Mocznik

Mocznik jest końcowym produktem rozpadu białek i aminokwasów. Związek ten jest nośnikiem 50% azotu w organizmie i powstaje w wątrobie podczas neutralizacji toksycznego amoniaku, który jest produktem pośrednim rozpadu białek. Oprócz wątroby mocznik może powstawać w aktywnie dzielących się komórkach takich jak tkanka zarodkowa czy nowotwory.

Mocznik – właściwości

Mocznik, zwany też karbamidem ma wiele właściwości i zastosowań, między innymi:

1. Jest ważnym składnikiem moczu i odpowiada za jego osmolalność.
2. Jest on wykorzystywany w przemyśle chemicznym i farmaceutycznym jako źródło azotu do produkcji różnych związków organicznych, w tym leków, barwników, żywic i innych.
3. Mocznik kosmetyczny jest stosowany jako nawilżacz skóry i włosów, a także jako składnik kosmetyków przeciwzmarszczkowych i przeciwstarzeniowych.

Mocznik – wskazania do badania

Mocznik w surowicy we krwi jest syntetyzowany w wątrobie z amoniaku i dwutlenku węgla, a następnie transportowany przez krew do nerek. Tam jest jest filtrowany przez kłębuszki nerkowe, a następnie wydalany z moczem. Mocznik jest substancją czynną osmotycznie, dlatego jego nagromadzenie prowadzi do obrzęku tkanek narządów takich jak wątroba, nerki, płuca, śledziona, trzustka, tarczyca, oraz powiększenia mięśnia sercowego, ośrodkowego układu nerwowego, tkanki podskórnej. Kilkukrotny wzrost stężenia mocznika w stosunku do normy, któremu towarzyszy z reguły wyraźny zespół zatrucia, nazywa się mocznicą.

Choroby, którym towarzyszy mocznica

Badanie na stężenie mocznika jest zalecane w przypadku choroby niedokrwiennej serca, ogólnoustrojowych chorób tkanki łącznej tj. reumatoidalne zapalenie stawów i reumatyzm, nadciśnienia tętniczego, w przypadku wykrycia nieprawidłowości w ogólnym badaniu moczu podczas badania przesiewowego. Wskazaniem do badanie może być choroba wątroby, której towarzyszy naruszenie jej funkcji, zapalenie wątroby, marskość wątroby, a także jeżeli podejrzewa się choroby zapalne lub zakaźne nerek, choroby przewodu pokarmowego.

Przygotowanie do badania surowicy krwi

Przygotowanie do badania na mocznik jest proste i nie wymaga szczególnych działań. Przed badaniem na mocznik należy przestrzegać kilku zasad:

1. Przed pobraniem krwi na badanie mocznika nie należy spożywać pokarmów ani napojów przez co najmniej 8 godzin.
2. Przed badaniem należy unikać aktywności fizycznej, stresu i palenia papierosów, ponieważ te czynniki mogą wpłynąć na wynik badania.
3. Przed badaniem należy poinformować lekarza o wszystkich przyjmowanych lekach, ponieważ niektóre z nich mogą wpłynąć na wynik badania.

Przed oddaniem krwi nie należy wykonywać następujących zabiegów: iniekcji, nakłuć, masażu ogólnego ciała, endoskopii, biopsji, EKG, badania rentgenowskiego, zwłaszcza z podaniem środka kontrastowego, dializy.

Jeśli jednak w dniu badania wystąpiła niewielka aktywność fizyczna, przed oddaniem krwi należy odpocząć przez co najmniej 30 minut.

Normy stężenia mocznika w w surowicy krwi

Normy stężenia mocznika w surowicy krwi u dzieci i dorosłych podaje się w jednostkach SI (mmol/l) oraz tradycyjnych (mg/dl):

1. Dzieci:

• Noworodki (do 7 dni życia): 1,4-4,4 mmol/l (4-13 mg/dl)
• Niemowlęta (7 dni – 12 miesięcy): 1,8-6,4 mmol/l (5-18 mg/dl)
• Dzieci (1-14 lat): 1,8-6,4 mmol/l (5-18 mg/dl)

2. Kobiety i mężczyźni:

• Dorosłe kobiety: 2,5-6,4 mmol/l (7-18 mg/dl)
• Dorosli mężczyźni: 2,5-7,1 mmol/l (7-20 mg/dl)

Co oznacza podwyższony mocznik we krwi?

Podwyższone stężenie mocznika i kreatyniny we krwi może być spowodowane m.in.:

• chorobami nerek (np. przewlekłą chorobą nerek, ostre uszkodzenie nerek, kłębuszkowym zapaleniem nerek)
• odwodnieniem
• chorobami wątroby (np. marskością wątroby)
• chorobami mięśni (np. rabdomiolizą)
• niewłaściwą dietą (np. bogatą w białko)
• stosowaniem niektórych leków (np. diuretyków, antybiotyków, niesteroidowych leków przeciwzapalnych)

Co oznacza za niski mocznik we krwi?

Zbyt niskie stężenie mocznika w surowicy krwi nie jest częstym zjawiskiem i może być spowodowane różnymi czynnikami. Najczęściej jednak nie jest to objawem choroby.

Przyczynami obniżenia poziomu mocznika we krwi mogą być m.in.:

• dieta uboga w białko
• wczesna ciąża
• choroba wątroby
• choroba Addisona
• choroba Wilsona
• choroby autoimmunologiczne
• niedoczynność tarczycy
• zakażenia bakteryjne

Obniżone stężenie mocznika we krwi nie zawsze wymaga leczenia, zwłaszcza jeśli nie towarzyszą mu żadne objawy.