Badanie PSA

Badanie PSA (Prostate Specific Antigen) jest ważnym elementem profilaktyki i wykrywania raka prostaty. PSA to białko produkowane przez komórki gruczołu krokowego, które jest istotne w diagnostyce tej choroby. Jak często robić badanie prostaty z krwi i, w jaki sposób interpretować wyniki i kiedy warto się poddać temu badaniu?

Rak prostaty- cicha choroba

Rak prostaty jest często określany jako „cicha choroba” ze względu na brak charakterystycznych objawów we wczesnych stadiach, dlatego warto wykonać badanie PSA i badania per rectum są niezwykle ważne. Pozwalają wykryć raka prostaty we wczesnym stadium, gdy jeszcze można podjąć skuteczne leczenie. Niestety, gdy choroba jest późno wykrywana, może być już trudna do kontrolowania i prowadzić do przerzutów.

Badanie PSA całkowite i wolne – co oznaczają i czym się różnią?

PSA całkowite to ogólna ilość PSA we krwi, obejmująca zarówno wolne, jak i związane z białkami cząsteczki PSA. PSA wolne to część PSA całkowitego, która nie jest związana z innymi białkami. Istnieje ważna różnica między nimi w kontekście diagnostyki raka prostaty. Oznaczenie obu rodzajów PSA pozwala lekarzom ocenić, czy podwyższone PSA jest związane z rakiem prostaty, czy może wynika z innych schorzeń prostaty, takich jak łagodny rozrost gruczołu krokowego czy zapalenie prostaty. Oznaczenie frakcji wolnego PSA jest kluczowe w dokładniejszej diagnostyce i różnicowaniu.

Wskazania do badania PSA

Amerykańskie Towarzystwo Urologiczne wydało zalecenia, które wskazują, że przesiewowe badanie PSA powinni wykonywać wszyscy mężczyźni w wieku 55-69 lat. Jednak istnieją również inne czynniki ryzyka, które mogą sugerować potrzebę badania PSA w młodszym wieku. Dla mężczyzn w wieku 40-55 lat, którzy mają zwiększone ryzyko zachorowania na raka prostaty, takie jak obciążenie rodzinne lub występowanie przypadków raka prostaty u ojca, brata lub wuja, badania te mogą być niezwykle istotne. Występowanie objawów takich jak dłuższe bądź częstsze oddawanie moczu, ból krocza i podbrzusza, czy krwiomocz, także mogą stanowić wskazanie do przeprowadzenia badania PSA.

Jak wygląda badanie PSA i jak się do niego przygotować?

Przed badaniem PSA, pacjentowi zostanie pobrana krew z żyły łokciowej, a samo badanie polega na oznaczeniu poziomu PSA w tej próbce krwi. Badanie PSA nie wymaga bycia na czczo. Zaleca się, aby mężczyzna, który ma przystąpić do tego testu:

• powstrzymał się od stosunku seksualnego na co najmniej dwa dni przed badaniem,
• unikał jazdy na rowerze przed testem;
• zrezygnował z nadmiernego wysiłku fizycznego w okresie poprzedzającym badanie.

Czynniki te mogą znacząco wpłynąć na wynik.

Normy wskaźnika PSA. Jaki wynik jest prawidłowy?

Prawidłowy poziom PSA całkowitego generalnie nie powinien przekraczać 4.0 ng/ml. Jednak normy te różnią się w zależności od wieku. Dla mężczyzn w wieku 40-50 lat norma wynosi 2,5 ng/ml, natomiast dla mężczyzn w wieku 50-60 lat to już 3,5 ng/ml. Warto wiedzieć, że wartości PSA w zakresie 4-10 ng/ml określane są jako „szara strefa”, co oznacza, że interpretacja wyników jest trudniejsza. W takich przypadkach zaleca się oznaczenie PSA wolnego, które może dostarczyć dodatkowych informacji na temat ryzyka raka prostaty.

Ile kosztuje badania PSA? Jaka jest cena?

Koszt badania PSA może różnić się w zależności od regionu i placówki medycznej. W przypadku gdy pierwszego kontaktu wystawi skierowanie, badanie PSA powinno być przeprowadzone bez dodatkowych opłat. Jednak dla tych, którzy chcą się zbadać prywatnie, cena zaczyna się od 30 złotych i wzrasta w zależności od wybranej placówki. Warto również o kontrowersjach wśród ekspertów co do przydatności rutynowego badania PSA u mężczyzn bezobjawowych. Niektóre organizacje zdrowotne z USA nie zalecają tego badania, argumentując, że może to prowadzić do nadmiernego leczenia i komplikacji. Inne specjaliści wskazują na potrzebę regularnych badań PSA, szczególnie u mężczyzn po 50. roku życia, co podkreśla znaczenie konsultacji z lekarzem przed podjęciem decyzji o badaniu.