Antybiogram

Antybiogram jest testem mikrobiologicznym, który umożliwia identyfikację odpowiedniego antybiotyku efektywnego w zwalczaniu konkretnych infekcji bakteryjnych. W wielu regionach świata, wykonanie tego badania jest rutynową praktyką przed zainicjowaniem terapii antybiotykowej. Dzięki antybiogramowi, proces wyboru leku jest oparty na solidnych danych, a nie jedynie na intuicji lekarza.

Antybiogram – cel wykonania badania

Efektywność terapii antybiotykowej jest uzależniona od wrażliwości atakujących organizm bakterii na substancje czynne zawarte w leku. Aby określić, czy w organizmie znajdują się bakterie odporne na określone antybiotyki, stosuje się badanie zwanym antybiogramem. W wielu państwach, takich jak Francja, Niemcy, Dania czy Szwajcaria, wykonanie tego badania jest standardową procedurą przed wypisaniem recepty na antybiotyk.

Antybiogram to najbardziej wiarygodna metoda weryfikacji potencjalnej skuteczności leczenia, chociaż nie daje on stuprocentowej gwarancji. Wzrost liczby bakteryjnych szczepów niewrażliwych na antybiotyki stanowi poważny problem dla współczesnej medycyny.

Główną przyczyną tego zjawiska jest nadużywanie antybiotyków, szczególnie w przypadkach, gdy pacjent cierpi na infekcję wirusową, a nie bakteryjną, co często ma miejsce podczas sezonowych epidemii przeziębień i grypy. Innym czynnikiem jest przedwczesne przerywanie kuracji antybiotykowej przez pacjentów, którzy czują się lepiej, co nie pozwala na kompletną eliminację patogenu.

Oporność na antybiotyki może być również pierwotna, czyli związana z naturalnymi mechanizmami obronnymi mikroorganizmu, lub nabyta, jako wynik mutacji genetycznych lub rozwinięcia odporności po ekspozycji na antybiotyki.

Antybiogram badanie

Realizacja antybiogramu rozpoczyna się od zebrania próbki biologicznej od pacjenta, co jest niezbędne dla zidentyfikowania rodzaju bakterii odpowiedzialnej za infekcję. Materiał ten najczęściej pochodzi z obszaru, gdzie doszło do zakażenia. W zależności od natury i lokalizacji infekcji, próbki mogą być pozyskiwane z różnych miejsc, takich jak:

• powierzchnia skóry (np. rana, owrzodzenie, krosta),
• wyściółka błon śluzowych (na przykład z nosa, gardła, lub ucha),
• drogi moczowe (wymaz z cewki moczowej),
• oko (ze spojówki lub rogówki),
• obszar genitalny (wymaz z pochwy),
• okolice analne,
• płyny ciała, w tym mocz, płyn z pęcherzyka żółciowego, płyn stawowy, płyn opłucnowy, płyn owodniowy, płyn mózgowo-rdzeniowy, a także krew w przypadku podejrzenia zakażenia układowego.

Po zebraniu próbki, jest ona umieszczana na specjalnej pożywce, co umożliwia rozwój bakterii. W warunkach laboratoryjnych, już po kilku godzinach hodowli, może być widoczny wzrost mikroorganizmów. Następnie przeprowadza się test wrażliwości na antybiotyki, co po inkubacji w temperaturze około 37 stopni Celsjusza pozwala stwierdzić, które antybiotyki są efektywne wobec hodowanej bakterii, a które nie wykazują działania.

Jak czytać antybiogram?

Interpretacja wyników antybiogramu umożliwia zakwalifikowanie bakterii do jednej z trzech kategorii:

• wrażliwej (gdzie standardowa dawka antybiotyku jest skuteczna),

• średnio wrażliwej (może wymagać wyższej dawki leku) lub

• opornej (wymagającej zastosowania innego rodzaju antybiotyku).

Badanie pochwy w formie antybiogramu

W dziedzinie ginekologii zaleca się pacjentkom wykonanie posiewu z pochwy wraz z antybiogramem. To badanie pozwala zidentyfikować źródło infekcji narządów płciowych, nierównowagi flory bakteryjnej oraz potencjalną obecność grzybów w pochwie. Jest to szczególnie ważne u kobiet w ciąży, gdzie badanie to pełni funkcję przesiewową. Przeprowadza się je zazwyczaj w okolicy 37. tygodnia ciąży w celu wykrycia, między innymi, bakterii Streptococcus agalactiae, znanego również jako paciorkowiec grupy B.

Przygotowanie do tego badania pochwy obejmuje kilka istotnych wytycznych:

• Zaleca się przeprowadzenie badania kilka dni po zakończeniu menstruacji.
• Pacjentka powinna powstrzymać się od aktywności seksualnej przed badaniem.
• Nie należy przeprowadzać irygacji pochwy przed pobraniem wymazu.
• Warto zrezygnować z używania leków dopochwowych przed badaniem.

Pobranie próbki do antybiogramu nie jest czynnością, którą pacjentka wykonuje samodzielnie. Procedurę tę przeprowadza ginekolog za pomocą wziernika dopochwowego i specjalnej szpatułki. Materiał do badania może być pobrany nie tylko z szyjki macicy, ale również z obszaru cewki moczowej, sromu czy ścian pochwy.

Antybiogram – Cena badania

Gdyby lekarz nie włączył antybiogramu do rutynowych badań leczniczych jest możliwość przeprowadzenia tego testu na własną rękę w ramach usług prywatnych. Cena badania jest stosunkowo niska i różni się w zależności od specyfiki testu oraz laboratorium, które go realizuje, oscylując zazwyczaj w przedziale od kilkunastu złotych do kilkudziesięciu.