerwonych krwinek, a normalna długość życia każdej z nich wynosi około 120 dni. Po upływie tego czasu stare czerwone krwinki są niszczone w śledzionie, a nowe powstają w szpiku kostnym. Cały proces jest regulowany przez erytropoetynę, hormon produkowany w nerkach. W odpowiedzi na spadek poziomu tlenu we krwi nerki wytwarzają erytropoetynę, która jest następnie dostarczana z krwią do szpiku kostnego, gdzie stymuluje tworzenie czerwonych krwinek. 

Badanie retikulocytów

Materiałem do badania stężenia młodych krwinek czerwonych jest krew żylna, która musi być umieszczona w probówce z antykoagulantem EDTA.

Badanie i analiza przeprowadzana jest dwoma metodami:

• manualnie – czyli jako morfologia z rozmazem retikulocyty. Ta metoda polega na zabarwieni próbki krwi i oglądaniu przygotowanego preparatu pod mikroskopem. Retikulocyty od dorosłych erytrocytów wyróżniają się obecnością granatowych drobinek w komórce. Wynik podaje się w promilach.
• automatycznie – pomiaru dokonuje się przy pomocy analizatora hematologicznego, który rozdziela retikulocyty na frakcje bardziej i mniej dojrzałych. Ta metoda umożliwia uzyskanie wyniku poprzez zliczenie komórek na mikrolitr, co jest wartością bezwzględną.

Do badania należy przystąpić na czczo, czyli nie można przyjmować pokarmów przynajmniej przez 8 godzin przed pobraniem krwi.

Za niskie retikulocyty – co oznaczają obniżone?

Względna zawartość retikulocytów, jak wspomnieliśmy, wynosi 0,5-2% wszystkich erytrocytów. Spadek tego wskaźnika – retikulocytopenii – obserwuje się przy:

• Niedokrwistości
• Niedoborze żelaza, witaminy B12, kwasu foliowego
• Hamowaniu powstawania zarodka hematopoezy erytrocytów po leczeniu promieniowaniem, leczenie cytostatykami, chemioterapia
• Zmianach przerzutowych szpiku kostnego
• Patologii nerek i niedobrze erytropoetyny
• Przy wrzodziejącym zapaleniu jelita grubego, chorobie Leśniowskiego-Crohna (choroba ta oznacza częste, fałszywe parcie na stolec, krew w kale, luźne stolce)
• Przy zatruci alkoholowym.

Za wysokie retikulocyty – co oznaczają podwyższone?

Liczba retikulocytów i erytrocytów wzrasta wraz z bardziej aktywną pracą szpiku kostnego. Może to wynikać z różnych przyczyn, takich jak zwiększona produkcja erytropoetyny, przewlekłe choroby, które zwiększają liczbę czerwonych krwinek czy palenie tytoniu.

W praktyce klinicznej duże znaczenie ma retikulocytoza, czyli wzrost liczby krążących RTC o ponad 1,2%, co oznacza podwyższone retikulocyty.  Wzrost retikulocytów pojawia się 3-4 dni po krwawieniu i wskazuje na normalne zdolności regeneracyjne organizmu.

Podwyższone retikulocyty – przyczyny

Niestety przekroczenie tego pułapu oznacza także kłopoty dla organizmu. Patologiczne wartości retikulocytozy mogą oznaczać:

• Trwające przewlekłe krwawienia z wrzodziejącym zapaleniem jelita grubego, hemoroidami, wrzodami żołądka.
• Zapalenie kości i szpiku z udziałem procesu zapalnego tkanki krwiotwórczej.
• Wraz z zaostrzeniem procesów autoimmunologicznych, choroba owocuje poważnym uszkodzeniem komórek przez wirusy.
• Duża liczba młodych krwinek może oznaczać ostre infekcje bakteryjne lub nawet zawał mięśnia sercowego.
• Nowotwory złośliwe nerek z nadmiernym wydzielaniem erytropoetyny oraz przerzuty wiążą się ze wzrostem ilości młodych krwinek. Retikulocyty a białaczka? Niestety w dużej ilości przypadków podwyższona liczba krwinek może wiązać się z rozwojem białaczki.
• Nietypowa transformacja komórek macierzystych.

Duża liczba retikulocytów prowadzi do gwałtownego wzrostu RBC krwi, trudnością w jej przejściu przez naczynia włosowate, niedotlenieniem i zwiększonym ryzykiem zakrzepicy.

Co może wpłynąć na wynik retikulocytów? Jak obniżyć retikulocyty?

U osób wspinających się na duże wysokości stężenie retikulocytów wzrasta, ponieważ ich organizm przystosowuje się do obniżonego stężenia tlenu. Podobnie u palaczy i kobiet w ciąży poziom retikulocytów może być podwyższony. Dla odmiany, leki przeciwgorączkowe, lewodopa zwiększają poziom retikulocytów, a azatiopryna, chloramfenikol, metotreksat, leki sulfanilamidowe, obniżają je. Oprócz tego gospodarkę czerwonych krwinek reguluje zbilansowanie dawki kwasu foliowego, witaminy B11 i żelaza.