Krew w moczu – czy erytrocyty w moczu to choroba?

Krew w moczu jest to dość poważny objaw, w przypadku którego wskazana jest konsultacja medyczna. Krwiomocz może wystąpić jako sygnał przy chorobie nerek, dróg moczowych i zaburzeń krzepnięcia krwi, ale także jako skutek uboczny przyjmowania leków czy stresu, dlatego tak ważne jest regularne badanie moczu.

Badanie moczu – co oznacza krew w moczu?

Erytrocyty, czyli czerwone krwinki są największymi składowymi krwi.  W zdrowym organizmie stężenie czerwonych krwinek w moczu jest bardzo niskie. Dzieje się tak, ponieważ ich rozmiar nie pozwala przejść przez filtry nerkowe. Stan, w którym w moczu znajduje się zwiększona ilość czerwonych krwinek, nazywa się krwiomoczem lub hematurią. Krwiomocz nie zawsze jest oznaką choroby i czasami występuje u osób zdrowych, na przykład po intensywnym wysiłku fizycznym. Częściej jednak jest to objaw choroby nerek, układu moczowego lub zaburzeń krzepliwości krwi.

Badanie moczu – normy i odstępstwa

Normalne stężenie czerwonych krwinek w moczu u mężczyzn wynosi 0-1, u kobiet – 0-3 erytrocytów w polu widzenia mikroskopu lub nie więcej niż 1000 erytrocytów na 1 ml podczas wykonywania testu. Nie ma czegoś takiego jak niski poziom czerwonych krwinek w moczu. Im mniej czerwonych krwinek w moczu, tym lepiej.

Krwiomocz można zdefiniować jako widoczny gołym okiem lub mikrohematurię, gdy krwinki czerwone są wykrywane w czasie badania pod mikroskopem. Krwiomocz może pochodzić z narządów układu moczowego, w tym z nerek, moczowodów, pęcherza moczowego, prostaty i cewki moczowej. W licznych przypadkach podczas badania nie ustala się poważnych przyczyn prowadzących do krwiomoczu. Należy jednak pamiętać, że krwiomocz może być objawem zarówno infekcji, kamicy moczowej, jak i łagodnych lub złośliwych guzów układu moczowego. 

Przyczyny krwiomoczu u kobiet i mężczyzn

Zmiana koloru moczu na krwisty może być wywołana przez przyjmowanie leków, jedzenie lub szereg zaburzeń medycznych. Do strefy ryzyka należą pacjenci w podeszłym wieku, palacze, u których najczęściej występuje krwiomocz, wzrasta ryzyko zachorowania na raka układu moczowo-płciowego. 

Należy pamiętać, że krew w moczu jest pojedynczym objawem, który sam w sobie nie jest chorobą, ale wiąże się z obecnością konkretnych zaburzeń i patologii.

• Infekcje dróg moczowych, w tym ostre zapalenie pęcherza moczowego. Do zapalenia dochodzi, gdy bakterie dostają się do organizmu przez cewkę moczową i namnażają się w pęcherzu. Objawy mogą obejmować stałą potrzebę oddawania moczu o nieprzyjemnym zapachu, ból i pieczenie podczas oddawania moczu. Krew w moczu u dziecka najczęściej wskazuje na obecność bakterii.
• Infekcja nerek, ostre odmiedniczkowe zapalenie nerek. Zapalenie nerek ma miejsce, gdy bakterie dostaną się do nerek z krwiobiegu lub przemieszczają się z moczowodów do nerek. Oznaki i objawy są często podobne do infekcji pęcherza moczowego, chociaż infekcje nerek częściej powodują gorączkę i ból w boku.
• Kamień pęcherza moczowego, nerki lub moczowodu. Minerały w stężonym moczu czasami tworzą kryształy na ścianach nerki lub pęcherza moczowego. Z biegiem czasu kryształy mogą stać się małymi, twardymi kamieniami. Przesuwające się kamienie powodują ból i mikro krwawienia.
• Za krew w moczu u mężczyzny najczęściej odpowiada powiększona prostata. Gruczoł krokowy, który leży tuż pod pęcherzem i otacza górną część cewki moczowej, powiększa się, a następnie uciska cewkę moczową i blokuje przepływ moczu. Oznaki i objawy powiększonej prostaty to między innymi mikroskopijna krew w moczu. Infekcja gruczołu krokowego, czyli zapalenie gruczołu krokowego może powodować te same objawy. 
• Choroba nerek, czyli kłębuszkowe zapalenie nerek. Mikroskopijne krwawienie w moczu jest częstym objawem kłębuszkowego zapalenia nerek, czyli zapalenia układu filtrującego nerki. Kłębuszkowe zapalenie nerek może być częścią choroby ogólnoustrojowej, takiej jak cukrzyca, lub może wystąpić samoistnie.
• Rak pęcherza moczowego, na który najczęściej cierpią palacze.

Widoczne krwawienie z dróg moczowych może być oznaką raka nerki, pęcherza moczowego lub prostaty. Niestety, we wczesnych stadiach, kiedy te nowotwory są najbardziej uleczalne, mogą nie występować żadne objawy.

Do innych przyczyn obecności krwi w moczu należą:

• U kobiet zanieczyszczenie moczu krwią menstruacyjną podczas menstruacji.
• Uraz nerek, czyli uderzenie lub inny uraz nerek w wyniku wypadku, lub kontaktu fizycznego może spowodować widoczną krew w moczu.
• Leki takie jak niesteroidowe leki przeciwzapalne łagodzące ból stawów, lek przeciwnowotworowy cyklofosfamid i penicylina mogą powodować oddawanie moczu z krwią. Widoczna krew w moczu czasami pojawia się, jeśli przyjmujemy leki rozrzedzający krew takie jak aspiryna czy heparyna.
• Intensywne ćwiczenia lub wysiłek połączony z odwodnieniem mogą również prowadzić do krwiomoczu.

Krwiomocz rozpoznanie i przyczyny – badanie moczu

Dokładną przyczynę krwiomoczu można określić przy pomocy szeregu badań. Pacjenci z krwiomoczem kierowani są najczęściej do urologa lub nefrologa. Terminowa i dokładna diagnoza ma ogromne znaczenie, ponieważ opóźnienie w leczeniu może prowadzić do poważnych konsekwencji.

Gdy występuje krew w moczu zaleca się następujące badanie w celu zidentyfikowania jego przyczyny:

• badanie dróg moczowych, czyli cystoskopia
• tomografia komputerowa lub ultrasonografia

Celem badań jest stwierdzenie lub wykluczenie obecności kamieni, ewentualnie guzów.

W czasie kompleksowych badań zleca się także:

• ogólna analiza moczu i krwi
• specyficzna analiza moczu
• analiza erytrocytów

Co, jeżeli nie wykryje się przyczyny krwiomoczu?

Niestety, czasami nawet dokładne badanie nie pozwala ustalić dokładnej przyczyny krwiomoczu. jest to zjawisko dość powszechne. U niektórych pacjentów krew w moczu może utrzymywać się przez długi czas i wymaga stałego nadzoru lekarskiego.

Aby skutecznie uchronić się przed mikrohematurią, należy unikać hipotermii i gwałtownego wychłodzenia organizmu, regularnie poddawać się badaniom lekarskim i unikać urazów brzucha i ostrych zatruć.

Leczenie krwiomoczu

Plan leczenia krwiomoczu jest przepisany tylko wtedy, gdy lekarz ustali prawdziwą przyczynę krwiomoczu. Jeżeli zmiana koloru moczu jest związana z chorobą zakaźną leczenie odbywa się przy pomocy antybiotyków. Eliminacji kamieni przy kamicy moczowej będzie towarzyszyć wprowadzenie leków przeciwskurczowych, które przyspieszą ich ruch oraz złagodzą stan pacjenta. Niekiedy krew w moczu nie wymaga specjalnego leczenia, gdyż wystarczy odpoczynek w łóżku, higiena osobista i zdrowa dieta.