Limfocyty – czym są? normy, badania

Limfocyty są głównymi komórkami układu odpornościowego. Za pomocą limfocytów organizm zwalcza wirusy. Zwykle ich liczba wynosi 19-37% całkowitej liczby leukocytów.

Co to są limfocyty?

Limfocyty to rodzaj białych krwinek, czyli leukocytów. Podobnie jak wszystkie krwinki białe, limfocyty są wytwarzane w szpiku kostnym i są ważną częścią układu odpornościowego.

Krew jest płynem biologicznym, który składa się z osocza, czyli płynnej substancji międzykomórkowej i krążących w nim elementów formowanych: erytrocytów, leukocytów i płytek krwi.

Erytrocyty lub czerwone krwinki to najliczniejsze komórki krwi, które nadają jej czerwony kolor. Dostarczają tlen i składniki odżywcze do narządów i tkanek oraz zabierają dwutlenek węgla i produkty rozpadu.

Płytki krwi  to elementy krwi odpowiedzialne za jej krzepnięcie. Pomagają zatrzymać krwawienie i chronią przed masową utratą krwi.

Leukocyty  to duża grupa białych krwinek, do której należą: neutrofile, monocyty, bazofile, eozynofile i limfocyty. Białe krwinki chronią organizm przed wirusami, bakteriami, grzybami i alergenami.

Gdzie powstają limfocyty?

Limfocyty są komórkami krwi, które powstają w procesie hematopoezy.

Powstawanie limfocytów odbywa się głównie w dwóch miejscach:

1. Szpik kostny jest głównym miejscem produkcji limfocytów. To tam komórki macierzyste, zwane komórkami progenitorowymi, różnicują się w limfocyty. Szpik kostny znajduje się w środkowej części kości, takich jak miednica, kręgi, mostek i kości długie.
2. Grasica jest gruczołem limfatycznym znajdującym się w górnej części klatki piersiowej, za mostkiem. Grasica odgrywa kluczową rolę w dojrzewaniu limfocytów T. W grasicy komórki macierzyste różnicują się w limfocyty T i przechodzą proces selekcji, który zapewnia, że powstające komórki są zdolne do rozpoznawania obcych antygenów i jednocześnie nie atakują komórek własnego organizmu.

Po wytworzeniu w szpiku kostnym lub grasicy, limfocyty są uwalniane do krwiobiegu i rozprzestrzeniają się w organizmie, aby spełniać swoje funkcje w układzie odpornościowym. W różnych tkankach, takich jak węzły chłonne, śledziona i tkanka limfatyczna, limfocyty mogą aktywować się i uczestniczyć w odpowiedzi immunologicznej na infekcje lub inne zagrożenia.

Rodzaje limfocytów

Limfocyty można podzielić na trzy główne podtypy: limfocyty T, limfocyty B i limfocyty NK.

1. Limfocyty T (komórki T):
   • Limfocyty T pomocnicze. Te komórki T odgrywają rolę w regulacji i wspomaganiu innych komórek układu odpornościowego. Pomagają w aktywacji limfocytów B, limfocytów T cytotoksycznych i makrofagów oraz wydzielają cytokiny.
   • Limfocyty T cytotoksyczne. Limfocyty TC, inaczej limfocyty cytotoksyczne, są odpowiedzialne za niszczenie zainfekowanych komórek, komórek nowotworowych i komórek, które zostały zainfekowane przez wirusy.
   • Limfocyty T regulatorowe. Limfocyty Treg kontrolują odpowiedź immunologiczną i utrzymują tolerancję immunologiczną, ograniczając nadmierną reakcję immunologiczną i zapobiegając autoimmunizacji.
2. Limfocyty B (komórki B):
   • Limfocyty B są odpowiedzialne za produkcję przeciwciał, czyli immunoglobulin, w odpowiedzi na obecność antygenów. Przeciwciała są białkami, które wiążą się z antygenami i pomagają w ich eliminacji lub unieszkodliwieniu.
3. Limfocyty NK
   • Limfocyty te są komórkami cytotoksycznymi, które działają niezależnie od antygenu. Są one zdolne do rozpoznawania i niszczenia zainfekowanych komórek oraz komórek nowotworowych. Limfocyty działają szybko i skutecznie w celu eliminacji potencjalnie szkodliwych komórek.

Wszystkie te podtypy limfocytów współpracują ze sobą w celu zapewnienia odpowiedzi immunologicznej organizmu na obce substancje, infekcje i nowotwory. Ich interakcje są skoordynowane i kompleksowe, co prowadzi do ochrony i utrzymania homeostazy organizmu.

Limfocyty poniżej normy

Podwyższony poziom limfocytów we krwi często wskazuje na infekcję wirusową; obserwuje się go również w toksoplazmozie, gruźlicy, kile, chorobach autoimmunologicznych i onkologicznych krwi.

Zmniejszona liczba limfocytów jest oznaką obniżonego stanu układu odpornościowego; występuje przy infekcjach bakteryjnych (na tle podwyższonych neutrofili), stresie, niedoborach żywieniowych, wysiłku fizycznym.

U dzieci obserwuje się związane z wiekiem cechy proporcji limfocytów. W wieku od jednego miesiąca do dwóch lat limfocyty są głównym rodzajem leukocytów, ich odsetek wynosi 45-70% . W wieku 4-5 lat liczba limfocytów staje się porównywalna z liczbą neutrofili. W miarę jak dziecko dorasta, spadek ten trwa, ale nawet w wieku 15 lat dzieci mogą mieć więcej limfocytów niż dorośli.

W przypadku limfopenii – spadek liczby limfocytów – u kobiet w ciąży, przy umiarkowanym spadku ich poziomu, nie ma potrzeby stosowania specjalnych środków. Wystarczająco wzmocnione monitorowanie stanu zdrowia i regularne przechodzenie niezbędnych badań. Jeśli nastąpił gwałtowny spadek liczby komórek układu odpornościowego, konieczna jest dodatkowa diagnostyka.

Przy ocenie liczby limfocytów należy wziąć pod uwagę czynniki, które mogą zafałszować wyniki. Obejmują one:

• stres
• ciężka aktywność fizyczna
• przyjmowanie niektórych leków hormony glukokortykoidowe, leki chemioterapeutyczne, cytostatyki, leki przeciwpsychotyczne.

Co uważa się za niską liczbę limfocytów?

Książkowa ilość limfocytów we krwi dorosłych wynosi od 1000 do 4800 komórek na mikrolitr. U dzieci – od 3000 do 9500 na mikrolitr.

• Limfocyty całkowite: 1000 – 4000 µl
• Limfocyty T: 600 – 3000 µl
• Limfocyty B: 100 – 1200 µl
• Limfocyty NK: 100 – 600 µl

Jeśli poziom limfocytów u osoby dorosłej spadnie poniżej 1000 komórek na mikrolitr, au dzieci poniżej 3000, lekarze mówią o limfopenii lub limfocytopenii.