Hipokaliemia – co to jest? Objawy, leczenie

Hipokaliemia to stan, w którym stężenie potasu we krwi jest niższe niż norma. Potas jest ważnym elektrolitem, który pełni wiele istotnych funkcji w organizmie, takich jak utrzymanie równowagi wodno-elektrolitowej, regulacja czynności serca, przewodzenie impulsów nerwowych i skurcze mięśni, w tym mięśnia sercowego.

Co to jest hipokaliemia?

Hipokaliemia to stan, w którym stężenie potasu w surowicy krwi spada poniżej 3,5 mmol/l . Jest to jedna z najczęstszych postaci zaburzeń równowagi elektrolitowej, której towarzyszą liczne ciężkie zaburzenia narządowe i ogólnoustrojowe, często zagrażające życiu.

Niedobór potasu upośledza funkcjonowanie układu nerwowego i sercowo-naczyniowego. Ten mikroelement pomaga w utrzymaniu zasadowego środowiska w organizmie, pomaga wzmocnić tkankę kostną i utrzymać masę mięśniową. Potas jest ważny dla prawidłowego funkcjonowania nerek i nadnerczy, chociaż w przypadku niewydolności nerek może być wskazane ograniczenie jego spożycia.

Hipokaliemia zmniejsza tolerancję węglowodanów i może powodować cukrzycę, ponieważ niedobór potasu zmniejsza wydzielanie insuliny i zwiększa ryzyko insulinooporności.

Hipokaliemia a stres

Stres może mieć wpływ na poziom potasu w organizmie, ale zazwyczaj nie jest bezpośrednią przyczyną hipokaliemii. Hipokaliemia jest zwykle wynikiem innych czynników, takich jak niedobór potasu w diecie, nadmierne wydalanie potasu przez nerki lub utrata potasu z przewodu pokarmowego.

Jednak stres może wpływać na poziom potasu poprzez działanie na układ hormonalny i nerwowy. Pod wpływem stresu organizm może produkować większe ilości kortyzolu, hormonu stresu, który może wpływać na równowagę elektrolitową, w tym na poziom potasu. Ponadto, stres może prowadzić do zwiększonego wydzielania adrenaliny, która również może wpływać na przemianę elektrolitową.

Odmiany hipokaliemii

W praktyce klinicznej zwyczajowo dzieli się hipokaliemię zgodnie z charakterem jej przebiegu:

• łagodny z minimalną liczbą objawów klinicznych lub całkowicie bezobjawowy – poziom potasu w surowicy krwi wynosi 3-3,5 mmol / l
• umiarkowany z obecnością objawów mogących skłonić lekarza do podejrzenia hipokaliemii – stężenie potasu <3,0-2,6 mmol/l
• ciężki z wyraźnym obrazem klinicznym – poziom K + <2,6 mmol / l
• przewlekły – może zaburzać zdolność koncentracji nerek, powodując wielomocz i wtórną polidypsję, czyli nieugaszone pragnienie.

Hipokaliemia – możliwe przyczyny

• nowotwory wydzielające katecholaminy
• insulinoterapia, zwłaszcza z infuzją roztworów polaryzujących
• leczenie niedokrwistości megaloblastycznej preparatami kwasu foliowego i witaminy B12
• pierwotny aldosteronizm (zespół Conna)
• pierwotna pomarszczona lub wtórna pomarszczona nerka, zespół nerczycowy, nadciśnienie naczyniowo-nerkowe, guz wydzielający reninę, marskość wątroby, przewlekła niewydolność serca
• przejściowy hiperaldosteronizm u kobiet w ciąży (zespół Gellera)
• nadmiar steroidów nadnerczowych w chorobie Itsenko-Cushinga, zespole Cushinga

Hipokaliemia – objawy skórne

Łagodna hipokaliemia, w czasie której stężenie potasu w surowicy od 3 do 3,5 mEq/l [3 do 3,5 mmol/l] rzadko powoduje objawy kliniczne. Stężenie potasu w surowicy < 3 mEq/l ( < 3 mmol/l) zwykle powoduje osłabienie mięśni, możliwy jest rozwój paraliżu i niewydolności oddechowej. Inne zaburzenia mięśni obejmują skurcze, drgawki, porażenną niedrożność jelit, hipowentylację, niedociśnienie, tężyczkę. Przewlekła hipokaliemia może upośledzać zdolność nerek do koncentracji, powodując wielomocz i wtórną polidypsję.

Niedobór potasu objawy neurologiczne są najczęstszymi z sygnałów zbyt małej ilości potasu w organizmie.

Hipokaliemia – jak podwyższyć potas?

Szybkie uzupełnienie potasu jest konieczne w przypadku ciężkiej hipokaliemii lub gdy istnieje ryzyko powikłań sercowych lub neurologicznych. W takich przypadkach może być konieczne podawanie potasu dożylnie w szpitalu, pod nadzorem lekarza. Jest to najbezpieczniejszy sposób na natychmiastowe zwiększenie stężenia potasu we krwi.

Jeśli jednak hipokaliemia nie jest ciężka i nie ma pilnej potrzeby, istnieją pewne sposoby na szybkie, ale tymczasowe, zwiększenie poziomu potasu. Oto kilka z nich:

1. Spożywanie pokarmów bogatych w potas. Żywność bogata w potas to banany, pomarańcze, awokado, szpinak, marchewki, ziemniaki, pomidory, melony czy owoce suszone.
2. Napoje elektrolitowe, takie jak izotoniki, mogą zawierać potas i pomóc w szybkim uzupełnieniu elektrolitów. Ważne jest jednak, aby wybierać napoje niskosłodzone i wolne od sztucznych barwników.
3. W przypadku łagodnej hipokaliemii, zgodnie z zaleceniem lekarza, można rozważyć krótkotrwałe stosowanie suplementów potasu.

Hipokaliemia EKG

może wpływać na wynik elektrokardiogramu (EKG) poprzez zaburzenia rytmu serca. Hipokaliemia może wydłużać odstęp QT na EKG. Odstęp QT jest miarą czasu trwania depolaryzacji i repolaryzacji komór serca. Wydłużenie odstępu QT może predysponować do rytmów serca, które zazwyczaj kończą się na niestabilnej czynności serca.

Dodatkowo w hipokaliemii może wystąpić spłaszczenie lub stępienie załamka T na EKG. Załamek T odpowiada repolaryzacji komór serca. Jego zmiany mogą sugerować zaburzenia elektrolitowe, takie jak hipokaliemia.